Καθώς οι φλόγες πλησίαζαν τα απομακρυσμένα βουνά όπου η οικογένειά του ζούσε επί γενεές, ο Μιγκέλ Μαρτίνεζ ήξερε ότι έπρεπε να κινηθεί γρήγορα και να διαφύγει μόνο με τα ρούχα που φορούσε στην πλάτη του.
«Άφησα πίσω μου 25 κατσίκες, 50 κουνέλια, 10 κοτόπουλα και δύο σκυλιά», δήλωσε ο κ. Μαρτίνεζ, 71 ετών, ο οποίος δραπέτευσε από το σπίτι του στο χωριό El Oro στο Νέο Μεξικό αυτή την εβδομάδα για ένα καταφύγιο εκκένωσης. Δεν έχω ιδέα αν το σπίτι μου στέκεται όρθιο ή αν τα ζώα μου είναι ζωντανά. Πρέπει να προετοιμαστώ για το ενδεχόμενο να έχουν καταστραφεί τα πάντα».
Περισσότερες από δώδεκα πυρκαγιές μαίνονται αυτόν τον μήνα στα νοτιοδυτικά του Νέου Μεξικού, καθώς η περίοδος των πυρκαγιών εκτείνεται νωρίτερα από ποτέ.
Όμως η μεγαλύτερη ενεργή πυρκαγιά της χώρας, η οποία έχει επεκταθεί σε περισσότερα από 165.000 στρέμματα στο βόρειο Νέο Μεξικό, έχει εξελιχθεί με τέτοια αγριότητα που απειλεί έναν ολόκληρο πολιτισμό, όπως γράφουν οι New York Times.
Εκτός από τον κ. Μαρτίνεζ και πολλοί άλλοι που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους λόγω της πυρκαγιάς είναι απόγονοι ισπανόφωνων εποίκων που έφτασαν στο Νέο Μεξικό πολύ πριν από την ύπαρξη των Ηνωμένων Πολιτειών.
Συγχρωτίστηκαν με τους ιθαγενείς Αμερικανούς, βελτίωσαν τους τρόπους καλλιέργειας στα άνυδρα εδάφη και διατήρησαν μια αρχαϊκή μορφή της ισπανικής γλώσσας που ακούγεται ακόμη στους διαδρόμους του τοπικού Walmart.
«Αυτές οι πυρκαγιές κατακαίνε έναν τρόπο ζωής που κράτησε εκατοντάδες χρόνια», είπε ο Ρομπ Μαρτίνεζ, ιστορικός της πολιτείας του Νέου Μεξικού και ντόπιος από την Αλμπουκέρκη, του οποίου οι γονείς κατάγονταν από τη Μόρα και τον Τσακόν, δύο περιοχές στη ζώνη της πυρκαγιάς.
Η δεύτερη μεγαλύτερη φωτιά που έχει καταγραφεί στο Μεξικό
Καθώς η φωτιά συνεχίζει να εξαπλώνεται, είναι ήδη η δεύτερη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στο Νέο Μεξικό, επισκιάζοντας την έκταση που χάθηκε από πυρκαγιές σε ολόκληρη την πολιτεία το 2021. Αν και δεν έχουν χαθεί ζωές, η φωτιά έχει καταστρέψει τουλάχιστον 172 σπίτια, ελέγχεται μόνο κατά το 20% και πολλές οικογένειες διέφυγαν. Καθώς ο ξηρός καιρός επιμένει, οι αρχές προειδοποιούν ότι η φωτιά μπορεί να επεκταθεί προς διάφορες κατευθύνσεις τις επόμενες ημέρες.
Η Πάουλα Γκαρσία διέφυγε από τη Mora, με πληθυσμό περίπου 800 κατοίκων, πρώτα για το Λας Βέγκας του Νέου Μεξικού και μετά για τη Σάντα Φε. Είπε ότι βοήθησε τον 82χρονο πατέρα της να μαζέψει τα εργαλεία του πριν δραπετεύσει η ίδια καθώς η φωτιά πλησίαζε τη σφιχτά δεμένη κοινότητά τους.
«Είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι αποκαλούνται μεταξύ τους ξαδέρφια και συγγενείς»είπε η 50χρονή κα Γκαρσία. Μερικοί από τους προγόνους της εγκαταστάθηκαν στην περιοχή τη δεκαετία του 1860, μετακομίζοντας από άλλα μέρη του βόρειου Νέου Μεξικού.
Η κα Γκαρσία είναι εκτελεστική διευθύντρια του New Mexico Acequia Association, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που εργάζεται για την προστασία των περίπου 700 αρδευτικών ροών της πολιτείας, και δηλώνει ότι απέδωσε την επιμονή της κοινότητάς της σε «καθαρή θέληση».
«Έχουμε ζήσει εκεί τόσο πολύ λόγω της “querencia” που έχουμε», είπε η κ. Γκαρσία, χρησιμοποιώντας έναν όρο στα ισπανικά που όρισε ως «πολιτιστική λαχτάρα, ένα τράβηγμα, που μας κρατά εκεί».
Τέτοιοι δεσμοί με τη γη προέρχονται από τον εποικισμό του Νέου Μεξικού από την Ισπανία, ο οποίος ξεκίνησε το 1598, πολλά χρόνια πριν οι Άγγλοι εγκατασταθούν για πρώτη φορά στην αποικία Τζέιμσταουν της Βιρτζίνια. Οι άποικοι και οι απόγονοί τους παρέμειναν σε σχετική απομόνωση στο βόρειο περιθώριο της Ισπανικής Αυτοκρατορίας.
Θα ξαναχτίσουμε ότι καταστράφηκε
Το Νέο Μεξικό παραμένει η πιο ισπανόφωνη πολιτεία του έθνους, με σχεδόν το 48% του πληθυσμού να διεκδικεί ισπανική ή λατίνο κληρονομιά. Στις μικρές πόλεις, τα χωριά και τα φυλάκια των αγροκτημάτων στις κομητείες που επλήγησαν από τη φωτιά, οι Ισπανόφωνοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% του πληθυσμού.
Τόσες πολλές οικογένειες είχαν εγκαταλείψει στο παρελθόν την περιοχή, σε μεγάλο βαθμό για οικονομικούς λόγους, που τη βλέπουν ως ένα είδος πατρίδας ή παλιάς χώρας.
Σε αντίθεση με άλλες αγροτικές περιοχές γύρω από τις Ηνωμένες Πολιτείες που έχουν υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό τους Ρεπουμπλικάνους στις πρόσφατες εκλογές, ο κ. Μπάιντεν επικράτησε στην τοπική κομητεία Σαν Μιγκέλ, της οποίας η έδρα είναι το Λας Βέγκας, με 68% των ψήφων.
Τώρα πάντως οι κάτοικοι της περιοχής διατρανώνουν την πεποίθησή τους ότι θα ξανακτίσουν ό,τι τους κατέστρεψε η φωτιά. Η νέα αυτή πρόκληση τούς βρίσκει έτοιμους να την αντιμετωπίσουν.