Σύμφωνα με άρθρο του CNN, καθώς η άνοιξη λιώνει το χιόνι που κάλυπτε την Ουκρανία, αποκαλύπτεται σταδιακά ένα αποτρόπαιο θέαμα: οι αχανείς εκτάσεις γης της χώρας της ανατολικής Ευρώπης, είναι σπαρμένες με εκατοντάδες πτώματα ρώσων στρατιωτών.
Σε βιντεοσκοπημένο διάγγελμά του το Σάββατο, ο Βιτάλι Κιμ, ο κυβερνήτης του Μικολάιβ, κάλεσε τους κατοίκους της περιοχής να βοηθήσουν στην περισυλλογή των πτωμάτων και την τοποθέτησή τους σε σάκους, καθώς οι θερμοκρασίες έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν. «Δεν είμαστε κτήνη, έτσι δεν είναι;» είπε στους πολίτες, που έχουν χάσει και οι ίδιοι πολλά αγαπημένα πρόσωπα στον πόλεμο.
Σπαρμένο με πτώματα το Μικολάιβ
Το Μικολάιβ ήταν μια από τις πρώτες πρωτεύουσες περιφερειών που δέχθηκαν επίθεση μετά τη ρωσική εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου. Αν και αρχικά κατόρθωσαν να εισβάλουν στην πόλη, οι ρώσοι στρατιώτες τελικά απωθήθηκαν από τον ουκρανικό στρατό, αφήνοντας πίσω τους αμέτρητα καμένα άρματα μάχης. Οι μάχες για την πόλη, που είναι κομβική για την προέλαση του ρωσικού στρατού μέχρι την Οδησσό, συνεχίζονται και κανείς δεν ξέρει για πόσο θα αντέξουν οι ουκρανικές άμυνες.
Αναφερόμενος στους ρώσους στρατιώτες ως «ορκ», τον στρατό από τέρατα στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν, ο Κιμ κατηγόρησε τους Ρώσους ότι, κατά την αποχώρησή τους, εγκατέλειψαν τους νεκρούς τους. Απέστειλε στο CNN σειρά φωτογραφιών με εγκαταλελειμμένα πτώματα, γράφοντας: «Υπάρχουν εκατοντάδες, σε όλη την περιοχή».
Ο κυβερνήτης έχει ζητήσει την τοποθέτηση των πτωμάτων σε ψυγεία και την αποστολή τους στη Ρωσία, προκειμένου να γίνει και η αναγνώρισή τους με τεστ DNA. Όμως, ένα μήνα μετά το ξέσπασμα του πολέμου, παραμένει αβέβαιο πώς ή αν θα γίνει ο επαναπατρισμός των σωμάτων των νεκρών Ρώσων, από τη στιγμή που η Μόσχα έχει επιλέξει να αποκρύπτει τον αριθμό των απωλειών της στο μέτωπο. Η Ρωσία έχει μπλοκάρει κάθε πληροφορία που να αποδεικνύει την αιματηρή πραγματικότητα του πολέμου, περιορίζοντας την πρόσβαση σε δυτικά ΜΜΕ, αλλά και σε πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων όπως το Twitter και το Facebook.
Άγνωστος ο αριθμός των ρωσικών απωλειών
Δεν είναι σαφής ο αριθμός των ρώσων στρατιωτών που έχουν σκοτωθεί στην Ουκρανία. Η επίσημη γραμμή του ρωσικού υπουργείου άμυνας έκανε λόγο για μόλις 498 μέχρι την περασμένη Δευτέρα, όταν η εφημερίδα Komsomolskaya Pavda, που γενικώς στηρίζει τον Πούτιν, ανέβασε τον αριθμό σε 9.861. Ο αριθμός, που αποδόθηκε σε πηγές από το υπουργείο, αργότερα διαψεύσθηκε από την ίδια την εφημερίδα, που ισχυρίστηκε ότι έπεσε θύμα επίθεσης από χάκερ, και δεν έχει επιβεβαιωθεί από το Κρεμλίνο. Την Τρίτη, ο Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στο CNN ότι «συμφωνήσαμε από την αρχή να μην αποκαλύψουμε πληροφορίες για τον αριθμό των νεκρών».
Σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους και αξιωματούχους του ΝΑΤΟ, οι ρωσικές απώλειες κυμαίνονται μεταξύ 3.000 και 10.000 στρατιωτών. Οι ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν ανακοινώσει ακόμη υψηλότερο αριθμό, και συγκεκριμένα πάνω από 15.000.
Φορητά κρεματόρια
Μεταξύ άλλων, η ουκρανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο ρωσικός στρατός μεταφέρει φορητά κρεματόρια για να αποτεφρώνει τους νεκρούς του. «Οι Ρώσοι πεθαίνουν εδώ, κανείς δεν τους μετρά, άνθρωποι πεθαίνουν στον πόλεμο. Ξέρατε ότι έχουν φέρει μαζί τους ένα κρεματόριο; Δεν πρόκειται να δείξουν τα πτώματα στις οικογένειές τους. Δεν θα πουν στις μητέρες ότι τα παιδιά τους σκοτώθηκαν εδώ», είπε σε ενημέρωση δημοσιογράφων ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις 3 Μαρτίου.
Την ίδια ημέρα, η κρατική σιδηροδρομική εταιρεία της Ουκρανίας, Ukrzaliznytsia, ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι είχε προσφέρει στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις 20 βαγόνια-ψυγεία για την περισυλλογή των νεκρών Ρώσων από αρκετές περιοχές, ανάμεσα στις οποίες και η Οδησσός. Μόλις 72 ώρες αργότερα, ο επικεφαλής της Ukrzaliznytsia ανάρτησε μήνυμα στο κανάλι του στο Telegram όπου ανέφερε ότι η Ρωσία δεν ήρθε ποτέ για να παραλάβει τα πτώματα. «Για χάρη της προπαγάνδας περί νίκης, είναι πρόθυμοι να στερήσουν από τις μητέρες τη μοναδική ευκαιρία να θάψουν τα πτώματα», έγραψε ο Ολεκσάντρ Κμίσιν.
Επαναπατρισμός των νεκρών
Η ουκρανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι εξακολουθεί να αναμένει μήνυμα των ρωσικών αρχών για τον επαναπατρισμό των νεκρών. Ο ουκρανός αναπληρωτής πρωθυπουργός δήλωσε ότι το ζήτημα της περισυλλογής και της αναγνώρισης συζητήθηκε σε συνάντηση μεταξύ του πρωθυπουργού, Ντένις Σμίχαλ, και του προέδρου της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, Πίτερ Μάουερ, την Πέμπτη. Όμως ο τελευταίος δεν έχει επιβεβαιώσει αν βοηθά την Ουκρανία στον επαναπατρισμό των νεκρών Ρώσων, η οποία προβλέπεται βάσει του διεθνούς δικαίου.
Ενδείξεις για την έκταση των ρωσικών απωλειών έχουν αρχίσει να εμφανίζονται σε βίντεο και εκθέσεις. Στις 18 Μαρτίου, η λευκορωσική υπηρεσία του Radio Free Europe/Radio Liberty, ενός οργανισμού ΜΜΕ που χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ, δημοσίευσε φωτογραφίες από κομβόι ρωσικών ασθενοφόρων να καταφτάνουν σε φορητά νοσοκομεία στη νότια Λευκορωσία, κοντά στα ουκρανικά σύνορα, και ανέφερε ότι τα νεκροτομεία της περιοχής είχαν ξεπεράσει κατά πολύ τη χωρητικότητά τους. Η εφημερίδα Kyiv Independent ακολούθησε μια μονάδα άμεσης δράσης της Ουκρανίας που προχώρησε σε εκταφή ρώσων στρατιωτών από μαζικούς τάφους χωρίς διακριτικά στο Ρουσανίφ, ένα χωριό στα ανατολικά της πρωτεύουσας.
