Ο Φράνσις Φουκουγιάμα, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Στάντφορντ, έγινε ευρύτερα γνωστός με το βιβλίο του «Το τέλος της Ιστορίας», που κυκλοφόρησε το 1992. Σήμερα θεωρείται ένας από τους κορυφαίους διανοούμενους της γενιάς του.
Στα τέλη Ιουνίου οι ρωσικές αρχές του απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι συμμετέχει στο Επιστημονικό Συμβούλιο του ρωσικού «Ιδρύματος για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς», που ίδρυσε ο φυλακισμένος αντιφρονών Αντρέι Ναβάλνι. Ακολουθεί η συνέντευξη του Φράνσις Φουκουγιάμα στην Deutsche Welle.
DW: Είστε πλέον ένα από τα πρόσωπα, στα οποία απαγορεύεται η είσοδος στη Ρωσία. Πώς αισθάνεστε γι αυτό;
Φράνσις Φουκουγιάμα: Θεωρώ τιμή μου το ότι βρίσκομαι σε αυτή τη λίστα. Όλοι οι σημαντικοί ξένοι επικριτές της Ρωσίας και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έχουν μπει στη λίστα και βασικά αναρωτιόμουν πώς και χρειάστηκαν τόσο πολύν καιρό μέχρι να συμπεριλάβουν και το δικό μου όνομα.
Γιατί αποφασίσατε να συμμετάσχετε στο Επιστημονικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ιδρύματος για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς;
Είμαι μέγας θαυμαστής του Αλεξέι Ναβάλνι, τον είχα συναντήσει στη Βαρσοβία το 2019. Η διαφθορά αποτελεί τεράστιο πρόβλημα στη Ρωσία και σε όλον τον κόσμο και είμαι ευτυχής που υποστηρίζω αυτό το ίδρυμα με όποιον τρόπο μπορώ.
Οι μπλόφες του Πούτιν και το συμφέρον της Ουκρανίας
«Μόλις αρχίσαμε», είπε πρόσφατα ο Πούτιν αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία. Μπλοφάρει;
Νομίζω ότι ψεύδεται, όπως κάνει και για πολλά άλλα θέματα. Δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές που εξετάζουν τη διάταξη των ρωσικών δυνάμεων, σημειώνουν ότι η Ρωσία πάσχει από σοβαρή έλλειψη έμψυχου δυναμικού. Επίσης έχει απολέσει περίπου το ένα τρίτο της στρατιωτικής δύναμης που είχε αρχικά συγκεντρώσει, για να καθυποτάξει την Ουκρανία. Οι εκτιμήσεις για τις ρωσικές απώλειες δεν έχουν επιβεβαιωθεί, αλλά μία πιθανή εκτίμηση είναι ότι 20.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι 60.000 τραυματίστηκαν. Για να μη μιλήσουμε για τους αιχμαλώτους πολέμου. Για μία χώρα με το μέγεθος της Ρωσίας είναι λίγο πολύ μία καταστροφή στο στρατιωτικό πεδίο. Θεωρώ λοιπόν, με δεδομένο ότι οι Ρώσοι κατέκτησαν ελάχιστα εδάφη από τότε που άρχισαν να εστιάζουν στο Ντονμπάς, ότι δεν έχουν και πολλές εφεδρείες. Και νομίζω ότι ο Πούτιν μπλοφάρει όταν λέει ότι δεν έχει καν αρχίσει.
Ποια στρατηγική νομίζετε ότι θα ήταν η ενδεδειγμένη για την Ουκρανία;
Επί του παρόντος η πιο ρεαλιστική στρατηγική είναι να εστιάσει στον Νότο, να αποκαταστήσει την πρόσβαση της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα με την ανάκτηση της Χερσώνας και άλλων λιμανιών στην Αζοφική Θάλασσα. Αυτό είναι πιο σημαντικό από το Ντονμπάς. Νομίζω ότι το σχέδιο για την ανακατάληψη του Ντονμπάς θα είναι δύσκολο να υλοποιηθεί στους επόμενους μήνες. Μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού θα μπορούσαμε να δούμε κάποια πρόοδο στον Νότο. Είναι πραγματικά σημαντικό για την Ουκρανία να ανακτήσει την πρόσβαση αυτή, ώστε να μπορεί να εξάγει όλα τα αγροτικά προϊόντα της μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας και να σπάσει τον ρωσικό αποκλεισμό στην Οδησσό.
