Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 ακολουθήθηκε από έναν πόλεμο πληροφοριών – γεμάτο από μια μεγάλης κλίμακας εκστρατεία παραπληροφόρησης, στοχευμένη προπαγάνδα και θεωρίες συνωμοσίας, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πέραν αυτού, η NewsGuard, μια αμερικανική οργάνωση δημοσιογραφίας και τεχνολογίας που καταπολεμά την παραπληροφόρηση εδώ και χρόνια, εντόπισε 311 ιστότοπους με φιλορωσικό περιεχόμενο και σκοπό να δικαιολογήσουν τον επιθετικό πόλεμο της Μόσχας εναντίον της Ουκρανίας.
Ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι το μόνο γεγονός που προκάλεσε τη διασπορά παραποιημένων ειδήσεων.
Ιστορίες που σχετίζονται με τον αθλητισμό, την υγεία και το περιβάλλον χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να κατασκευαστούν κι άλλες θεωρίες συνωμοσίες.
Ακολουθούν 8 κραυγαλέα fake news που είδαμε το 2022:
-
Όχι, δεν υπήρχαν ηθοποιοί που έκαναν τους νεκρούς στην Μπούκα
Οι εικόνες νεκρών πολιτών στην ουκρανική πόλη Μπούκα, κοντά στο Κίεβο, προκάλεσαν θλίψη και οργή σε όλον τον κόσμο στις αρχές Απριλίου του 2022. Εκατοντάδες πτώματα βρέθηκαν στους δρόμους μετά την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων.
Οι ουκρανικές αρχές έκαναν λόγο για «σφαγή» που πραγματοποιήθηκε από Ρώσους στρατιώτες. Η Ρωσία από την πλευρά της υποστήριξε ότι τα βίντεο από την Μπούκα ήταν «σκηνοθετημένη προπαγάνδα». Γρήγορα στα social media κυκλοφόρησε μία παραποιημένη είδηση σύμφωνα με την οποία τα θύματα ήταν στην πραγματικότητα ηθοποιοί. Μάλιστα τον γύρο του διαδικτύου έκανε κι ένα βίντεο που υποτίθεται πως δείχνει τα πτώματα να κινούνται.
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, καθώς η επεξεργασία του βίντεο από την DW έδειξε πως η μια σταγόνα βροχής στο παράθυρο του κινούμενου οχήματος από το οποίο τραβήχτηκε το υλικό, ήταν αυτή που έδωσε την εντύπωση περί ενός κινούμενου χεριού.
Αυτό μπόρεσαν να το επιβεβαιώσουν και ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες ψηφιακής εγκληματολογίας. Επιπλέον, έρευνα των New York Times διαπίστωσε ότι δορυφορικές εικόνες της αμερικανικής εταιρείας Maxar έδειξαν ότι πτώματα βρίσκονταν στους δρόμους της Μπούτσα από τις 19 Μαρτίου, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν παρατηρηθεί ήδη από τις 11 Μαρτίου.
-
Όχι, το «φάντασμα του Κιέβου» δεν ήταν ένας εξαιρετικός Ουκρανός πιλότος μαχητικού
Αφού οι Ουκρανοί ξεπέρασαν το αρχικό σοκ της ρωσικής εισβολής, αναζήτησαν παρηγοριά στις αναφορές για ουκρανικές στρατιωτικές επιτυχίες.
Μεταξύ αυτών, οι ιστορίες του λεγόμενου «Φαντάσματος του Κιέβου» – ενός μυστηριώδους πιλότου που υποτίθεται ότι κατέστρεψε 40 ρωσικά αεροσκάφη μόνος του. Πολλοί χρήστες των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ακόμη και ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, μοιράστηκαν βίντεο και φωτογραφίες του «Φαντάσματος του Κιέβου». Ωστόσο οι περισσότερες ήταν fake.
Τελικά, ακόμη και η ουκρανική Πολεμική Αεροπορία παραδέχτηκε ότι το «Φάντασμα του Κιέβου» ήταν «ένας μύθος που δημιουργήθηκε από τους Ουκρανούς».
