Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών συνεδρίασε νωρίτερα αυτό το μήνα, μετά από αίτημα της Ρωσίας, για να συζητήσει τους ισχυρισμούς της Μόσχας ότι οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν «στρατιωτικές βιολογικές δραστηριότητες» στην Ουκρανία – με άλλα λόγια, αναπτύσσουν κρυφά βιολογικά όπλα σε ουκρανικά εργαστήρια.
Το θέμα αυτό προκάλεσε έντονες συζητήσεις. Ο ρώσος πρεσβευτής στον ΟΗΕ, Vasily Nebenzya, προκάλεσε το φάντασμα μιας «ανεξέλεγκτης εξάπλωσης βιολογικών παραγόντων από την Ουκρανία». Η αμερικανίδα ομόλογός του, Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, προειδοποίησε ότι ο ισχυρισμός της Ρωσίας θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσχημα για να εξαπολύσει τη δική της επίθεση με βιολογικά όπλα στην Ουκρανία. Ποια είναι λοιπόν η διαφορά και τι συμβαίνει στην πραγματικότητα εντός της Ουκρανίας, γράφει ο Guardian.
Πώς τα «βιολογικά εργαστήρια» έγιναν το τελευταίο μέτωπο στον πόλεμο πληροφοριών της Ουκρανίας;
Νωρίτερα το Μάρτιο, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανάρτησε ένα tweet, κατηγορώντας τις ΗΠΑ και την Ουκρανία ότι διεξάγουν ένα μυστικό «στρατιωτικο-βιολογικό πρόγραμμα» εντός της πληγείσας χώρας.
Η Μόσχα ισχυρίστηκε ότι οι δυνάμεις εισβολής ανακάλυψαν στοιχεία για «έκτακτη εκκαθάριση». Και συνέχισε, ισχυριζόμενη ότι είχε βρει έγγραφα που σχετίζονται με τη μυστική επιχείρηση των ΗΠΑ σε εργαστήρια στο Χάρκοβο και την Πολτάβα.
Οι ισχυρισμοί αυτοί ενισχύθηκαν γρήγορα από την Κίνα, η οποία τους υποστήριξε κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η θεωρία απέκτησε από μόνη της ζωή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το hashtag #usbiolabs και συνάντησε θερμή υποδοχή από δεξιές ομάδες στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του podcast «War Room» του πρώην συμβούλου του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Μπάνον, και της εκπομπής του Fox News στην primetime του Τάκερ Κάρλσον.
Πώς αντέδρασαν οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ουκρανίας;
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ουκρανία έχουν αρνηθεί κατηγορηματικά ότι αναπτύσσουν βιολογικά όπλα στο εσωτερικό της χώρας.
Η Τόμας-Γκρίνφιλντ είπε: «Θα το πω μια φορά: Η Ουκρανία δεν έχει πρόγραμμα βιολογικών όπλων». Και συνέχισε στρέφοντας την κατηγορία πίσω στη Μόσχα. «Η Ρωσία είναι αυτή που διατηρεί εδώ και καιρό ένα πρόγραμμα βιολογικών όπλων, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου».
Ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στον παγκόσμιο Οργανισμό, Sergiy Kyslytsya, χαρακτήρισε την ιδέα που προωθείται από τη Ρωσία «ένα μάτσο τρελό παραλήρημα».
Αυτή την εβδομάδα, μιλώντας σε ηγέτες επιχειρήσεων στην Ουάσιγκτον, ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει βιολογικά όπλα. «Η πλάτη του είναι στον τοίχο», είπε ο Μπάιντεν, αναφερόμενους στους «ψευδείς ισχυρισμούς» για βιοεργαστήρια που χρηματοδοτούνται από τις ΗΠΑ στην Ουκρανία. «Τώρα μιλά για νέες, ψεύτικες σημαίες που στήνει, συμπεριλαμβανομένου του ισχυρισμού ότι εμείς, στην Αμερική, έχουμε βιολογικά, καθώς και χημικά όπλα στην Ευρώπη. Απλά δεν είναι αλήθεια, σας το εγγυώμαι».
Τι λένε οι ανεξάρτητοι παγκόσμιοι φορείς;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε ότι αγνοεί δραστηριότητα της Ουκρανίας που παραβιάζει οποιαδήποτε διεθνή συνθήκη, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των βιολογικών όπλων.
Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό, Izumi Nakamitsu, επιβεβαίωσε ότι ο ΟΗΕ δεν γνώριζε κανένα πρόγραμμα βιολογικών όπλων στην Ουκρανία. Ο Νακαμίτσου επεσήμανε τη Σύμβαση για τα Βιολογικά Όπλα, η οποία έχει απαγορεύσει την ανάπτυξη και χρήση βιολογικών όπλων από το 1975.
Η σύμβαση υποστηρίχθηκε από τον Ρίτσαρντ Νίξον, ο οποίος επίσης το 1969 έβαλε τέλος στην ανάπτυξη των δικών τους, επιθετικών βιολογικών όπλων στις ΗΠΑ.
Υπάρχουν λοιπόν βιολογικά εργαστήρια εντός της Ουκρανίας – Τα υποστηρίζουν οι ΗΠΑ;
Ναι, και ναι. Η Ουκρανία λειτουργεί βιολογικά εργαστήρια, που λαμβάνουν χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ. Η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ, επιβεβαίωσε αυτά τα γεγονότα σε ακρόαση της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας αυτή την εβδομάδα, στην οποία ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, Μάρκο Ρούμπιο, ρώτησε ευθέως εάν η Ουκρανία είχε βιολογικά όπλα.
