Ήταν μία νύχτα του Αυγούστου, το 1986, όταν συνέβη μία από τις πιο μυστηριώδεις φυσικές καταστροφές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Για τους κατοίκους των χωριών, Cha, Nyos και Subum στο Καμερούν ήταν μια ακόμη συνηθισμένη ημέρα. Δεν γνώριζαν όμως πως ο θάνατος παραμόνευε… στη λίμνη!
Ακόμη και οι μύγες είχαν πέσει νεκρές.
Πιο συγκεκριμένα, όλα συνέβησαν συνέβη στη λίμνη Νίος στο βορειοδυτικό Καμερούν. Πρόκειται για μία λίμνη που σχηματίστηκε πάνω από έναν ηφαιστειακό κρατήρα στο βορειοδυτικό Καμερούν.
Χωρίς προειδοποίηση, η λίμνη απελευθέρωσε εκατοντάδες χιλιάδες τόνους τοξικού διοξειδίου του άνθρακα – οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από 300.000 έως και 1.6 εκατομμύρια – και αυτό το σιωπηλό σύννεφο θανάτου απλώθηκε στην ύπαιθρο με ταχύτητα περίπου 100 χλμ. / Ώρα, σκοτώνοντας μέσα σε λίγα λεπτά από ασφυξία -ελλείψει οξυγόνου- 1.746 άτομα και περισσότερα από 3.500 ζώα.
Αυτή ήταν μόνο μια εκτίμηση, καθώς οι επιζώντες είχαν αρχίσει να θάβουν τους φίλους και τους γείτονές τους σε ομαδικούς τάφους πριν αρχίσει η καταμέτρηση.
Σε ακτίνα 25 χιλιομέτρων, ο θάνατος συνάντησε τους ντόπιους και τα άγρια ζώα. Πολλοί άνθρωποι από τα χωριά Cha, Nyos και Subum έσβησαν σιωπηλά στον ύπνο τους. Μερικοί βρέθηκαν με αίμα γύρω από τις μύτες και τα στόματα τους.
Όταν οι λίγοι υπόλοιποι επιζώντες ξύπνησαν, δεν βρήκαν ίχνη από αναταραχή ούτε καμία ακαταστασία ούτε βία, απλά, πτώματα. Ακόμη και οι μύγες είχαν πέσει νεκρές.
Οι δημοσιογράφοι στην περιοχή το περιέγραψαν σαν να έβλεπαν τα επακόλουθα αποτελέσματα μιας βόμβας νετρονίων.
Επισήμως, ο αριθμός των νεκρών που καταγράφηκε ήταν 1.746 άτομα. Αυτή ήταν μόνο μια εκτίμηση, καθώς οι επιζώντες είχαν αρχίσει να θάβουν τους φίλους και τους γείτονές τους σε ομαδικούς τάφους πριν αρχίσει η καταμέτρηση.
«Η αναπνοή μου δεν έβγαινε…»
Ο Joseph Nkwain, ο οποίος ξύπνησε 3 ώρες μετά το σύννεφο, αναφέρθηκε στην τραγική του εμπειρία συνομιλώντας με τον ερευνητή του Πανεπιστημίου του Plymouth, Arnold H. Taylor:
«Δεν μπορούσα να μιλήσω, ήμουν παραζαλισμένος, δεν μπορούσα να ανοίξω το στόμα μου γιατί μύριζα κάτι τρομερό… άκουσα την κόρη μου να ρεγχάζει με τρομερό τρόπο, ακανόνιστα… Όταν δρασκέλισα την απόσταση μέχρι το κρεβάτι της κόρης μου … κατέρρευσα και έπεσα. Τα χέρια μου έχουν κάποιες πληγές και δεν ξέρω πραγματικά πώς τις απέκτησα. Ήθελα να μιλήσω, η αναπνοή μου δεν έβγαινε… όταν έσκυψα να την σηκώσω, η κόρη μου ήταν ήδη νεκρή».
Είναι ένα από τα πιο θανατηφόρα φυσικά γεγονότα καταγεγραμμένα στην ιστορία και οι επιστήμονες ακόμα δεν έχουν ιδέα τι το προκάλεσε.
«Ήταν μια από τις πιο παράξενες ολικές καταστροφές που οι επιστήμονες έχουν διερευνήσει ποτέ. Οι λίμνες δεν εκρήγνυνται ξαφνικά ένα βράδυ και εξαφανίζουν χιλιάδες ανθρώπους», δήλωσε στον Guardian το 2005 ο George Kling, οικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Michigan.
