Μεταφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Οι ρωσικές δυνάμεις εισβολής έχουν καταλάβει τον χώρο, το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο στην Ευρώπη, από τις αρχές Μαρτίου. Ωστόσο, εξακολουθεί να λειτουργεί από Ουκρανούς τεχνικούς. Η Μόσχα κατηγορήθηκε πρόσφατα ότι χρησιμοποιεί το εργοστάσιο «ως ασπίδα», ενώ τα στρατεύματά της εκτοξεύουν από εκεί πυραύλους προς κοντινές τοποθεσίες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και χτες Πέμπτη, αναφέρθηκαν περισσότεροι βομβαρδισμοί. Σημειώνεται ότι ο επικεφαλής του ΟΗΕ εξέδωσε νέα προειδοποίηση για μάχες κοντά στον πυρηνικό σταθμό που μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή. Τώρα δύο εργαζόμενοι μίλησαν στο BBC για την καθημερινή απειλή απαγωγής, καθώς και για τους φόβους τους είτε για «ραδιενεργό μόλυνση της ευρύτερης περιοχής» είτε για πυρηνική καταστροφή.
Στις όχθες του ποταμού Δνείπερου, είναι δυνατόν να δείτε τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια σε απόσταση 10 μιλίων απέναντι από το νερό. Πρόκειται για ένα μέρος που έχει δεχτεί σφοδρούς βομβαρδισμούς τις τελευταίες δύο εβδομάδες, με αναφορές για έως και 120 ρουκέτες σε μία μόνο νύχτα.
Προέρχονται από την κατεύθυνση του Enerhodar, της πόλης όπου βρίσκεται το εργοστάσιο. Με τη σειρά της, η Enerhodar – και ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής – έχουν επίσης δεχθεί σφοδρά πυρά. Ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ ισχυρίζεται ότι υπάρχει “πραγματικός κίνδυνος πυρηνικής καταστροφής”, εκτός αν σταματήσουν οι μάχες και επιτραπεί η πρόσβαση στους επιθεωρητές. Η Ουκρανία και η Ρωσία αλληλοκατηγορούνται. Η εικόνα είναι θολή, αλλά οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι.
«Η εργάσιμη ημέρα μου είναι ένα συνεχές άγχος», λέει η Σβιτλάνα, η οποία επικοινωνεί με το BBC μέσω γραπτού μηνύματος. Αυτή και ο συνάδελφός της Mykola μπορούν να χρησιμοποιούν μόνο ρωσικές κάρτες Sim τώρα και το σήμα είναι πολύ περιορισμένο. Σημειώνεται ότι τα ονόματα δεν είναι τα πραγματικά τους για λόγους ασφαλείας.
«Δεν μπορώ να δουλέψω όπως παλιά», λέει η Σβιτλάνα. «Την τελευταία εβδομάδα δεν μπόρεσα καν να έρθω στο χώρο εργασίας μου – είναι επικίνδυνο». «Το Σάββατο, υπήρξε βομβαρδισμός του σταθμού αζώτου-οξυγόνου, ο οποίος προκάλεσε πυρκαγιά. Από θαύμα, οι άνθρωποι που εργάζονταν εκεί επέζησαν».
Ένας άλλος κάτοικος του Enerhodar μας λέει ότι οι τιμές των καταστημάτων και των φαρμακείων είναι πλέον τέσσερις φορές υψηλότερες από ό,τι σε εδάφη που ελέγχει ακόμη η Ουκρανία, καθώς και ότι υπάρχει έλλειψη γιατρών. Τα περισσότερα ΑΤΜ είναι επίσης κλειστά. Η Σβιτλάνα εργάζεται στο εργοστάσιο για πολλά χρόνια και λέει ότι κάθε μέρα προσγειώνονται οβίδες κοντά σε αυτό. «Η ψυχολογική κατάσταση είναι δύσκολη», προσθέτει. «Στρατιώτες κυκλοφορούν παντού με όπλα και όλοι στην πραγματικότητα κρατούνται υπό την απειλή όπλων».
Η Ρωσία κατηγορείται ότι σταθμεύει εκεί περίπου 500 στρατιώτες. Πρόσφατα πλάνα έδειξαν στρατιωτικά οχήματα να κινούνται μέσα και η Σβιτλάνα δεν έχει καμία αμφιβολία ότι χρησιμοποιείται ως βάση. «Κάθε μέρα πηγαινοέρχονται με τα στρατιωτικά τους οχήματα», λέει. «Τοποθέτησαν τον στρατιωτικό εξοπλισμό τους ακριβώς στα κτίρια του σταθμού, για να καταστήσουν αδύνατο το χτύπημα των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων».
