Γιατί κοιτάζουν όλοι προς την κατεύθυνση της Κόστα Ρίκα; Στη διάρκεια της Cop26, προσωπικότητες από τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο μέχρι τον Τζεφ Μπέζος, τον Μπόρις Τζόνσον και τον Πρίγκιπα Ουίλιαμ ενδιαφέρθηκαν να μιλήσουν με τον Κάρλος Αλβαράδο Κεσάδα, τον πρόεδρο του μικροσκοπικού κράτους της Κεντρικής Αμερικής, που έχει καταφέρει να «πρασινίσει» σημαντικά.
Μια μικροσκοπική χώρα στο τιμόνι
Για την ακρίβεια, η Κόστα Ρίκα ήταν το μοναδικό τροπικό κράτος που συμμετείχε στη διάσκεψη, το οποίο κατάφερε όχι απλώς να σταματήσει αλλά και να αναστρέψει την αποψίλωση των δασών του, ένα επίτευγμα από το οποίο οι περισσότεροι συμμετέχοντες απείχαν και απέχουν παρασάγγας.
Η χώρα, που όπως και η Ελλάδα γιόρτασε φέτος τα 200 χρόνια από την ανεξαρτησία της, έχει στόχο την πλήρη απεξάρτησή της από τον άνθρακα έως το 2050 – όχι απλώς την ουδετερότητα άνθρακα – και βρίσκεται στο τιμόνι των παγκόσμιων προσπαθειών για την προστασία του 30% της Γης μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ο Κεσάδα παραχώρησε συνέντευξη στον Guardian μιλώντας για τις επιτυχίες της χώρας3 του, αλλά και προειδοποιώντας ότι οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη δεν μπορούν να υιοθετήσουν το παράδειγμά της χωρίς να εισάγουν τις δικές τους μετατροπές.
Έμπνευση, όχι αντιγραφή
«Το παράδειγμα της Κόστα Ρίκα δεν θα πρέπει να λαμβάνεται κυριολεκτικά. Θα πρέπει να παίρνετε ό,τι καλό έχουμε, αλλά και να το προσαρμόζεται στα τοπικά δεδομένα. Το παράδειγμά μας δείχνει απλώς ότι υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής, όχι απαραιτήτως των ίδιων αλλαγών που εμείς εφαρμόσαμε», εξήγησε. «Έχουμε δει τον πλανήτη να παίρνει παγκόσμιες αποφάσεις στη Γλασκώβη, όμως δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από την ιδέα ότι η ίδια λύση θα είναι κατάλληλη για όλους».
Μεταξύ άλλων, η Κόστα Ρίκα καταβάλλει πληρωμές σε πολίτες που προστατεύουν τα δάση και συμβάλλουν στην αναδόμηση οικοσυστημάτων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει θεωρηθεί ότι συνέβαλε στην αναστροφή της αποψίλωσης των δασών στη χώρα, που μέχρι τότε βρισκόταν στις χειρότερες θέσεις του πλανήτη. Ταυτόχρονα, η χώρα προχώρησε σε μετατροπές του κόστους για την αποψίλωση δασών με στόχο τις καλλιέργειες καφέ, μπανάνας και ανανά, αναγνωρίζοντας ότιο τα δάση έχουν μεγαλύτερη αξία όταν είναι ζωντανά από ό,τι όταν πεθαίνουν. Η πολιτική αυτή οδήγησε και στην άνθιση του οικοτουρισμού στην περιοχή.
Η πράσινη χώρα που θέλει να γίνει… μπλε
Όμως ο Κεσάδα, η προεδρική θητεία του οποίου πλησιάζει στο τέλος της, δεν θέλει να σταματήσει εκεί. Αναγνωρίζει ότι η Κόστα Ρίκα είναι πράσινη, όμως τονίζει ότι ακόμη «δεν έχει γίνει μπλε», παραπέμποντας στην ανακοίνωσή του στην Cop26 ότι η χώρα του πρόκειται να εμπλακεί σε ένα εκτεταμένο νέο πρόγραμμα προστασίας θαλάσσιων εκτάσεων.«Όσο μεγαλύτερο είναι το παράδειγμα που δίνουμε, τόσο μεγαλύτερο ηθικό και πολιτικό κέρφος έχουν εκείνοι που αποφασίζουν να το ακολουθήσουν. Αυτή είναι η προσέγγισή μας», υποστήριξε.
Στη Γλασκώβη, η Δανία και η Κόστα Ρίκα παρουσίασαν τη «Συμμαχία Πέρα από το Πετρέλαιο και το Φυσικό Αέριο» (Boga) με στόχο την επιτάχυνση του τέλους της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, γεγονός που προσέλκυσε το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ. Αν και η πρωτοβουλία έχει ξεκινήσει από μια μικρή ομάδα κρατών που ήδη έχει δεσμευτεί ότι θα σταματήσει πλήρως τη χρήση ορθκτών καυσίμων, υπάρχουν ελπίδες ότι αυτή η συμμαχία θα μεταφραστεί εντέλει σε παγκόσμιες αλλαγές.
Περιβαλλοντική εκπαίδευση και εθνική ενότητα
Η Αντρέα Μέζα, η υπουργός περιβάλλοντος της χώρας που συμμετείχε στην ανακοίνωση της Boga δήλωσε για τη στιγμή που η χώρα της κέρδισε παγκόσμιο βραβείο για την περιβαλλοντική της δράση, ότι ήταν «μια στιγμή εθνικής ενότητας, που θύμιζε νίκη σε αγώνα ποδοσφαίρου». Υπογράμμισε μιλώντας στον Guardian τη σημασία του συνδυασμού της πηγαίας αξίας της φύσης με τις οικονομικές πραγματικότητες της διασφάλισης της προστασίας της, σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική εκπαίδευση όλων των πολιτών.
«Αυτό που μας έχει μάθει το παράδειγμα της Κόστα Ρίκα είναι ότι η Φύση πρέπει να γίνει τυμήμα του μοντέλου ανάπτυξής σου. Δεν είναι ένα ζήτημα η ανάπτυξη και ένα άλλο η προστασία της Φύσης. Πρέπει να καταλάβεις ότι η Φύση θα πρέπει να είναι μέρος της ανάπτυξης που επιθυμείς. Εμείς αυτό το έχουμε καταλάβει», τόνισε.
«Μετά από δυο γενιές, μπορεί πια κανείς να διαπιστώσει τις αλλαγές. Μπορούμε να δούμε τα διαφορετικά είδη: τον βραδύπου, το ωδικό πτηνό – και να νιώσουμε περήφανοι».