Τί θα άλλαζε στην όλη κατάσταση, σε περίπτωση επανεκλογής του Τραμπ;
Αν ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέψει το 2024, αυτό θα έλυνε όλα τα προβλήματα της Ρωσίας, γιατί προφανώς ο ίδιος επιδιώκει να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Απλώς και μόνο με αυτή την αλλαγή στην αμερικανική πολιτική, η Ρωσία θα έχει επιτύχει τους βασικούς σκοπούς της. Και γι αυτό νομίζω ότι είναι πραγματικά σημαντικό για την Ουκρανία να κάνει κάποια πρόοδο και να ανακτήσει το μομέντουμ των στρατιωτικών επιχειρήσεων μέσα στο καλοκαίρι, γιατί η ενότητα της Δύσης βασίζεται στην προσδοκία του κόσμου πως θα υπάρξει στρατιωτική λύση του προβλήματος σε εύθετο χρόνο.
Εάν ο κόσμος αποκτήσει την αίσθηση ότι βρισκόμαστε ενώπιον παρατεταμένου αδιεξόδου, τότε πιστεύω ότι η ενότητα θα κινδυνεύσει και θα υπάρξουν περισσότερες εκκλήσεις προς την Ουκρανία να αποκηρύξει εδάφη, ώστε να τερματιστεί ο πόλεμος.
Δεν συγκρίνονται ΗΠΑ και Κίνα
Πώς βλέπετε τη Ρωσία σε μία ευρύτερη προοπτική; Τι είδους πολιτικό καθεστώς έχει;
Επί του παρόντος νομίζω ότι μοιάζει με τη ναζιστική Γερμανία, περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο. Η μόνη της ιδεολογία είναι ένα είδος ακραίου εθνικισμού, αλλά λιγότερο ανεπτυγμένου από εκείνον των ναζί. Επίσης, πρόκειται για ένα καθεστώς με ελάχιστα ανεπτυγμένο θεσμικό χαρακτήρα. Όλα περιστρέφονται γύρω από ένα πρόσωπο, τον Βλάντιμιρ Πούτιν, ο οποίος πραγματικά ελέγχει όλους τους μοχλούς της εξουσίας.
Εάν τη συγκρίνετε με την Κίνα, πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό. Η Κίνα έχει ένα μεγάλο Κομμουνιστικό Κόμμα με 90 εκατομμύρια μέλη και πολύ ανεπτυγμένη εσωτερική πειθαρχία. Στη Ρωσία δεν υπάρχουν τέτοιου είδους θεσμοί. Οπότε δεν πιστεύω ότι είναι ένα σταθερό καθεστώς. Δεν νομίζω ότι διαθέτει μία σαφή ιδεολογία, την οποία σηματοδοτεί προς τα έξω. Νομίζω ότι απευθύνεται απλώς σε ανθρώπους, οι οποίοι, για διαφορετικούς λόγους δεν συμπαθούν τη Δύση.
Μετά από 30 χρόνια τί θα συμπληρώνατε στη θωερία σας για το τέλος της Ιστορίας;
Η κατάσταση σήμερα είναι διαφορετική απ’ ότι πριν 30 χρόνια, ενώ η Δημοκρατία έχει υποχωρήσει σε όλα τα μέτωπα, ακόμη και στις ΗΠΑ, στην Ινδία και άλλες μεγάλες, δημοκρατικές χώρες τα τελευταία χρόνια. Αλλά ποτέ δεν ήταν γραμμική η εξέλιξη της ιστορίας. Είχαμε μεγάλες υποτροπές στη δεκαετία του ’30, από τις οποίες επιβιώσαμε. Είχαμε μία ακόμη σειρά υποτροπών στη δεκαετία του ’70 με την πετρελαϊκή κρίση και τον πληθωρισμό σε πολλά μέρη του κόσμου. Δεν έχει πεθάνει, λοιπόν, η ιδέα της ιστορικής προόδου.
Κατά καιρούς υπάρχουν υποτροπές, αλλά οι θεσμοί και οι ιδέες παραμένουν ισχυρές. Έχουν επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και θεωρώ ότι θα συνεχίσουν να επιβιώνουν.
Επισκιάζουν ο πόλεμος στην Ουκρανία ή άλλες κρίσεις σε εξέλιξη την προσπάθειά μας να εστιάσουμε στην πιο παγκόσμια και επικίνδυνη κρίση της κλιματικής αλλαγής;
Προφανώς οι βραχυπρόθεσμες ενεργειακές ανάγκες έχουν οδηγήσει σε αναβίωση των ορυκτών καυσίμων και καθυστερούν την προσπάθεια για μείωση των εκπομπών ρύπων. Αλλά πρόκειται για μία προσωρινή υποχώρηση. Και νομίζω ότι και τα δύο αυτά ζητήματα πρέπει να επιλυθούν ταυτοχρόνως, δεν τίθεται ζήτημα επιλογής, το ένα ή το άλλο. Όμως η κλιματική κρίση εκδηλώνεται με βραδείς ρυθμούς, θα συνεχίσει να είναι μαζί μας και στις επόμενες γενιές. Οπότε δεν νομίζω ότι η σημερινή μας υποχώρηση θα είναι απαραίτητα η τελική μας θέση στο ζήτημα αυτό.
Πηγή: DW