Έρχεται ένα κείμενο από τον Mykola: «Το προσωπικό είναι τώρα όμηροι των Ρώσων», γράφει. «Έκλεισαν το ίντερνετ, άφησαν μόνο σταθερά τηλέφωνα και το φαγητό διατίθεται μόνο σε μία και μόνη τραπεζαρία. Μετέτρεψαν τις υπόλοιπες σε βάσεις τους». Η Ουκρανία ανησυχεί ότι η Ρωσία έχει αρχίσει να βομβαρδίζει την περιοχή που κατέχει για να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια ψευδή αφήγηση, όπως: «Η Ουκρανία σας επιτίθεται – οπότε καλύτερα να ψηφίσετε να ενταχθείτε στη Ρωσία, ώστε να μπορέσουμε να ριζώσουμε και να σας προστατεύσουμε».
Οι πολιτικοί που έχουν εγκατασταθεί από τη Μόσχα για την περιοχή Ζαπορίζια μόλις υπέγραψαν εντολή για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σύντομα. Η Ρωσία έχει οργανώσει εικονικές ψηφοφορίες στο παρελθόν, όπως με την Κριμαία, την οποία προσάρτησε το 2014. Ο Mykola συνεχίζει: «Απαγορεύεται η πρόσβαση σε όλες τις στέγες, έκαναν εκεί τα σημεία παρατήρησης τους. Το κτίριο εκπαίδευσης έγινε επίσης ο στρατώνας τους. «Τώρα, όλο και πιο συχνά, το προσωπικό απαγάγεται μόλις φεύγει από τη βάρδια στην πύλη ασφαλείας». Δεν είναι γνωστό γιατί γίνονται οι απαγωγές – αλλά οι κάτοικοι δίνουν μια εικόνα εκφοβισμού, καθώς οι Ρώσοι προσπαθούν να επιβάλουν το νόμο.
Η Σβιτλάνα και ο Mykola περιγράφουν επίσης τα σκουπίδια που αφήνουν παντού οι Ρώσοι – αλλά λένε ότι το προσωπικό εξακολουθεί να είναι σε θέση να παρακολουθεί σωστά τον αντιδραστήρα.
Ζαπορίζια: Πώς εξελίχθηκε η κρίση
- Μάρτιος 2022: Λίγο μετά την έναρξη της εισβολής τους στην Ουκρανία, τα ρωσικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το εργοστάσιο. Η διοίκησή του ενημερώνεται ότι ανήκει πλέον στη ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom. Το ουκρανικό προσωπικό συνεχίζει να λειτουργεί το εργοστάσιο υπό ρωσικό έλεγχο
- Ιούλιος: Οι ρωσικές δυνάμεις φέρονται να αναπτύσσουν εκτοξευτές πυραύλων στο συγκρότημα, μετατρέποντάς το σε στρατιωτική βάση
- 3 Αυγούστου: Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας λέει ότι το εργοστάσιο είναι “εντελώς εκτός ελέγχου” και χρειάζεται επιθεώρηση και επισκευές
- 5 Αυγούστου: Ο πυρηνικός οργανισμός της Ουκρανίας, Enerhoatom, λέει ότι δύο γύροι ρωσικών πυραύλων ώθησαν τους χειριστές του να αποσυνδέσουν έναν αντιδραστήρα από το ηλεκτρικό δίκτυο
- 8 Αυγούστου: Η Ουκρανία λέει ότι οι ανανεωμένοι ρωσικοί βομβαρδισμοί προκάλεσαν ζημιές σε τρεις αισθητήρες ακτινοβολίας και τραυμάτισαν έναν εργαζόμενο. Οι τοπικές αρχές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία λένε ότι οι ουκρανικές δυνάμεις χτύπησαν την περιοχή με πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών
- 10 Αυγούστου: Οι υπουργοί Εξωτερικών της ομάδας των χωρών G7 λένε ότι η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει αμέσως τον έλεγχο του εργοστασίου στην Ουκρανία
- 11 Αυγούστου: Αναφέρονται νέοι βομβαρδισμοί του εργοστασίου, με την Ουκρανία και τη Ρωσία να αλληλοκατηγορούνται και πάλι
Ο Hryhoriy Plachkov, πρώην επικεφαλής της Κρατικής Επιθεώρησης Πυρηνικής Ρύθμισης της Ουκρανίας, μας λέει ότι οι κίνδυνοι είναι “μεγάλοι” όσο οι Ρώσοι ελέγχουν το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στη Ζαπορίζια.
Ο ίδιος παραδέχεται ότι θα χρειαστούν “δύο με τρεις” μήνες για να επανακατευθύνουν οι Ρώσοι την ενέργεια πίσω στο δικό τους δίκτυο, αν αυτός ήταν ο στόχος τους.
Το Enerhodar είναι μέρος μιας νότιας γραμμής μετώπου στην οποία έχουν σημειωθεί πιο έντονες μάχες τις τελευταίες εβδομάδες.
Ωστόσο, εξακολουθεί η Ουκρανία να μην έχει κατφέρει να κερδίσει έδαφος, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης θα συνεχίσει να μην βρίσκεται σε ουκρανικό έλεγχο.
*Τι άρθρο δημοσιεύτηκε στο BBC