Με υποσχέσεις για ελευθερία και πλούτη, η Ρωσία ωθεί τους κατάδικους στα μέτωπα του πολέμου στην Ουκρανία, όπως αποκαλύπτει άρθρο του CNN, που έχει στη διάθεσή του την επικοινωνία Ρώσων φυλακισμένων με συγγενείς τους. Στη συνέχεια, οι φυλακισμένοι εξαφανίζονται, με τα αγαπημένα τους πρόσωπα να ψάχνουν για το όνομά τους στις αναφορές για τους τραυματίες που φτάνουν στα νοσοκομεία της χώρας.
Με τον ρωσικό στρατό να είναι πια εξαντλημένος έπειτα από σχεδόν έξι μήνες αιματηρού πολέμου, όλο και περισσότερα στοιχεία έρχονται στο φως, αναδεικνύοντας τις τακτικές του Κρεμλίνου σε αυτή την άσχημη διαμάχη.
Στο πλαίσιο μιας έρευνας που διήρκεσε μήνες ολόκληρους, το CNN συνομίλησε με φυλακισμένους που βρέθηκαν να εμπλέκονται στον καταστροφικό πόλεμο, αλλά και σε συγγενείς και φίλους τους. Όπως αναφέρει το αμερικανικό μέσο, ακτιβιστές πιστεύουν ότι εκατοντάδες κατάδικοι σε δεκάδες φυλακές σε όλη τη χώρα κλήθηκαν να πολεμήσουν. Ανάμεσά τους και δολοφόνοι και καταδικασμένοι για εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά.
Δελεαστικά κίνητρα
Σε δεκάδες μηνύματα που βρίσκονται στη διάθεση του CNN, περιγράφονται τα δελεαστικά κίνητρα που προσφέρονται στους κρατουμένους αν δεχτούν να πολεμήσουν στην Ουκρανία, με μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή τους. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δυτικές εκτιμήσεις, ακόμη και 75.000 ρώσοι στρατιώτες ενδέχεται να έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί από την έναρξη των εχθροπραξιών. Ο αριθμός διαψεύδεται από το Κρεμλίνο.
Ένας κρατούμενος που μίλησε στο CNN με τον όρο της ανωνυμίας του, από ένα ρωσικό κελί όπου ζει σε συνθήκες συνωστισμού, και ο οποίος έχει καταδικαστεί σε πολλά χρόνια κάθειρξης για εγκλήματα που αφορούν διακίνηση ναρκωτικών, περιέγραψε τους όρους της πρότασης.
«Δέχονται δολοφόνους, αλλά όχι και βιαστές»
«Δέχονται δολοφόνους, όχι όμως και βιαστές, παιδόφιλους, εξτρεμιστές ή τρομοκράτες», εξήγησε. «Η πρόταση περιλαμβάνει αμνηστία ή χάρη έπειτα από έξι μήνες. Κάποιοι μιλούν για αμοιβές 100.000 ρουβλίων το μήνα, άλλοι για 200.000. Όλα είναι διαφορετικά κάθε φορά».
Όπως ανέφερε, ο ίδιος δέχτηκε πρόταση από άγνωστους άνδρες, που πιστεύει ότι προέρχονται από εταιρεία μισθοφόρων, έφτασαν στη φυλακή όπου κρατείται στις αρχές Ιουλίου, και του είπαν ότι αν γίνει δεκτός στο πρόγραμμα θα εκπαιδευτεί επί δυο εβδομάδες στην περιοχή του Ροστόφ στη νότια Ρωσία. Αν και έχει υπηρετήσει για δυο χρόνια στο ρωσικό στρατό, τόνισε ότι οι άγνωστοι άνδρες δεν ενδιαφέρονταν για τη στρατιωτική εμπειρία του.