Η έρευνα των επιστημόνων
Όταν η είδηση της καταστροφής άρχισε να διαδίδεται στη διεθνή κοινότητα, επιστήμονες από όλο τον κόσμο πήγαν να ερευνήσουν το περιστατικό.
Όταν είδαν τα πτώματα, παρατήρησαν ότι δεν υπήρχαν ενδείξεις αιμορραγίας, σωματικού τραύματος ή ασθένειας. Από εκείνους που είχαν επιζήσει, πολλοί υπέφεραν από εμετούς, διάρροια και ψευδαισθήσεις, που ήταν όλα συμπτώματα δηλητηρίασης από διοξείδιο του άνθρακα.
Η έκρηξη στη λίμνη σκότωσε 3.300 ζώα σε ένα βράδυ
Αφού πήραν δείγματα από το νερό, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το κόκκινο χρώμα του νερού προκλήθηκε από διαλυμένο σίδηρο που συνήθως βρισκόταν στον πυθμένα της λίμνης. Ανακάλυψαν επίσης μεγάλη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στο νερό. Καθώς άντλησαν δείγματα από τον πάτο της λίμνης, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανέβαιναν περισσότερο.
Η λίμνη, ωστόσο, ήταν ασυνήθιστα ακίνητη – και ως αποτέλεσμα, υπήρξε συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα στο ίζημα εδώ και δεκαετίες, κάτι άγνωστο σε όσους ζούσαν στην περιοχή.
Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς διατάραξε τη λίμνη εκείνη την ημέρα – είτε πρόκειται για κατολίσθηση είτε απλώς ξαφνική απελευθέρωση αερίου – αλλά όταν βγήκε, απελευθερώθηκαν περίπου 1,2 κυβικά χιλιόμετρα διοξειδίου του άνθρακα σε περίπου 20 δευτερόλεπτα, προκαλώντας ασφυξία σε οτιδήποτε ζωντανό βρέθηκε στην πορεία του. Το αέριο είναι πιο πυκνό από τον περιβάλλοντα αέρα, οπότε πέρασε από όσους ήταν όρθιοι ή έτυχε να βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο, ενώ όσους κοιμούνταν κάτω τους σκότωσε.
Και θεωρίες συνωμοσίας
Ελλείψει επιστημονικής εξήγησης, οι θεωρίες των συνωμοσιών έδιναν κι έπαιρναν, με ορισμένους ντόπιους να πιστεύουν ότι η έκρηξη είχε προκληθεί από μια μη κοινοποιημένη, στους κατοίκους, δοκιμή βόμβας, την οποία διεξήγαγαν οι κυβερνήσεις του Ισραήλ και του Καμερούν.
Όλως περιέργως, κάτι παρόμοιο είχε συμβεί στη γύρω περιοχή μόλις δύο χρόνια νωρίτερα στη λίμνη Monoun, όπου μια εκρηκτική έκλυση CO2 σκότωσε 37 άτομα. Και πάλι κανείς δεν γνωρίζει τι προκάλεσε εκείνη την έκρηξη.
Η λίμνη απελευθέρωσε εκατοντάδες χιλιάδες τόνους τοξικού διοξειδίου του άνθρακα
Για να μην εκραγούν ξανά αυτές οι λίμνες, το 2001, μηχανικοί εγκατέστησαν σωλήνες και στις δύο για να αναρροφήσουν το CO2 από το στρώμα στο βυθό της λίμνης και να το απελευθερώσουν σταδιακά στον αέρα.
Ένα άλλο σύνολο σωλήνων εγκαταστάθηκε το 2011, αφού οι ερευνητές προειδοποίησαν για έκρηξη φυσικού αερίου «που θα μπορούσε να αποβεί μεγαλύτερη από οποιαδήποτε από αυτές τις καταστροφές».
Με την επίλυση αυτού του προβλήματος, ένα άλλο εμφανίστηκε – ο φυσικός τοίχος που περιβάλλει τη λίμνη Nyos άρχισε να υποχωρεί και η ανησυχία ήταν ότι αν κάτι άλλαζε τη γη γύρω της και την απομακρύνει, τότε δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε τι θα συμβεί αν το περιεχόμενό της ξεχυθεί.
Από τότε, ένα φράγμα έχει κατασκευαστεί γύρω από την όχθη για να την προστατεύσει από υποχώρηση και ενώ οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα κρατήσει στο εγγύς μέλλον, διαδικασίες όπως καιρικές συνθήκες ή υπερχείλιση της λίμνης «μπορεί να προκαλέσουν άμεση κατάρρευση».