Δεν φαίνεται να υπάρχει έκρηξη των περιστατικών έμφυλης βίας στην Τουρκία, όμως οι γυναίκες στη χώρα νιώθουν πιο ευάλωτες στη βία από τότε που η Άγκυρα αποσύρθηκε από τη διεθνή σύμβαση για την προστασία τους.
Η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποχώρησε την 1η Ιουλίου από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, την πρώτη διεθνή σύμβαση που θέτει νομικά δεσμευτικούς κανόνες για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας.
Και παρά το γεγονός ότι οι επιθέσεις και η βία ενάντια στις γυναίκες δεν έχουν σημειώσει ραγδαία άνοδο στην Τουρκία, οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των γυναικών εκτιμούν ότι αυτή η απόφαση ενθαρρύνει τους δράστες.
Ο Ερντογάν είχε επικυρώσει τον Μάρτιο με διάταγμα τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας εναντίον των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
Όμως το συντηρητικό κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) κατήγγειλε ότι η Σύμβαση αυτή ενθαρρύνει την ομοφυλοφιλία και απειλεί την παραδοσιακή οικογένεια. Τελικά η Τουρκία αποσύρθηκε από αυτή, με την τουρκική κυβέρνηση να διαβεβαιώνει ότι οι νόμοι και το Σύνταγμα της χώρας προστατεύουν καλύτερα τις γυναίκες.
Ωστόσο αυτό το διαψεύδει η Νουρσέν Ινάλ της οργάνωσης We Will Stop Feminicide (Θα σταματήσουμε τις γυναικοκτονίες): «Σε αυτή τη χώρα γίνεται κάθε ημέρα ένας φόνος γυναίκας», καταγγέλλει.
«Η απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης ενθάρρυνε τους δράστες», διαβεβαιώνει, μία ημέρα πριν την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, που είναι αύριο, Πέμπτη.
Στις αρχές Νοεμβρίου ο βίαιος θάνατος της Μπασάκ Τσενγκίζ στην Κωνσταντινούπολη, μιας 28χρονης αρχιτεκτόνισσας που δολοφονήθηκε με ένα σπαθί σαμουράι, προκάλεσε οργή και τρόμο: ο ύποπτος, ο Τσαν Γκοκτούγκ Μποζ, εξήγησε στην αστυνομία ότι τη σκότωσε επειδή βαριόταν.
«Βγήκα για να σκοτώσω κάποιον και επέλεξα μία γυναίκα», δήλωσε.
«Έχει βγει από την ατζέντα»
Συνολικά 345 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από τις αρχές του έτους, σύμφωνα με την οργάνωση. Το 2020 συνολικά φονεύθηκαν 410, από τις οποίες περισσότερες από δέκα εντοπίστηκαν νεκρές σε ύποπτες συνθήκες, όπως αυτοκτονίες.
Ο φόνος της Τσενγκίζ αύξησε τις εκκλήσεις να επανέλθει η Τουρκία στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, όμως ο Ερντογάν το απέκλεισε λέγοντας ότι αυτό «έχει βγει εντελώς από την ατζέντα».
«Για εμάς οι γυναίκες είναι τα πιο ιερά όντα. Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ να κηλιδωθεί η ιερότητά τους», επέμεινε ο Τούρκος πρόεδρος. «Κατά συνέπεια δεν χρειαζόμαστε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης».
Όμως οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των γυναικών διαφωνούν. Για την Μπερίν Σονμέζ, μέλος της Ένωσης Γυναικών για την Ισότητα, η απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση προκάλεσε ένα αίσθημα ατιμωρησίας μεταξύ των δραστών.
«Ένας άνδρας που είχε φυλακιστεί ρώτησε τον δικηγόρο του, λίγο μετά την απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση, αν θα αφεθεί ελεύθερος», σημειώνει.
Η Αντίλ Ντογάν, της Ένωσης Αλληλεγγύης των Γυναικών του Εσένγιαλι, μιας συνοικίας της Κωνσταντινούπολης, θεωρεί ότι η στάση των δυνάμεων ασφαλείας και των εισαγγελέων έχει επίσης αλλάξει.
Μέχρι πρότινος κάθε αστυνομικό τμήμα διέθετε δύο γραφεία αρμόδια για να δέχονται τις γυναίκες θύματα βίας, ενώ η εντολή για τον περιορισμό των κινήσεων ενός δράστη μπορούσε να δοθεί μέσα σε 24 ώρες και πλέον χρειάζονται τουλάχιστον δύο ημέρες, αναφέρει η Ντογάν.
Ακόμη χειρότερο, προσθέτει, οι γυναίκες θύματα βίας πλέον είναι υποχρεωμένες να έχουν ιατρική έκθεση που να πιστοποιεί τα τραύματά τους, οι απειλές για τη σωματική τους ακεραιότητα δεν αρκούν.
Άνοδος των ύποπτων θανάτων
Σύμφωνα με τη Σονμέζ, τα αστυνομικά τμήματα διστάζουν να δεχθούν τις καταγγελίες των γυναικών.
Εξάλλου οι ακτιβίστριες επισημαίνουν την αύξηση των ύποπτων θανάτων από τον Ιούλιο και μετά.
«Εκατόν ογδόντα γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από τον Μάρτιο ως τον Ιούλιο του 2021 και πρέπει επίσης να μετράμε και 171 ύποπτους θανάτους», τονίζει η Σονμέζ, η οποία διευκρινίζει ότι οι υποθέσεις αυτές μπήκαν στο αρχείο χωρίς να γίνει έρευνα, με εξαίρεση κάποιες περιπτώσεις που οι θάνατοι των γυναικών ήρθαν στο φως της δημοσιότητας.
Η Νουρσέν Ινάλ αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των ύποπτων θανάτων σχεδόν ισοδυναμεί με αυτόν των επίσημα καταγεγραμμένων δολοφονιών.
«Γιατί ο θάνατος των γυναικών αυτών παραμένει ύποπτος;», διερωτάται. «Επειδή δεν έγιναν έρευνες και δεν ακολουθήθηκαν οι σωστές διαδικασίες».
Όμως, όπως υπογραμμίζει, «σε αυτό αναφέρεται ένα από τα βασικά άρθρα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, το οποίο ζητεί να διεξάγεται κάθε φορά επαρκής έρευνα προκειμένου να καθοριστεί αν πρόκειται για αυτοκτονία ή φόνο».