Η ουκρανή ψυχολόγος Τατιάνα Μπογκόβα βρισκόταν στην Πολωνία με τη μητέρα της και την τετράχρονη κόρη της όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στη χώρα της τον περασμένο Φεβρουάριο.
Με το Χάρκοβο να βομβαρδίζεται και τον αστυνομικό σύζυγό της να παραμένει στη χώρα για να πολεμήσει, η 32χρονη αποφάσισε να καταφύγει στην Ισπανία όπου μετέφρασε σύντομα το βιογραφικό της σημείωμα και ξεκίνησε μαθήματα ισπανικών με την ελπίδα να βρει δουλειά.
Ωστόσο, ακόμη ψάχνει.
«Δεν φοβάμαι καμία δουλειά, αλλά θα ήθελα να κάνω αυτό που έχω διδαχτεί», λέει η Μπογκόβα από ένα καφέ της Μαδρίτης κοντά στο κέντρο βοήθειας της Καθολικής Εκκλησίας, το οποίο μαζί με μια οικογένεια της πρόσφερε δωρεάν στέγη μέχρι τον Δεκέμβριο.
«Κάθε μέρα αναζητώ ιδέες για το πώς να εργάζομαι όσο βρίσκεται η κόρη μου στο σχολείο», πρόσθεσε η Ουκρανή ψυχολόγος, η οποία τουλάχιστον καθαρίζει μαζί με την μητέρα της μια καφετέρια κάθε δύο εβδομάδες και εργάζεται εθελοντικά στο περιεχόμενο της ιστοσελίδας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης.
Η Μπογκόβα μαζί με την οικογένειά της συγκαταλέγονται στους 7,6 εκατομμύρια ουκρανούς πρόσφυγες που είναι διασκορπισμένοι ανά την Ευρώπη, από τότε που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε στρατεύματα στην Ουκρανία και ξεκίνησε να βομβαρδίζει σφοδρά πόλεις όπως το Χάρκοβο.
Αρχικά, οι Ουκρανοί έγιναν δεκτοί με ανοικτές αγκάλες σε καταφύγια και σπίτια στην Ευρώπη, όπου οι αρχές παρέκαμψαν τα γραφειοκρατικά εμπόδια με τέτοια ταχύτητα ώστε να προκαλέσει υποψίες σε πρόσφυγες από τη Συρία, την Αφρική και αλλού.
Ωστόσο, όσο ο πόλεμος συνεχίζεται και βρίσκεται στον όγδοο μήνα του και σβήνουν οι ελπίδες τους για μια επιστροφή στην πατρίδα σύντομα, πολλοί από αυτούς νιώθουν ότι βρίσκονται στο κενό και αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα.
Η κρίση με την αύξηση του κόστους διαβίωσης, περιλαμβανομένων των αυξημένων λογαριασμών ενέργειας καθώς ο χειμώνας βρίσκεται προ των πυλών, έχει επιδεινώσει την κατάστασή τους.
«Στην αρχή πολλοί άνθρωποι έρχονταν (στην Πορτογαλία) με κατάθλιψη εξαιτίας του πολέμου… Τώρα, το βασικό τους ζήτημα είναι η κατάσταση εδώ», λέει ο Ίχορ Οστρόφσκι, ένας 57χρονος ακαδημαϊκός από το Λβιβ, ο οποίος βρήκε καταφύγιο στην Πορτογαλία λίγο μετά την εισβολή.
Εργάζεται στην υποδοχή μιας τεράστιας αποθήκης, που είναι το κέντρο υποδοχής προσφύγων στη Λισσαβώνα, και λέει ότι οι περισσότεροι που φθάνουν εκεί χρειάζονται επειγόντως βοήθεια για να βρουν δουλειά ή σπίτι.
«Κανένας δεν γνώριζε ότι θα κρατούσε τόσο πολύ», λέει ο ίδιος αναφερόμενος στον φθίνοντα ενθουσιασμό των οικογενειών στην Πορτογαλία να ανοίξουν δωρεάν τα σπίτια τους στους ουκρανούς πρόσφυγες.
«Υπαρξιακή έκτακτη ανάγκη»
Η Πορτογαλία έχει υποδεχτεί περισσότερους από 52.000 Ουκρανούς, με τις αρχές να οργανώνουν προγράμματα για να τους βοηθήσουν να πληρώνουν το ενοίκιό τους και να βρίσκουν σπίτι σε μια διαδικασία που σύμφωνα με κάποιους είναι αργή.
Η Ισπανία έχει υποδεχτεί 142.000 Ουκρανούς υπό προσωρινή προστασία και τους έχει εξασφαλίσει υγειονομική φροντίδα και υπηρεσίες εργασιακής απασχόλησης από την πρώτη ημέρα της άφιξής τους, προνόμια τα οποία άλλες ομάδες προσφύγες δεν λαμβάνουν τόσο γρήγορα.
Αλλά οι πρόσφυγες αγωνίζονται να βρουν δουλειές με αξιοπρεπή μισθό, ειδικά δουλειές που να ταιριάζουν με τα προσόντα τους.
Οι περισσότεροι δεν έχουν επαρκή γνώση της γλώσσας και είναι γυναίκες, πολλές μονογονείς, επειδή οι Ουκρανοί άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία έμειναν στη χώρα τους για να πολεμήσουν. Εκείνοι που τελικά βρίσκουν εργασία συχνά υποχρεώνονται να δουλέψουν σε τομείς με χαμηλούς μισθούς όπως ο τουρισμός, η γεωργία και ο κατασκευαστικός τομέας.
Στην Ισπανία, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο το 13% από τους 90.000 Ουκρανούς σε ηλικία ικανή για εργασία έχουν δουλειά.
