Ως άλλο ένα πλήγμα στην ήδη περιθωριοποιημένη μειονότητα των Χριστιανών της Τουρκίας, που νιώθουν την απειλή του εντεινόμενου εθνικισμού στη γείτονα, περιγράφει το Politico τη νέα μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Η απόφαση τον περασμένο μήνα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την αλλαγή του καθεστώτος του μεγαλύτερου για σχεδόν μία χιλιετία ναού της χριστιανοσύνης δεν εξέπληξε τους Χριστιανούς της Τουρκίας, όπως αναφέρει το άρθρο. «Το ζήτημα της Αγίας Σοφίας δεν είναι κάτι νέο. Το έθεταν συχνά αξιωματούχοι καθώς και δημοσιεύματα εφημερίδων, αλλά στο τέλος πάντα ξεθώριαζε», είπε στο Politico o ιδιοκτήτης της ελληνόφωνης εφημερίδας «Απογευματινή» της Κωνσταντινούπολης, Μηνάς Βασιλειάδης.
Ωστόσο, στις αρχές Ιουλίου όλα άλλαξαν με την ετυμηγορία του τουρκικού δικαστηρίου, που άνοιξε το δρόμο για να υλοποιήσει ο Ταγίπ Ερντογάν την απόφασή του, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή . Οι Χριστιανοί της Τουρκίας, ωστόσο, τηρούν άκρως επιφυλακτική στάση κι ελάχιστοι τολμούν να μιλήσουν ανοικτά. Ο Αρμένιος πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης είχε υποστηρίξει π.χ. τον Ιούνιο την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως χώρου λατρείας, προτείνοντας να παραχωρηθεί ειδικός χώρος και στους Χριστιανούς, ενώ και ο κ. Βασιλειάδης επέλεξε προσεκτικά τα λόγια του: «Η ατμόσφαιρα με την πλειοψηφία [των Τούρκων] να στηρίζει αυτή την απόφαση κάνει τους Χριστιανούς που ζουν στην Κωνσταντινούπολη να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σ’ αυτά που λένε, για να μην παρεξηγηθούν», είπε…
Φόβος για την άνοδο του εθνικισμού στην Τουρκίας
Το άρθρο θυμίζει τις προειδοποιήσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου πριν την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ότι μια τέτοια κίνηση θα έστρεφε εκατομμύρια Χριστιανών ανά την υφήλιο κατά του Ισλάμ, αλλά όπως σημειώνει, « οι Χριστιανοί στην Τουρκία φοβούνται ότι θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο. “Υπάρχει διάχυτη μια ισλαμιστική και εθνικιστική ατμόσφαιρα, που φέρνει σε δύσκολη θέση τους Χριστιανούς στην Τουρκία. Φοβούμαι ότι η απόφαση [αλλαγής του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας] θα προκαλέσει εντάσεις, αν και σήμερα δεν είναι τα πράγματα δυσκολότερα απ’ ό,τι πριν από έναν αιώνα”, λέει ο αρχισυντάκτης της αρμενικής εφημερίδας Agos της Κωνσταντινούπολης, Γιετβάρτ Ντανζικιάν. Κι όπως υπογραμμίζει η απόφαση για την Αγία Σοφία ήταν το τελευταίο «βήμα εθνικισμού» της ισλαμοσυντηρητικής κυβέρνησης της Τουρκίας. «Όλες οι χριστιανικές μειονότητες και οι κοσμικοί Τούρκοι είναι απογοητευμένοι και φοβούνται. Κάποιοι νέοι Χριστιανοί σκέφτονται να εγκαταλείψουν την Τουρκία και να πάνε σε χώρες της Δύσης», προσθέτει».
Ήδη ο αριθμός των Χριστιανών μειώνεται συνεχώς στη γείτονα, αναφέρει το Politico, σημειώνοντας ότι το 1914 αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού της σημερινής Τουρκίας, αλλά το ποσοστό αυτό συρρικνώθηκε δραματικά μετά τις απελάσεις, τα πογκρόμ, τις γενοκτονίες χριστιανικών πληθυσμών – που η Άγκυρα αρνείται επίμονα – και την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας το 1923. Έτσι σήμερα πιστεύεται ότι απομένουν κάπου 100.000 Χριστιανοί – ανάμεσά τους Ελληνορθόδοξοι, Αρμένιοι, Συρορθόδοξοι καθώς και οι κοινότητες των Καθολικών και των Προτεσταντών – σε μια χώρα 82 εκατ. κατοίκων. Οι Ρωμιοί της Πόλης αριθμούν σήμερα περί τις 600 οικογένειες…
Τα αισθήματα των Χριστιανών της Τουρκίας για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας ουδόλως αναφέρονται στον Τύπο με τις – όποιες – ενστάσεις να επικεντρώνονται στις συνέπειες για τον υπαγορευόμενο από το τουρκικό Σύνταγμα κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Το 60% των Τούρκων, σύμφωνα με δημοσκόπηση του περασμένου μήνα, είδε με θετικό μάτι την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Ανάμεσά τους κι ο 34χρονος Εμρέ τσελίκ, που διοργάνωνε διαδηλώσεις τα τελευταία χρόνια υπέρ της αλλαγής του καθεστώτος του μνημείου κι ο οποίος υποστήριξε μιλώντας στο Politico ότι οι μόνοι που διαφωνούν είναι η κοινότητα των Ορθοδόξων κι ότι οι υπόλοιποι Χριστιανοί δεν δίνουν και τόση σημασία, θεωρώντας το ζήτημα εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας. Αλλά ο αρχισυντάκτης της αρμένικης εφημερίδας Argos, διαφωνεί: «Τα νέα δεν είναι άσχημα μόνον για τους Χριστιανούς, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Ανέκαθεν θεωρούσα την Αγία Σοφία ως παγκόσμια κληρονομιά, ότι ανήκει σ’ ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνον στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους. Και τώρα πονάω που χάσαμε αυτή την παγκόσμια κληρονομιά»…