Η Νούλαντ δεν απάντησε ευθέως στην ερώτηση. «Η Ουκρανία διαθέτει εγκαταστάσεις βιολογικής έρευνας» είπε, προσθέτοντας ότι υπήρχε ανησυχία πως οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούσαν να αποκτήσουν τον έλεγχο των εργαστηρίων. «Εργαζόμαστε με τους Ουκρανούς για το πώς μπορούν να αποτρέψουν οποιοδήποτε από αυτά τα ερευνητικά υλικά να πέσει στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων».
Τα σχόλια της Νούλαντ εξελήθησαν από ακροδεξιούς σχολιαστές ως απόδειξη μυστικής συνωμοσίας. Στην πραγματικότητα, η αμερικανική χρηματοδότηση στα εργαστήρια είχε τις ρίζες της στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, μετά την οποία διοχετεύθηκαν χρήματα στην Ουκρανία και σε άλλες χώρες, για να τις βοηθήσουν να μεταφέρουν επιστημονικές δεξιότητες στη δημόσια υγεία.
Το πρόγραμμα ήταν αρχικά γνωστό ως Συνεργατική Μείωση Απειλών (CTR), αλλά τώρα αναφέρεται πιο συχνά ως βιολογική εμπλοκή. Ήταν επιτυχές, βοηθώντας την πρώην σοβιετική και άλλες χώρες να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις δημόσιας υγείας.
«Αυτό είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που κάνουμε», είπε στον Guardian ο Δρ Gigi Gronvall, ανώτερος μελετητής στο Johns Hopkins Center for Health Security. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς των εργαστηρίων της Ουκρανίας σήμερα, είπε ο Gronvall, περιλαμβάνει την επιτήρηση ασθενειών σε ζώα και ανθρώπους, ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες όπως η αφρικανική πανώλη των χοίρων, η οποία είναι ενδημική στην περιοχή. «Γνωρίζουμε ότι τα παθογόνα δεν σέβονται τα σύνορα, επομένως το να βοηθήσουμε στην κατάσβεση των πυρκαγιών στη δημόσια υγεία, προτού γίνουν πολύ μεγάλες, είναι ένα πλεονέκτημα για όλους μας», τόνισε.
Αποθηκεύουν τα εργαστήρια της Ουκρανίας επικίνδυνους βιολογικούς παράγοντες;
Ως μέρος της δουλειάς τους, τα εργαστήρια φαίνεται να κρατούν επικίνδυνα παθογόνα.
Γνωρίζουμε ότι ο ΠΟΥ προτρέπει την Ουκρανία να καταστρέψει κάθε εξαιρετικά επικίνδυνο παράγοντα, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας καταστροφικής εστίας, σε περίπτωση που ένα από τα εργαστήρια χτυπηθεί από τις ρωσικές δυνάμεις. «Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας, ο ΠΟΥ έχει συστήσει ανεπιφύλακτα στο υπουργείο Υγείας στην Ουκρανία και άλλους υπεύθυνους φορείς την καταστροφή υψηλής απειλής παθογόνων για την πρόληψη πιθανών διαρροών», ανέφερε η υπηρεσία Υγείας του ΟΗΕ.
Ο ΠΟΥ εργάζεται στην Ουκρανία για αρκετά χρόνια, βοηθώντας τα βιολογικά εργαστήρια να βελτιώσουν την ασφάλεια, ώστε να γνωρίζει για τι πράγμα μιλάει.
Εάν οι ρωσικοί ισχυρισμοί είναι ψευδείς, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό;
Όχι. Εκτός από τον κίνδυνο διαρροής παθογόνων παραγόντων που φυλάσσονται σε εργαστήρια της Ουκρανίας ή τον κίνδυνο να πέσουν στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων, υπάρχει ο κίνδυνος να εξαπολύσει η Ρωσία τη δική της επίθεση βιολογικών όπλων.
Η εκτίμηση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών είναι ότι η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί πρόγραμμα επιθετικών βιολογικών όπλων, κατά παράβαση της σύμβασης που υπέγραψε.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Τζεν Ψάκι, κατηγόρησε τη Ρωσία, υπό τον Πούτιν, ότι έχει «μακρύ και καλά τεκμηριωμένο ιστορικό» στη χρήση χημικών όπλων, επισημαίνοντας τη δηλητηρίαση του ηγέτη της αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, αλλά και την υποστήριξη της Ρωσίας στο καθεστώς της Συρίας όταν ανέπτυξε χημικά όπλα.
Προειδοποίησε ότι ο ισχυρισμός της Μόσχας για ένα μυστικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων στην Ουκρανία, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να θέσει τα θεμέλια για μια ρωσική επίθεση με χημικά ή βιολογικά όπλα.
Τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν είπε ότι η Ρωσία «υποστηρίζει πως η Ουκρανία έχει, επίσης, βιολογικά και χημικά όπλα. Αυτό είναι ένα σαφές σημάδι ότι σκέφτεται να χρησιμοποιήσει και τα δύο», τόνισε ο αμερικανός πρόεδρος, προσθέτοντας: «Έχει ήδη χρησιμοποιήσει χημικά όπλα στο παρελθόν και θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για το τι πρόκειται να συμβεί. Γνωρίζει ότι θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες λόγω του ενιαίου μετώπου του ΝΑΤΟ, αλλά το θέμα είναι: Είναι πραγματικό!».
Αυτή η πιθανότητα κάνει ακόμη και έμπειρους ειδικούς να ταράζονται: «Ελπίζω ότι αυτό είναι περισσότερο ένα θέμα παραπληροφόρησης, παρά μία πραγματικότητα», είπε ο Gronvall και ανέφερε: «Θα δούμε υποθέτω»…