Περίπου 61% των αφίξεων εργάζονταν στην ανώτερη εκπαίδευση με το 28% από αυτούς να διαθέτουν πτυχία ή επαγγελματικά προσόντα–κυρίως οικονομολόγοι, μηχανικοί, πληροφοριακάριοι και επιχειρηματίες.
Στην Πορτογαλία, το κέντρο εύρεσης εργασίας IEFP έχει εγγεγραμμένους μόνο 5.523 επαγγελματίες Ουκρανούς που αναζητούν εργασία.
Η Γερμανία υποδέχτηκε σχεδόν ένα εκατομμύριο Ουκρανούς στο διάστημα από τον Φεβρουάριο ως τον Σεπτέμβριο, αλλά λιγότερο από το 10% έχουν δουλειές, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Απασχόλησης, παρότι σχεδόν 340.000 Ουκρανοί είναι εγεγγραμένοι σε αναζήτηση εργασίας.
Η εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Σουζάνε Άικεμαγερ λέει ότι οι περιοριστικοί παράγοντες είναι η έλλειψη παιδικής φροντίδας, η δυσκολία στην αναγνώριση των πτυχίων του εξωτερικού και ζητήματα γλώσσας.
Παρότι πολλοί αντιμετώπιζαν μια «υπαρξιακή έκτακτη ανάγκη» φεύγοντας από την εμπόλεμη χώρα τους, προσθέτει η ίδια, η εξεύρεση εργασίας δεν ήταν πάντα προτεραιότητα.
Στην πιο τουριστική περιοχή της Πορτογαλίας, το Αλγκάρβε, η Μαρία Σοάο ντε Ντέους σύστησε μια ομάδα για να βοηθάει τους ουκρανούς πρόσφυγες στην κοινότητα Λαγκόα.
Αλλά ο αριθμός των καταλυμάτων μειώθηκε καθώς αυτά διατέθηκαν σε τουρίστες το καλοκαίρι και τώρα οι δουλειές σπανίζουν αφού τελειώνει η τουριστική περίοδος.
«Υπάρχουν άνθρωποι που επιστρέφουν στην Ουκρανία εξαιτίας της έλλειψης ευκαιριών», εξηγεί.
Η Ισπανική Διεθνής Μονάδα Προστασίας, η οποία μεριμνά για τους μετανάστες, προσφέρει μαθήματα γλώσσας και προγράμματα απασχόλησης σε μια προσπάθεια να «προσαρμόσει τις προσδοκίες» στην πραγματικότητα και να διευκολύνει την ενσωμάτωση, όπως εξηγεί η γενική διευθύντρια Αμαπόλα Μπλάσκο.
Αλλά πολλοί Ουκρανοί δεν πηγαίνουν στα μαθήματα και απορρίπτουν τις δουλειές καθώς δεν επιθυμούν να παραμείνουν για μεγάλο διάστημα, προσθέτει.
«Πολλοί από αυτούς δεν προτίθενται να εργαστούν στις υπηρεσίες τροφοδοσίας ή παροχής φροντίδας, τομείς που είναι σχετικώς εύκολο να βρει κάποιος δουλειά με περιορισμένη γνώση της γλώσσας. Αυτές οι δουλειές δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες τους», τονίζει η Μπλάσκο.
Παρότι 2.000 ισπανικές εταιρείες πρόσφεραν δουλειές σε Ουκρανούς, λίγοι ήταν ικανοί να ικανοποιήσουν τα συχνά πολύ συγκεκριμένα κριτήρια.
«Η διοίκηση λειτούργησε σωστά, έβγαλαν γρήγορα όλες τις άδειες, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες θέσεις γι’ αυτούς», λέει από την πλευρά του ο Γκονζάγκα Αβέλο, ένας ιδρυτής εταιρείας συμβούλων που επιχείρησε να βοηθήσει στη διαδικασία πρόσληψης.
Χωρίς δουλειά, είναι δυσκολότερο να νοικιάσουν σπίτι.
Στην Πορτογαλία, η Ουκρανή ταξιδιωτική πράκτορας Οξάνα Βολοσίνα, 42 ετών, θα ήθελε να μείνει μέχρι να είναι ασφαλές για να επιστρέψει στην πατρίδα της αλλά έχει τρομάξει με την γραφειοκρατία της χώρας.
Οι πρόσφυγες κατάφεραν να εγγραφούν για προσωρινή προστασία διαδικτυακά αλλά οι περισσότεροι έχουν μόνο μια επιβεβαίωση με e-mail.
«Το μέλλον στην Ουκρανία είναι απρόβλεπτο και έτσι θα θέλαμε να έχουμε κάτι πιο προβλέψιμο εδώ στην Πορτογαλία. Δεν θέλω να είμαι μια παράνομη μετανάστρια», λέει.
Οι χώρες της Ιβηρικής έχουν παραχωρήσει ένα χρόνο προστασία στους Ουκρανούς παρότι το διάστημα αυτό μπορεί να παραταθεί.
Η 34χρονη Κάθριν, μοντέλο και σχεδιάστρια ρούχων, βρισκόταν στη διαδικασία ανάρρωσης από μια επέμβαση για καρκίνο στο στήθος όταν βομβαρδίστηκε η Οδησσός. Σήμερα ζει σε ένα κέντρο προσφύγων στη νήσο Γκραν Κανάρια της Ισπανίας μαζί με τον 12χρονο γιο της και λαμβάνει ιατρική βοήθεια.
Παρότι πάσχει από κατάθλιψη μαθαίνει ισπανικά και προσπαθεί να βρει μια δουλειά στον τουριστικό τομέα, μέχρι στιγμής ανεπιτυχώς. «Η ζωή μου ήταν ονειρική. Σήμερα δεν έχω σπίτι», λέει η Κάθριν περπατώντας στην παραλία.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