Πώς το μεταναστευτικό μετατρέπεται σε διαπραγματευτικό «άσσο».
Μετά από πέντε εβδομάδες, το Oruc Reis αγκυροβόλησε στην Αττάλεια. Η απόφαση αυτή αιφνιδίασε πολλούς στην Ελλάδα, καθώς πίστευαν ότι θα ανανέωνε για ακόμη μια φορά τη NAVTEX και θα συνέχιζε την «περιοδεία» του στην ελληνική και την κυπριακή ΑΟΖ.
Για ποιο λόγο συνέβη αυτό; Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Είχε προηγηθεί και η τοποθέτηση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με μία άθλια προπαγανδιστική κίνηση, όταν ο ίδιος παρουσίασε την σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα μισά αστέρια, ώστε να θυμίζει ημισέληνο. Μερικοί θεώρησαν την κίνηση αυτή τεράστια πρόκληση, και δικαιολογημένα. Η απόφαση αυτή ήταν μία ξεκάθαρη μορφή ρητορικής που αποδεικνύει στην πράξη ότι η Τουρκία βρίσκεται ένα ακόμη βήμα πίσω από το να ξεκινήσει οποιαδήποτε συζήτηση για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εάν και φάνηκε περίεργο σε πολλούς το γεγονός ότι, μετά από την πρόκληση αυτή, που συνοδεύθηκε από την αυθάδη επιλογή του Μεβλούτ Τσαβούσογλου να μην τηρήσει το χρονικό όριο που προβλεπόταν στην ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να συμπεριφερθεί θέτοντας ένα δίλημμα «ή με ακούτε ή φεύγω», το Oruc Reis γύρισε στην Τουρκία και στην πραγματικότητα αυτή ήταν η αναμενόμενη έκβαση.
Χθες έγινε γνωστή η υποβάθμιση της οικονομίας της Τουρκίας από Β1 σε Β2 από τον οίκο Moody’s, με παρατηρήσεις που αφορούσαν πρώτα και κύρια την διπλωματική ταραχή που έχει δημιουργηθεί και που επηρεάζει την Τουρκία. Αυτό και μόνο ως γεγονός είναι αρκετό για να χτυπήσει το καμπανάκι στο επιτελείο του Ερντογάν και να δοθεί ένα προσωρινό τέλος στην ένταση που δημιουργείται από την παρουσία των τουρκικών πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όλα αυτά συμπληρώνονται από τη συνάντηση στην Κορσική των MED7, η οποία έγινε σε θερμότατο και φιλικότατο κλίμα, με τη συμμετοχή και της Ελλάδας και της Κύπρου, με οικοδεσπότη τον Εμανουέλ Μακρόν. Εκεί, πέρα από την αδιαμφισβήτητη στήριξη σε Ελλάδα και Κύπρο, ανακοινώθηκε, επίσης, ότι η καθιερωμένη συνάντηση των MED7 το 2021 θα διεξαχθεί στην Ελλάδα, με τον Πρωθυπουργό, τον Κυριάκο Μητσοτάκη, να αναφέρει ότι θα διεξαχθεί στην Κρήτη, τον τόπο καταγωγής του.
Ο Ερντογάν έχει υποστεί κεφαλοκλείδωμα, αφού η υποβάθμιση της τουρκικής οικονομίας σε Β2 θυμίζει μία δύσκολη, για την Τουρκία οικονομική περίοδο, αυτή του δυσμενούς 2001. Είναι, ωστόσο, η απάντηση σε όλες τις προκλήσεις, διότι η Τουρκία θα συνέχιζε να προκαλεί με αυτόν τον τρόπο στην Ανατολική Μεσόγειο, εάν έβλεπε ότι δεν προκαλείται καμία συνέπεια σε εκείνη.
Η σκληρή ρητορική των Ευρωπαίων δεν την αγγίζει, ακριβώς διότι έχει παρατηρήσει ότι σπάνια συνοδεύεται από κυρώσεις. Αυτό που δεν περίμενε ο Ερντογάν, είναι ότι θα έβλεπε την Τουρκία να βουλιάζει σε ένα οικονομικό αδιέξοδο επί των δικών του ημερών. Ίσως, του στοιχίσει οποιαδήποτε επανεκλογή ή, το χειρότερο, να δώσει βήμα σε κάθε αντίπαλό του να κερδίσει έστω κι ένα μικρό προβάδισμα. Αυτό είναι ο χειρότερός του εφιάλτης. Οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι κάθε κράτος που δεν είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήθελε διακαώς να ενταχθεί σε αυτήν, όταν, όμως, δεν έχεις υπάρξει ποτέ μέρος του ευρωπαϊκού ιδεώδους δεν έχεις και σε κάτι να προσμένεις, ούτε νιώθεις ότι χάνεις κάτι. Επομένως, όσο σκληρή ρητορική και να εισπράξει η Τουρκία, εάν δεν συνοδεύεται από πράξεις που θα την φέρουν σε δυσμενέστερη θέση, τότε είναι μία «τρύπα στο νερό».
Το ερώτημα που μας απασχολεί, πλέον, είναι εάν από εδώ και στο εξής θα αποκλιμακωθούν οι εντάσεις σε όλα τα σημεία. Η απάντηση είναι απλή, όσα δεν «χρεώνονται στην Τουρκία», θα συνεχίσουν να συμβαίνουν και ο νοών νοείτο. Η Τουρκία περνά σε μία άλλη φάση, όπου θα πιέζει με έμμεσους τρόπους για να διαπραγματευτεί για την Ανατολική Μεσόγειο. Το ζήτημα πλέον είναι το πόσο θα καταφέρει να πιέζει την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των μεταναστευτικών ροών, των αναταραχών μέσα στις δομές φιλοξενίας κ.ο.κ.
Εάν η Ελλάδα κατορθώσει να διαχειρίζεται με αυστηρότητα τις μεταναστευτικές ροές τότε θα λυθεί και το πρόβλημα για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και η Τουρκία θα έχει χάσει το μεγαλύτερο άσσο στο μανίκι της. Εάν χάσει αυτόν τον άσσο, τότε η διαπραγματευτική της δύναμη θα μηδενιστεί, με αποτέλεσμα κανένα από τα επιχειρήματα που θα θέτει στο τραπέζι να μην είναι αρκετό για να μπορεί να διεκδικήσει από αυτά που δεν δικαιούται.
Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερή της πρόκληση. Είναι η πιο σημαντική στιγμή, καθώς από εδώ και στο εξής το μέλλον της Ανατολικής Ευρώπης βρίσκεται στα χέρια της και χρειάζεται την αρωγή όλων των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν πρέπει να αντιμετωπίσει μόνη όλες αυτές τις προκλήσεις. Η Ευρώπη πρέπει να δείξει την αλληλεγγύη της με πράξεις και να θωρακίσει τα ευρωπαϊκά σύνορα.