Η υπηρεσία επιτήρησης των πυρηνικών του ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία της μετά τον ισχυρισμό των ρωσικών δυνάμεων ότι περικύκλωσαν το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο της Ουκρανίας και ζήτησε να μείνουν οι εργαζόμενοι μόνοι για να κάνουν τη δουλειά τους, σύμφωνα με τον Guardian.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), δήλωσε ότι η ρωσική κυβέρνηση ενημέρωσε τον Οργανισμό ότι τα στρατεύματά της είχαν τον έλεγχο της περιοχής γύρω από το εργοστάσιο στη Ζαπορίζια στη νοτιοανατολική Ουκρανία, το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρώπη, καθώς εκεί βρίσκονται 6 από τους 15 αντιδραστήρες της χώρας.
Στην επιστολή τους προς τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), Ρώσοι αξιωματούχοι επέμειναν ότι το ουκρανικό προσωπικό στο εργοστάσιο συνέχιζε «να εργάζεται για την παροχή πυρηνικής ασφάλειας και την παρακολούθηση της ακτινοβολίας σε κανονικό τρόπο λειτουργίας».
Ωστόσο, η ουκρανική κρατική επιχείρηση που διαχειρίζεται την πυρηνική βιομηχανία της χώρας, Energoatom, κατηγόρησε τον ρωσικό στρατό ότι «τρομοκρατούσε ανοιχτά τους υπαλλήλους του σταθμού και τους κατοίκους της δορυφορικής του πόλης Energodar».
Η Ουκρανία ζήτησε από τον ΔΟΑΕ να κηρύξει μια ασφαλή ζώνη 30 χιλιομέτρων γύρω από τους τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας.
Ο Γκρόσι στη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΔΟΑΕ στη Βιέννη είπε ότι «είναι κρίσιμης σημασίας η ένοπλη σύγκρουση και οι δραστηριότητες στο έδαφος γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια και οποιεσδήποτε άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας να μην διακόπτουν ή να θέτουν σε κίνδυνο τις εγκαταστάσεις ή τους ανθρώπους που εργάζονται μέσα και γύρω τους».
Ο ΔΟΑΕ σημείωσε επίσης ότι η ροή δεδομένων ραδιενέργειας από τη Ζαπορίζια είχε διακοπεί την Τρίτη και ότι η ρυθμιστική επιθεώρηση πυρηνικών της Ουκρανίας (SNRIU) προσπαθούσε να ανακαλύψει τον λόγο της διακοπής και να αποκαταστήσει τη ροή των δεδομένων.
Ο Γκρόσι εξέφρασε την ανησυχία του για μια αναφορά από το SNRIU ότι από τότε που οι Ρώσοι ανέλαβαν το εργοστάσιο του Τσερνομπίλ, τον τόπο της καταστροφής του 1986 στη βορειοδυτική Ουκρανία κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία, το προσωπικό εκεί δεν είχε επιτραπεί να πάει σπίτι του.
Ο αναπληρωτής απεσταλμένος των ΗΠΑ στον ΔΟΑΕ, Λούις Μπόνο, δήλωσε: «Το ουκρανικό προσωπικό στο εργοτάξιο δεν έχει επιτραπεί να φύγει και αναγκάστηκε να εργαστεί σε πολλές βάρδιες. Αυτό το πρόσθετο άγχος στο προσωπικό που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα θέτει σε περαιτέρω κίνδυνο την ασφάλεια και την ασφάλεια του χώρου και του κοινού».
Στις παρατηρήσεις του ο Γκρόσι είπε: «Είναι ύψιστης σημασίας το προσωπικό που εργάζεται στο [εργοστάσιο του Τσερνομπίλ] να μπορεί να κάνει τη δουλειά του με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα και ότι η προσωπική του ευημερία είναι εγγυημένη από εκείνους που έχουν αναλάβει τον έλεγχο».
Τα υπολείμματα του πυρήνα του αντιδραστήρα που εξερράγη το 1986 είναι θαμμένα κάτω από σκυρόδεμα στην τοποθεσία, ενώ υπάρχουν επίσης εγκαταστάσεις αποθήκευσης αναλωμένων καυσίμων και μεγάλη ποσότητα ραδιενεργής σκόνης στο φυτικό έδαφος της γύρω περιοχής.
Η συσσώρευση του εδάφους από ρωσικά στρατιωτικά οχήματα προκάλεσε περιορισμένες αιχμές ραδιενέργειας. Σε ανακοίνωσή της, η Energoatom είπε: «Όντας στη ζώνη αποκλεισμού τώρα και προφανώς δεν έχουν τις δεξιότητες για να διασφαλίσουν την προσωπική ασφάλεια όταν εργάζονται σε ραδιενεργά μολυσμένες περιοχές, οι εισβολείς εκτίθενται σε σημαντική εξωτερική και εσωτερική ακτινοβολία, η οποία αναμφίβολα θα εκδηλωθεί με τη μορφή του καρκίνου».
Την Κυριακή, οι ουκρανικές αρχές δήλωσαν ότι ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν την τοποθεσία μιας εγκατάστασης διάθεσης ραδιενεργών αποβλήτων στο Κίεβο. Την προηγούμενη μέρα, ένας ηλεκτρικός μετασχηματιστής σε μια άλλη εγκατάσταση απορριμμάτων στο Χάρκοβο υπέστη ζημιές. Και στις δύο περιπτώσεις δεν υπήρξε έκλυση ραδιενεργού, αλλά τα περιστατικά τόνισαν την πιθανή απειλή οικολογικής καταστροφής από έναν πόλεμο σε εξέλιξη σε μια χώρα με εκτεταμένη πυρηνική βιομηχανία.
Η American Nuclear Society (ANS), μια ένωση επαγγελματιών του κλάδου, επιδιώκει να στείλει υλική υποστήριξη στην Ουκρανία για να βοηθήσει τους πυρηνικούς εργάτες εκεί.
«Το προσωπικό των πυρηνικών σταθμών της Ουκρανίας πρέπει να είναι σε θέση να εκπληρώνει τα καθήκοντά του χωρίς διακοπή αδικαιολόγητη πίεση ή φόβο να σκοτωθεί ή να τραυματιστεί», ανέφερε η ANS σε δήλωση. «Οι εργαζόμενοι στην πυρηνική ενέργεια της Ουκρανίας χρειάζονται ξεκούραση μεταξύ των βάρδιων, πρόσβαση στα σπίτια τους και ηρεμία ότι τα αγαπημένα τους πρόσωπα είναι ασφαλή.
Ο πρόεδρος της κοινωνίας, Στίβεν Νέσμπιτ, είπε ότι ελπίζει ότι οι Ρώσοι εισβολείς να γνωρίζουν τους κινδύνους ενός πυρηνικού ατυχήματος.
«Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι είναι δύσκολο να πιστέψω ότι δεν θα είχαν ευαισθησία στα ζητήματα εδώ», είπε ο Nesbit. «Η Ρωσία και ο Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει να λάβουν όλα τα μέτρα που μπορούν για να αποφύγουν να γίνουν ακόμη περισσότερο ένα έθνος παρίας από όσο έχουν γίνει».