Το αποτέλεσμα των χθεσινών προεδρικών εκλογών στην Κολομβία χαρακτηρίζεται ιστορικό: ο αντιπολιτευόμενος Γουστάβο Πέτρο είναι ο πρώτος υποψήφιος της αριστεράς που εξελέγη πρόεδρος στην ιστορία του κράτους αυτού της Λατινικής Αμερικής, με τη φιλοδοξία να «αλλάξει» μια χώρα σε κρίση, που δεν γνώρισε ποτέ τέτοια εναλλαγή.
Ποιος είναι ο Γουστάβο Πέτρο
Ο κ. Πέτρο, 62 ετών, έλαβε 50,45% των ψήφων, έναντι 47,30% του αντιπάλου του, του εκκεντρικού εκατομμυριούχου Ροδόλφο Ερνάντες, κατά τα επίσημα αποτελέσματα του δεύτερου γύρου της ψηφοφορίας, με το 99,95% των ψηφοδελτίων καταμετρημένο.
Με 11,2 εκατ. ψήφους, ο γερουσιαστής κέρδισε με διαφορά περίπου 700.000 ψήφων τον επιχειρηματία των ακινήτων (10,5 εκατ.), ο οποίος πιστώθηκε την έκπληξη του πρώτου γύρου, όταν έβγαλε εκτός μάχης τον υποψήφιο της δεξιάς.
Η συμμετοχή στη διαδικασία (58%) ήταν η υψηλότερη από την αρχή του αιώνα.
«Αναπόφευκτη» αλλαγή
«Είναι ημέρα γιορτής για τον λαό. Αφήστε τον να γιορτάσει την πρώτη λαϊκή νίκη», πανηγύρισε μέσω Twitter ο άλλοτε αντάρτης και πρώην δήμαρχος στην πρωτεύουσα Μπογοτά.
Ευχήθηκε τα «δεινά» να περάσουν «από τη χαρά που πλημμυρίζει την καρδιά της πατρίδας».
«Κολομβιανοί, σήμερα (σ.σ. χθες Κυριακή) η πλειοψηφία των πολιτών επέλεξε τον άλλο υποψήφιο. Όπως είχα πει κατά τη διάρκεια της εκστρατείας μου, αποδέχομαι το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Ερνάντες σε βίντεο από το σπίτι του που μεταφορτώθηκε απευθείας από την ομάδα του σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης.
«Εύχομαι ο Δρ. Γουστάβο Πέτρο να ξέρει πώς να κυβερνήσει τη χώρα και να παραμείνει πιστός στον λόγο του για την καταπολέμηση της διαφθοράς», πρόσθεσε, σκυθρωπός.
Τι είπε ο Ντούκε
Ο δεξιός απερχόμενος πρόεδρος Ιβάν Ντούκε ανέφερε από την πλευρά του μέσω Twitter ότι τηλεφώνησε στον νικητή για να «τον συγχαρεί». Θα «συναντηθούμε τις επόμενες ημέρες για να αρχίσουμε μια αρμονική, θεσμική και διαφανή μεταβίβαση» της εξουσίας, πρόσθεσε ο κ. Ντούκε, η θητεία του οποίου ολοκληρώνεται την 7η Αυγούστου.
Άλλη ιστορική πτυχή της νίκης του κ. Πέτρο: αφροκολομβιανή εξελέγη για πρώτη φορά αντιπρόεδρος — είναι μόλις η δεύτερη γυναίκα που θα καταλάβει το αξίωμα.
Η χαρισματική Φράντσα Μάρκες, 40 ετών, φτωχή χωρική, από μικρή ηλικία ακτιβίστρια εναντίον των μεταλλείων χρυσού, πιστώνεται πως διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην εκστρατεία.
Τα αποτελέσματα προκάλεσαν αγαλλίαση στη μεγάλη αίθουσα στο κέντρο της πρωτεύουσας όπου η ομάδα του κ. Πέτρο είχε οργανώσει, με μουσικές και θεάματα, την εκλογική της βραδιά. Σε γιγαντοοθόνες, προβάλλονταν τα σλόγκαν της εκστρατείας: «Με τον Πέτρο η αλλαγή είναι αναπόφευκτη», ή ακόμη «Κερδίζει όλη η Κολομβία».
«Επιτέλους θα έχουμε αλλαγή», είπε η 25χρονη Λουσίμαρ. Την αλλαγή που «ποθούσε ο λαός της Κολομβίας εδώ και πάνω από εκατό χρόνια», υπερθεμάτισε ο 72χρονος Έντγκαρ.
Πολλές προκλήσεις
Οι εκλογές αυτές σήμαναν βαριά ήττα για τις συντηρητικές και φιλελεύθερες ελίτ στην εξουσία εδώ και δυο αιώνες στην τέταρτη ισχυρότερη οικονομική δύναμη στη Λατινική Αμερική.