Ιστοσελίδα εύρεσης νεκρών
Τα ρωσικά κρατικά ΜΜΕ επιμένουν στους 498 νεκρούς και ελάχιστες κηδείες έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα, όπου η λογοκρισία για τον πόλεμο έχει φτάσει στα άκρα, μετά και τη νέα νομοθεσία του Κρεμλίνου που προβλέπει ποινή έως και 15 ετών για όσους δημοσιεύουν «fake news». Απουσία πληροφοριών για τους νεκρούς της Ρωσίας, οι Ουκρανοί επιχειρούν να καλύψουν τα κενά.
Μια ιστοσελίδα και ένα κανάλι που δημιούργησε στο Telegram το ουκρανικό υπουργείο εσωτερικών υποθέσεων και τα οποία απευθύνονται σε ρωσικές οικογένειες, αναρτούν διαρκώς φωτογραφίες νεκρών και αιχμαλώτων στρατιωτών, πολλές φορές μαζί με τις στρατιωτικές τους ταυτότητες. Η ιστοσελίδα, που ονομάζεται 200rf.com, παραπέμπει με το όνομά της στο Gruz-200 ή Cargo-200, έναν στρατιωτικό όρο που άρχισε να χρησιμοποιείται στη δεκαετία του 1980, στη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν, για να περιγράψει τους στρατιώτες που τοποθετούνταν σε φέρετρα επενδυμένα με ψευδάργυρο για τη μεταφορά τους.
Ο Βίκτορ Αντρούσιφ, σύμβουλος του υπουργού εσωτερικών υποθέσεων της Ουκρανίας και δημιουργός και συντονιστής του καναλιού, που είναι γνωστό και ως «Ψάξε τους δικούς σου», δήλωσε ότι η πρωτοβουλία έχει στόχο να βοηθήσει τις οικογένειες των Ρώσων να μάθουν τι συμβαίνει στα παιδιά τους. «Δεν πολεμάμε τον ρωσικό λαό. Και δεν πιστεύω ότι θα πρέπει να υποφέρουν εξαιτίας του καθεστώτος τους, που τους λέει ψέματα και υποστηρίζει ότι όλα είναι καλά και κανείς δεν πεθαίνει», δήλωσε στο CNN. «Είναι ένας τρόπος να τους πούμε την αλήθεια».
Δυσκολίες στην αναγνώριση
Όμως η αναγνώριση των νεκρών Ρώσων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Αντρούσιφ επεσήμανε ότι μόλις 30 άτομα έχουν εντοπιστεί μέσω του καναλιού στο Telegram από τους συγγενείς τους, που κοίταξαν τις αποτρόπαιες φωτογραφίες των νεκρών για να μάθουν αν τα αγαπημένα τους πρόσωπα έχουν σκοτωθεί. Οι ουκρανικές δυνάμεις αποστέλουν στον Αντρούσιφ φωτογραφίες εγκαταλελειμμένων πτωμάτων, όμως συχνά οι νεκροί έχουν παραμορφωθεί σε σημείο που να μην είναι αναγνωρίσιμοι και δεν έχουν επάνω τους έγγραφα ταυτοποίησης.
«Είναι πολύ δύσκολο να γίνει ταυτοποίηση των νεκρών, επειδή συνήθως δεν έχουν έγγραφα μαζί τους, συνήθως οι διοικητές παίρνουν τα έγγραφα και τα μαζεύουν σε κουτιά. Συνήθως πεθαίνουν στη φωτιά, σε βομβαρδισμούς. Και δεν μπορείς να αναγνωρίσεις τις μεταλλικές ταυτότητες, όπου αναγράφεται ένας αριθμός. Δεν μας δίνουν πληροφορίες για το άτομο».
Καθώς ο Απρίλιος πλησιάζει και οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν στους 15 βαθμούς, το πρόβλημα επιδεινώνεται.
«Το πρόβλημα με τα πτώματα Ρώσων είναι πραγματικά τεράστιο. Είναι χιλιάδες. Πριν τον πόλεμο, ο καιρός ήταν κρύος και ήταν εντάξει, όμως τώρα έχουμε πρόβλημα επειδή οι Ρώσοι δεν θέλουν να πάρουν τα πτώματα», ισχυρίζεται ο Αντρούσιφ. «Πραγματικά δεν ξέρω τι θα κάνουμε με τα πτώματα τις ερχόμενες εβδομάδες».