Εκτενές ρεπορτάζ στο ζήτημα της εμβολιαστικής κάλυψης παγκοσμίως έκαναν οι New York Times τονίζοντας πέρα από τις όποιες επιτυχίες, τα λάθη, τις αδικίες και τις ανισότητες που έχουν προκληθεί.
«Δέκα δισεκατομμύρια δόσεις είναι ένας θρίαμβος της επιστήμης αλλά μια πλήρης αποτυχία της παγκόσμιας αλληλεγγύης». Σε αυτή τη δήλωση του καθηγητή επιδημιολογίας και βιοστατιστικής στο Πανεπιστήμιο McGill του Μόντρεαλ, Μαντουκάρ Πάι, κρύβεται μια από τις μεγαλύτερες «μαύρες τρύπες» της πανδημίας.
Συγκεκριμένα στο ρεπορτάζ τους οι ΝΥΤ αρχίζουν με μια εικόνα που δείχνει τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, τον Δεκέμβριο του 2020, να σηκώνει τα μανίκια του για να δεχθεί την πρώτη δόση του εμβολίου της Pfizer.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ είχε δηλώσει τότε ότι «αυτό σηματοδοτεί την αρχή του τέλους» για την πανδημία.
Ωστόσο 13 μήνες μετά αποδεικνύεται ότι η πρόβλεψη Νετανιάχου απέχει αρκετά από την αλήθεια, η οποία βεβαίως είναι άλλη: 1,5 χρόνο μετά.
Έχουν χορηγηθεί 10 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων παγκοσμίως, ένα ορόσημο που αντανακλά την εκπληκτική ταχύτητα με την οποία οι κυβερνήσεις και οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν κινητοποιηθεί, επιτρέποντας σε πολλά έθνη να οραματιστούν ένα μέλλον στο οποίο οι λαοί τους συνυπάρχουν με τον ιό αλλά δεν περιορίζονται από αυτόν.
Οι δόσεις δεν έχουν μοιραστεί δίκαια
Ωστόσο, οι 10 δισ. δόσεις, το ορόσημο που επιτεύχθηκε την Παρασκευή σύμφωνα με τα στατιστικά του «Our World in Data» του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δεν έχουν μοιραστεί δίκαια, μολονότι ο αριθμός των δόσεων θα μπορούσε -θεωρητικά- να σημαίνει τουλάχιστον μία δόση για το σύνολο των 7,9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων του κόσμου.
Στις πιο πλούσιες χώρες, το 77% των πολιτών έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση, ενώ στις χώρες με μικρότερο ΑΕΠ το αντίστοιχο ποσοστό δεν υπερβαίνει το 10%.
Την ώρα που η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη δίνουν τη μάχη για να ξεπεράσουν το κύμα της Όμικρον, προσφέροντας ενισχυτικές δόσεις, με ορισμένα έθνη να σκέφτονται ακόμη και το ενδεχόμενο μιας τέταρτης δόσης, περισσότερο από το 1/3 των ανθρώπων παγκοσμίως, κυρίως στην Αφρική και στις φτωχότερες χώρες της Ασίας, παραμένουν σε αναμονή για την πρώτη τους δόση.
5 φορές περισσότερες δόσεις στις ΗΠΑ απ΄ότι στην Νιγηρία
Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ έχουν χορηγήσει πέντε φορές περισσότερες δόσεις -περίπου 85 εκατ.- από τον συνολικό αριθμό δόσεων που χορηγήθηκαν σε όλη τη Νιγηρία, το πολυπληθέστερο έθνος της Αφρικής.
Όλα τα εμβόλια δεν είναι ίδιας ποιότητας
Όπως σημειώνει το δημοσίευμα των ΝΥΤ, προσθέτοντας ακόμα μια παράμετρο, δεν είναι όλα τα εμβόλια ίδια. Αυτά που κατασκευάζονται στην Κίνα έχουν αποδειχθεί λιγότερο αποτελεσματικά από τα εμβόλια mRNA (Pfizer-BioNTech και Moderna).
Και ενώ σχεδόν όλα τα εμβόλια για την Covid στον κόσμο προστατεύουν από σοβαρή νόσηση, αρχικές έρευνες έδειξαν ότι τα περισσότερα προσφέρουν μικρή προστασία έναντι της Όμικρον.
Αυτή η κατάσταση με το παγκόσμιο εμβολιαστικό χάσμα ξεγυμνώθηκε κατά κάποιο τρόπο από την Όμικρον, η οποία εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη νότια Αφρική.
Η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη δημιούργησε συνθήκες για εκτεταμένη κυκλοφορία του ιού και μαζί με αυτό έδωσε τη δυνατότητα εμφάνισης μιας νέας παραλλαγής.
Covax με ρυθμό χελώνας
Οι διαφορές παραμένουν ακόμη και όταν η Covax -η παγκόσμια πρωτοβουλία κοινής χρήσης εμβολίων, που διευκολύνει τη δωρεών διανομή από πλούσια κράτη- αυξάνει τις παραδόσεις της.
Μετά από ένα αργό ξεκίνημα λόγω της συσσώρευσης των εμβολίων από τα πλούσια έθνη και των μεγάλων πανδημικών κυμάτων που οδήγησαν τις εξαγωγές σε στασιμότητα, η Covax ανακοίνωσε ότι αυτόν τον μήνα παρέδωσε τη δισεκατομμυριοστή δόση της. Ωστόσο ακόμα και αυτή είναι λιγότερο από το ήμισυ του αρχικού της στόχου.
Η παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η δυσπιστία προς τις κυβερνήσεις και τις φαρμακευτικές εταιρείες τροφοδότησαν τον δισταγμό προς τα εμβόλια σε πολλές χώρες.
Σαν να ανακαλύπτεις τον τροχό, ενώ το όχημα καίγεται
Ωστόσο, ειδικοί υποστηρίζουν ότι μία άλλη μνημειώδης πρόκληση είναι ότι οι πλούσιες χώρες απέτυχαν στο να συμφωνήσουν να παραιτηθούν από τους περιορισμούς πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια και δεν άσκησαν πίεση στις φαρμακευτικές εταιρείες να μοιραστούν την τεχνολογία τους έτσι ώστε τα φτωχότερα έθνη να μπορούν να παράγουν δόσεις τοπικά.
Οι ΝΥΤ στο ρεπορτάζ τους δίνουν ένα παράδειγμα: Η Νότια Αφρική έχει δημιουργήσει έναν κόμβο για να αναπτύσσει εμβόλια τύπου mRNA, όπου οι επιστήμονες, με την υποστήριξη του ΠΟΥ, προσπαθούν να κατασκευάσουν το εμβόλιο της Moderna από την αρχή, καθώς η αμερικανική φαρμακοβιομηχανία δεν μοιράζεται την τεχνολογία της.
Ο δρ Πάι το παρομοίασε αυτή την κατάσταση με την προσπάθεια επανεφεύρεσης του τροχού ενώ το αυτοκίνητο φλέγεται.
«Έχουμε μάθει μέσω της πανδημίας ότι η φιλανθρωπία δεν λειτουργεί στην παγκόσμια υγεία και η φιλανθρωπία δεν είναι το ίδιο με τη δικαιοσύνη. Και αυτό αναζητούν οι χώρες – μια δίκαιη προσέγγιση για να μπορέσουν να σωθούν», είπε.