«Στην περίπτωσή μου, αν είναι αλήθεια, είμαι απολύτως πρόθυμος», είπε. «Θα αλλάξουν τα πάντα για ‘μένα: αντί να μείνω στη φυλακή για μια δεκαετία σχεδόν, μπορώ να αποφυλακιστώ σε έξι μήνες, αν είμαι τυχερός. Μόνο αν είμαι τυχερός. Θέλω απλώς να γυρίσω στο σπίτι και τα παιδιά μου όσο πιο σύντομα γίνεται. Αν έχω αυτή την επιλογή, γιατί όχι;»
Στρατολόγηση χιλιάδων κρατουμένων
Ο κρατούμενος υποστήριξε ότι 50 κρατούμενοι έχουν επιλεγεί ήδη για στρατολόγηση και έχουν τεθεί σε καραντίνα εντός της φυλακής, όμως άκουσε ότι συνολικά έχουν υποβληθεί 400 αιτήσεις. Ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εργάζονται στο ρωσικό σωφρονιστικό σύστημα σημείωσαν ότι από τις αρχές Ιουλίου δέχονται διαρκώς καταγγελίες από όλη τη Ρωσία, εκ μέρους ανήσυχων συγγενών που φοβούνται για τη μοίρα των φυλακισμένων αγαπημένων τους.
«Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες [του Ιουλίου] δεχτήκαμε ένα τεράστιο κύμα προσπαθειών για τη στρατολόγηση χιλιάδων Ρώσων κρατουμένων και τη συμμετοχή τους στον πόλεμο», υπογράμμισε ο Βλαντίμιρ Οσέτσκιν, επικεφαλής του Gulagu.net, μιας οργάνωσης για τα δικαιώματα των κρατουμένων.
Σύμφωνα με τον Οσέτσκιν, σε ορισμένους κρατούμενους η πρόταση περιλάμβανε την αποστολή πέντε εκατομμυρίων ρουβλιών ($82.000) στις οικογένειές τους, στην περίπτωση του θανάτου τους. Όμως η οικονομική ανταμοιβή μπορεί να μην έρθει ποτέ. «Δεν υπάρχει καμιά εγγύηση, δεν υπάρχει κανένα πραγματικό συμβόλαιο. Είναι παράνομο», τόνισε.
Ανθρώπινα δολώματα
Μερίδα των κρατουμένων και των οικογενειών τους φάνηκαν να καλωσορίζουν την πρόταση, συνέχισε. Όπως είπε, υποθέτει ότι οι κρατούμενοι στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνται ως «δολώματα» στο πεδίο της μάχης, δηλαδή ως τα πρόσωπα που προσελκύουν τις σφαίρες των Ουκρανών, προκειμένου ο τακτικός ρωσικός στρατός να έχει το περιθώριο να αντεπιτεθεί αποτελεσματικά. «Πηγαίνουν πρώτοι και όταν τους βλέπει ο ουκρανικός στρατός, πλήττει τις θέσεις τους. Τότε οι Ρώσοι στρατιώτες βλέπουν τις θέσεις των Ουκρανών και βομβαρδίζουν το σημείο».
Το CNN προσέγγισε το ρωσικό υπουργείο άμυνας και την υπηρεσία σωφρονισμού (FSIN), χωρίς όμως να λάβει απάντηση.
Αν και η στρατολόγηση μόλις έχει ξεκινήσει, ήδη προκύπτουν αναφορές από οικογένειες τραυματιών που περιθάλπονται στην περιοχή του Λουγκάνσκ, η οποία ελέγχεται από αυτονομιστές.
Απελπισία στις ρωσικές φυλακές
Το CNN έχει εξετάσει μηνύματα που αντάλλαξαν κρατούμενοι με συγγενείς τους, ενώ ήδη βρίσκονταν στο μέτωπο. Μια γυναίκα περιέγραψε πώς ήρθε σε επαφή με τον σύζυγό της, ο οποίος νοσηλεύεται στο Λουγκάνσκ. Όπως είπε, μόνο τρεις κρατούμενοι από τη μονάδα του συζύγου της, που αποτελούνταν συνολικά από δέκα, είναι ακόμη ζωντανοί.