-
Όχι, «Ουκρανοί ναζί» δεν προκάλεσαν ταραχές στο Κατάρ
Φωτογραφίες και βίντεο κυκλοφόρησαν πρόσφατα στο Διαδίκτυο, δείχνοντας -σύμφωνα με τις περιγραφές τους- «Ουκρανούς ναζί» στο Παγκόσμιο Κύπελλα στο Κατάρ.
Το βίντεο έφερε μάλιστα το λογότυπο και το σχέδιο του ειδησεογραφικού πρακτορείου Al Jazeera. Σε αυτό αναφέρεται επίσης πως τρεις μεθυσμένοι Ουκρανοί συνελήφθησαν στη Ντόχα αφού εμφάνισαν ναζιστικά σύμβολα και χαιρέτησαν ναζιστικά.
Τόσο το Al Jazeera, ως υποτιθέμενος παραγωγός του βίντεο, όσο και η ομάδα ελέγχου γεγονότων της DW, απέδειξαν ότι το εν λόγω βίντεο ήταν ψεύτικο. Η παρουσία Ουκρανών ανδρών στο Κατάρ ήταν άλλωστε αδύνατη δεδομένου ότι οι άνδρες ηλικίας 18 έως 60 ετών δεν επιτρέπεται επί του παρόντος να εγκαταλείψουν τη χώρα. Επιπλέον, η Ουκρανία δεν είχε καν προκριθεί στο τουρνουά.
Το βίντεο δεν παρέχει λεπτομέρειες για τις υποτιθέμενες συλλήψεις και αποτελείται αποκλειστικά από πλάνα αρχείου χωρίς άμεση σχέση με την ιστορία που προωθείται, επισημαίνει η DW.
-
Όχι, δεν έκαναν τατουάζ το πρόσωπο του Πούτιν σε ετοιμοθάνατους ασθενείς
Σύμφωνα με μία κατασκευασμένη ιστορία που κυκλοφόρησε επίσης στο Διαδίκτυο, σε δομή της Γερμανίας έκαναν τατουάζ τα πρόσωπα των Πούτιν, Λαβρόφ και άλλων Ρώσων αξιωματούχων σε ετοιμοθάνατους ασθενείς, ως ένα είδος παράξενου βουντού.
Αυτό υποτίθεται ότι συνέβαινε σε μια γερμανική δομή, σύμφωνα με αγγλόφωνο βίντεο που σχεδιάστηκε για να μοιάζει πολύ με ρεπορτάζ της DW.
Η ιστορία ήταν εντελώς κατασκευασμένη και το βίντεο είναι fake και δημιουργήθηκε από ένα κολάζ πολλών παλαιών βίντεο. Οι αρχές του νοσηλευτικού ιδρύματος Dülmen το οποίο εμφανίζεται στο ψεύτικο βίντεο δήλωσαν στη DW ότι πρόκειται για «στοχευμένη παραπληροφόρηση».
-
Όχι, ο Αδόλφος Χίτλερ και η Εύα Μπράουν δεν εμφανίστηκαν στο εξώφυλλο του περιοδικού Vogue
Όλα ξεκίνησαν στα τέλη Ιουλίου όταν η αμερικάνικη Vogue φιλοξένησε στο εξώφυλλό της την Πρώτη Κυρία της Ουκρανίας Ολένα Ζελένσκα. Επίσης κυκλοφόρησαν αρκετές φωτογραφίες εκείνης και του συζύγου της.
Ωστόσο γρήγορα στα social media κυκλοφόρησε μία φωτογραφία που δείχνει δίπλα στη φωτογραφία του ζεύγους Ζελένσκι, τον Χίτλερ με τη σύντροφό του Εύα Μπράουν. Πολλοί λοιπόν ανέφεραν πως η Vogue είχε φιλοξενήσει το ζευγάρι στο εξώφυλλό της το 1939.
Αυτό δεν είναι αλήθεια. Η φωτογραφία του Χίτλερ και της Μπράουν, που εμφανιζόταν στην ανάρτηση, δεν δημοσιεύθηκε ποτέ στη Vogue, ούτε στο εξώφυλλό της. Εκπρόσωπος της Vogue επιβεβαίωσε στη DW ότι κανένα από τα τεύχη του 1939, αλλά και κανένα άλλο έτος, δεν παρουσίαζε τέτοιες φωτογραφίες.
