Απίστευτο κι όμως αληθινό. Ένας παγετώνας που λιώνει στις Άλπεις έχει… μετατοπίσει τα σύνορα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την τοποθεσία ενός ιταλικού ορεινού καταφυγίου!
Όπως σημειώνεται σε άρθρο του βρετανικού Guardian, το φαινόμενο εξηγείται επιστημονικά, ενώ το ζήτημα που προέκυψε λύθηκε δια της… διπλωματίας.
Η συνοριακή γραμμή εκτείνεται κατά μήκος ενός διαχωριστικού σημείου αποστράγγισης, όπου το νερό που λιώνει θα «τρέξει» προς τη μία ή την άλλη πλευρά του βουνού, προς τη μία ή την άλλη χώρα.
Αλλά η υποχώρηση του παγετώνα Theodul σημαίνει ότι η λεκάνη απορροής έχει συρθεί προς το Rifugio Guide del Cervino, ένα καταφύγιο για τους επισκέπτες κοντά στην κορυφή Testa Grigia, ύψους 3.480 μέτρων – και σταδιακά σαρώνει το έδαφος κάτω από το κτίριο.
«Πού είμαστε; Ιταλία ή Ελβετία;»
Σε μια πρόσφατη επίσκεψη στο εστιατόριο του καταφυγίου, ο Frederic, ένας 59χρονος τουρίστας, ρώτησε: «Λοιπόν, είμαστε στην Ελβετία;».
Ήταν ένα ερώτημα που άξιζε να τεθεί. Η απάντηση αποτέλεσε αντικείμενο διπλωματικών διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν το 2018 και ολοκληρώθηκαν με συμβιβασμό πέρυσι, αλλά οι λεπτομέρειες παραμένουν μυστικές.
Όταν το καταφύγιο χτίστηκε σε μια βραχώδη προεξοχή το 1984, τα 40 κρεβάτια και τα μακριά ξύλινα τραπέζια του βρίσκονταν εξ ολοκλήρου σε ιταλικό έδαφος. Αλλά τώρα τα δύο τρίτα του καταφυγίου, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων κλινών και του εστιατορίου, βρίσκονται τεχνικά «σκαρφαλωμένα» στη νότια Ελβετία!
Το ζήτημα έχει έρθει στο προσκήνιο, επειδή η περιοχή, η οποία βασίζεται στον τουρισμό, βρίσκεται στην κορυφή ενός από τα μεγαλύτερα χιονοδρομικά κέντρα του κόσμου, ενώ λίγα μέτρα μακριά κατασκευάζεται μια μεγάλη νέα υποδομή, συμπεριλαμβανομένου ενός σταθμού τελεφερίκ.
Τη διαφορά έλυσε η… διπλωματία!
Μια συμφωνία κλείστηκε στη Φλωρεντία το Νοέμβριο του 2021, αλλά το αποτέλεσμα θα αποκαλυφθεί μόνο όταν σφραγιστεί από την ελβετική κυβέρνηση, κάτι που δεν θα συμβεί πριν από το 2023.
«Συμφωνήσαμε να μοιραστούμε τη διαφορά», δήλωσε ο Alain Wicht, ο επικεφαλής συνοριακός υπάλληλος της εθνικής υπηρεσίας χαρτογράφησης της Ελβετίας, Swisstopo.
Η δουλειά του περιλαμβάνει τη φροντίδα των 7.000 συνοριακών σημείων κατά μήκος των συνόρων 1.200 μιλίων (1.935 χιλιομέτρων) της αποκλεισμένης από την ξηρά Ελβετίας με την Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και το Λιχτενστάιν.
Ο Wicht συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, όπου και τα δύο μέρη έκαναν παραχωρήσεις για την εξεύρεση λύσης. «Ακόμη και αν καμία από τις δύο πλευρές δεν βγήκε νικήτρια, τουλάχιστον κανείς δεν έχασε», δήλωσε.
Εκεί όπου τα ιταλο-ελβετικά σύνορα διασχίζουν τους παγετώνες των Άλπεων, τα σύνορα ακολουθούν τη γραμμή της λεκάνης απορροής. Αλλά ο παγετώνας Theodul έχασε σχεδόν το ένα τέταρτο της μάζας του μεταξύ 1973 και 2010.
Αυτό εξέθεσε τον βράχο – που βρίσκεται από κάτω – στον πάγο, μεταβάλλοντας το διαχωριστικό όριο της αποστράγγισης και αναγκάζοντας τους δύο γείτονες να επανασχεδιάσουν περίπου ένα τμήμα των συνόρων τους, μήκους 100 μέτρων.
Οικονομική ζημιά
Τα χρόνια των διαπραγματεύσεων, ωστόσο, καθυστέρησαν την ανακαίνιση του καταφυγίου, αφού τα χωριά εκατέρωθεν των συνόρων δεν ήταν σε θέση να εκδώσουν οικοδομική άδεια.
Ως εκ τούτου, τα έργα δεν θα ολοκληρωθούν εγκαίρως για την προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας ενός νέου τελεφερίκ στην ιταλική πλευρά του βουνού Klein Matterhorn, στο τέλος του 2023. Οι πίστες είναι προσβάσιμες μόνο από το ελβετικό χιονοδρομικό κέντρο Ζερμάτ.
Προς το παρόν, στους χάρτες της Swisstopo, η συμπαγής ροζ λωρίδα των ελβετικών συνόρων παραμένει μια διακεκομμένη γραμμή, καθώς περνάει από το καταφύγιο…