Άλλα μηνύματα μεταξύ συγγενών αναδεικνύουν το μέγεθος της απελπισίας των κρατουμένων, που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο ρωσικό σύστημα δικαιοσύνης, όπου το 99% των υποθέσεων που φτάνουν στις αίθουσες των δικαστηρίων καταλήγουν σε καταδίκη και η διαφθορά κυριαρχεί στο σωφρονιστικό σύστημα.
Οι απαντήσεις του Κρεμλίνου και «ο σεφ του Πούτιν»
Οι επιλογές της Μόσχας για τη στρατολόγηση έχουν αρχίσει να στερεύουν. Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, αρχικά είχε δηλώσει ότι κανένας κληρωτός δεν έχει κληθεί στον πόλεμο, μέχρι που το υπουργείο άμυνας παραδέχτηκε ότι είχε αποσύρει ορισμένους από την πρώτη γραμμή, όπου είχαν βρεθεί… από λάθος. Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να υπάρξει μαζική στρατολόγηση στη Ρωσία, ενδεχομένως από τον φόβο ότι μια τέτοια πολιτική θα δυσαρεστούσε τους πολίτες, ιδίως αν υπάρξουν απώλειες ανάμεσα στον πληθυσμό χωρίς παράλληλα να αλλάξουν σημαντικά οι ισορροπίες στο πεδίο της μάχης.
Η στρατολόγηση των φυλακισμένων, σύμφωνα με ακτιβιστές και κρατούμενους, συμβαίνει υπό την αιγίδα της Wagner, η οποία δε δεσμεύεται από τη ρωσική νομοθεσία που απαγορεύει τη στρατολόγηση κρατουμένων. Οι κρατούμενοι δεν έχουν μοιραστεί με τις οικογένειές τους αντίγραφα συμβάσεων, με αποτέλεσμα οι ακριβείς όροι να παραμένουν ασαφείς. Η Wagner, που δρα σε όλο τον κόσμο και έχει ως επικεφαλής τον Γεβγκένι Πριζόγκιν, έναν άνδρα που είναι γνωστός ως «ο σεφ του Πούτιν», είναι η πλέον αμφιλεγόμενη ρωσική μισθοφορική εταιρεία. Ο Πριζόγκιν αρνείται ότι έχει δεσμούς με τη Wagner.
«Το πιο απροστάτευτο κομμάτι του πληθυσμού»
Η ασάφεια, σε συνδυασμό με την εξαφάνιση κρατουμένων, αυξάνει τους φόβους των συγγενών τους. Η ετεροθαλής αδερφή ενός αγνοούμενου τόνισε μιλώντας στο CNN: «Είναι το πιο απροστάτευτο κομμάτι του πληθυσμού. Ο Πούτιν είπε ότι δεν θα έστελνε κρατούμενους, αλλά το έκανε. Με τους κατάδικους, είναι πολύ δύσκολο να αποκαλύψουν πού τους έχουν στείλει».
Στα τέλη Ιουλίου, η μητέρα της έλαβε μήνυμα από άγνωστο αριθμό, γραμμένο στα σπαστά ρωσικά του γιου της. Έγραφε ότι ήταν υγιής και σώος, χωρίς όμως να δώσει άλλες λεπτομέρειες. «Έχει μείνει λίγος χρόνος ακόμη, αλλά θα περάσει γρήγορα», της έλεγε. «Όταν μπορέσω θα σε πάρω τηλέφωνο».
Αργότερα, η μητέρα έλαβε νέα κλήση από ένα πρόσωπο που της συστήθηκε ως «λογιστής» και ο οποίος δεσμεύτηκε να της φέρει την αμοιβή του γιου της σε μετρητά μια εβδομάδα αργότερα.