-
Όχι, η Ευρώπη δεν βιώνει μεσαιωνικές συνθήκες λόγω της ενεργειακής κρίσης
«Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για βακτήρια, ψώρα, ψύλλους και ψείρες (…) επειδή η υποτιθέμενη φωτισμένη Ευρώπη επιστρέφει στον Μεσαίωνα, τότε που οι άνθρωποι δεν πλένονταν», υποστήριξε ο Ρώσος δημοσιογράφος Ντμίτρι Κισέλιοφ στα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης στα τέλη Απριλίου.
Η δήλωσή του βασίστηκε σε μια ανακοίνωση του Γερμανού υπουργού Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος κάλεσε τους πολίτες να εξοικονομούν ενέργεια στο μπάνιο. Σύμφωνα με τον Κισέλιοφ, το μίσος της Ευρώπης για τη Ρωσία και το φυσικό της αέριο είχε οδηγήσει την ήπειρο να παραμελήσει την υγιεινή, όπως είχε γίνει στον Μεσαίωνα. Σε κάθε περίπτωση, οκτώ μήνες αργότερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η πρόβλεψη αυτή επαληθεύτηκε.
-
Προσοχή, η προσπάθεια άμβλωσης με χρήση βοτάνων είναι επικίνδυνη
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει το δικαίωμα στην άμβλωση άνοιξε τον δρόμο για να απαγορεύσουν σχεδόν οι μισές πολιτείες της χώρας την ιατρική διαδικασία. Μπροστά στις πιθανές απαγορεύσεις, πολλαπλασιάστηκαν οι ισχυρισμοί που ανέφεραν πως μία γυναίκα μπορεί να προχωρήσει σε άμβλωση καταναλώνοντας μόνο βότανα.
Μπορούν όμως τέτοιες «θεραπείες» να προκαλέσουν πραγματικά έκτρωση; Και πόσο ασφαλή είναι τέτοια μέτρα; Η ομάδα ελέγχου γεγονότων της DW διαπίστωσε ότι έχουν διεξαχθεί πολύ λίγες επιστημονικές μελέτες για το θέμα. Ορισμένες γυναίκες πίνουν τσάι από διάφορα φυτά και βότανα, τα τρώνε ή τα προσλαμβάνουν ενδοφλεβίως – όλα αυτά, όπως είπαν ειδικοί στη DW, είναι δυνητικά επικίνδυνα. Μερικές φορές μπορεί πράγματι να προκληθεί έκτρωση με την κατανάλωση βοτάνων, αλλά είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Η έκτρωση αυτή, με λίγα λόγια, δεν είναι σε καμία περίπτωση ασφαλής.
-
Όχι, η ευλογιά των πιθήκων δεν προκαλείται από τα εμβόλια κατά της COVID-19
Από την αλλαγή του ανθρώπινου DNA μέχρι την υπογονιμότητα των γυναικών – το 2022 μια άλλη συνωμοσία ψευδών ειδήσεων σχετικά με τις υποτιθέμενες παρενέργειες των εμβολίων κατά του κορωνοϊού άρχισε να κάνει τον γύρο του κόσμου. Ορισμένοι άρχισαν να ισχυρίζονται στο Διαδίκτυο ότι η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να προκαλείται από το εμβόλιο της AstraZeneca, το οποίο περιέχει εξασθενημένο αδενοϊό χιμπατζή.
Αυτό είναι εσφαλμένο: Η ευλογιά των πιθήκων και οι αδενοϊοί των χιμπατζήδων δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Η ονομασία «ευλογιά των πιθήκων» προέρχεται από το γεγονός ότι η ασθένεια πρωτοεμφανίστηκε σε μια αποικία πιθήκων, παρότι στην πραγματικότητα προέρχεται από τρωκτικά, όπως εξήγησαν επιστήμονες στην DW. Επιπλέον, οι ιοί της ευλογιάς είναι διαφορετική κατηγορία ιών από τους αδενοϊούς.
Πηγή: Deutsche Welle