Οι δύο υποψήφιοι που επικράτησαν στον πρώτο γύρο εξέφεραν λόγο ρήξης, «αντισυστημικό», με τον κ. Πέτρο (40%) να προβάλλει ένα «προοδευτικό όραμα» και τον κ. Ερνάντες (28%) να υπόσχεται να τελειώσει τους «κλέφτες» και τη «διαφθορά», ενδημική στη χώρα.
Η προεκλογική εκστρατεία ήταν εξαιρετικά πικρή, σημαδεύτηκε από ύβρεις, κατηγορίες κάθε λογής, παραπληροφόρηση, «αποκαλύψεις» που αποτελούσαν χτυπήματα κάτω από τη μέση. Οι δημοσκοπήσεις έφεραν τους δύο αντιπάλους να δίνουν αμφίρροπη μάχη.
Όπως και στον πρώτο, δεν αναφέρθηκαν εκτεταμένα επεισόδια ικανά να προκαλέσουν πρόβλημα στον δεύτερο γύρο, που παρακολούθησαν δεκάδες παρατηρητές και ξένες αποστολές.
Τα συγχαρητήρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που ανέπτυξε αποστολή παρατηρητών στη χώρα, συνεχάρη τον κ. Πέτρο και την κυρία Μάρκες για τη νίκη τους και αυτή την «εναλλαγή που αποτελεί μέρος της δημοκρατίας», όπως το έθεσε ο πρεσβευτής της Ζιλ Μπερτράν.
Η υπόθεση ότι το αποτέλεσμα θα ήταν υπερβολικά αμφίρροπο είχε εγείρει ανησυχίες τις τελευταίες ημέρες, με την παράταξη του κ. Πέτρο να εκφράζει αμφιβολίες για την αξιοπιστία της διαδικασίας και ειδικά το λογισμικό καταμέτρησης.
Οι εκλογές διεξήχθησαν με φόντο τη βαθιά κρίση στη χώρα μετά την πανδημία, την παραλυτική οικονομική ύφεση, τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που κατεστάλησαν ανελέητα, τη νέα κλιμάκωση της βίας των ένοπλων οργανώσεων που δρουν στις επαρχίες και συγκρούονται για τον έλεγχο της διακίνησης των ναρκωτικών.
Αυτή ήταν η τρίτη φορά που ο κ. Πέτρο ήταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές· η προηγούμενη ήταν το 2018.
Μετά το ζιγκ-ζαγκ σε όλη τη χώρα, τις περίπου 100 προεκλογικές συγκεντρώσεις του πριν από τον πρώτο γύρο, τις τρεις τελευταίες εβδομάδες προσπάθησε να δείξει ότι είναι κοντά στον απλό πολίτη, για να διορθώσει την εικόνα του πολιτικού που λέει παχιά λόγια, του αυταρχικού, του ανθρώπου με μεσσιανικές τάσεις που φιλοτεχνούσαν οι αντίπαλοί του.
«Αφιέρωσα την καριέρα μου στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, εναντίον των ανισοτήτων και της διαφθοράς», θύμισε τις τελευταίες ημέρες ο πατέρας έξι παιδιών υποσχόμενος να κυβερνήσει με γνώμονα «την αγάπη και όχι το μίσος» και να αλλάξει το σύστημα «που διηύθυναν εδώ και τόσα χρόνια οι ίδιοι».
Ο κ. Πέτρο εξαγγέλλει ισχυρότερο κράτος, περισσότερους φόρους για τους πλουσιότερους, γρηγορότερη ενεργειακή μετάβαση…
Ωστόσο, «μεγάλο μέρος της χώρας» τον φοβάται εξαιτίας του παρελθόντος του στην άκρα αριστερά –ήταν αντάρτης του ακροαριστερού Κινήματος της 19ης Απριλίου (Movimiento 19 de Abril, M-19) και είχε βασανιστεί από τις αρχές κατά τη διάρκεια του εμφυλίου– και δεν ήθελε «να τον δει πρόεδρο», σημειώνει ο Σέρχιο Γκουσμάν, αναλυτής της εταιρείας συμβούλων Colombia Risk Analysis.
Καλείται να κυβερνήσει με την ισχύ στο κοινοβούλιο κατακερματισμένη, καθώς η παράταξή του, η «Ιστορική Συμμαχία» (Pacto Histórico por Colombia, PHxC), είναι πρώτη δύναμη μεν, αλλά με τους συντηρητικούς και τους φιλελεύθερους να διατηρούν ισχυρή παρουσία.
Καλείται επίσης να ξεπεράσει τις έντονες επιφυλάξεις στον στρατό, να αντιμετωπίσει τις πληθωριστικές πιέσεις και το γεγονός ότι οι θεσμοί της Κολομβίας είναι αδύναμοι και πολιτικοποιημένοι, σύμφωνα με τον κ. Γκουσμάν.