Με τη ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία να αποκτά όλο και μεγαλύτερη σφοδρότητα, αλλά και τη Μόσχα να πιέζεται από την διεθνή αντίδραση και την ουκρανική αντίσταση, οι κινήσεις στην διπλωματική σκακιέρα, μετά από 13 ημέρες πολέμου, αποκτούν κρίσιμη σημασία για την εξέλιξη της κρίσης, που προκάλεσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν καταφεύγοντας στα όπλα.
Το Κρεμλίνο βάζει ήδη ξεκάθαρα στο τραπέζι τους όρους του για να σταματήσει την εισβολή, αλλά ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι διαμηνύει ότι συζητήσεις με τελεσίγραφα δεν γίνονται και αντιπροτείνει απευθείας συνομιλίες με τον Πούτιν. Την ίδια ώρα όμως σημειώνονται μικρά βήματα προόδου, όπως έδειξε η τρίτη συνάντηση μεταξύ των διαπραγματευτών των δύο πλευρών στο Μίνσκ, οι οποίες συμφώνησαν και για νέα επαφή. Αλλά η κυριότερη ένδειξη ότι και η Μόσχα και το Κρεμλίνο δεν θέλουν να κλείσουν τους διαύλους επικοινωνίας και ψάχνουν μία φόρμουλα, πέρα από τις επιθετικές διακηρύξεις και το πινγκ πονγκ δηλώσεων, είναι η συνάντηση που θα έχουν την Πέμπτη στην Αττάλεια οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, ο Ρώσος Λαβρόφ και ο Ουκρανός Κουλέμπα, παρόντος του Τούρκου ομολόγου τους Τσαβούσογλου. Θα είναι η πρώτη συνάντηση των δύο υπουργών από την έναρξη της εισβολής. Ουσιαστικά η επαφή αυτή είναι στο πιο υψηλό επίπεδο μέχρι τώρα, ανάμεσα στα δύο μέρη και πάνω από αυτή είναι μόνο η συζήτηση μεταξύ των προέδρων Ρωσίας και Ουκρανίας.
Σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές, στην πιο κρίσιμη και δύσκολη ώρα των πολεμικών συγκρούσεων μπορεί να προκύψει η αναγκαιότητα της διπλωματικής λύσης, έστω κι αν ηγέτες όπως ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν προέβλεψε τη Δευτέρα ότι δεν υπάρχει ελπίδα ειρήνευσης για τις επόμενες ημέρες ή και εβδομάδες.
Πολλοί βλέπουν ότι, από τη μία πλευρά, η παρατεταμένη στρατιωτική επιχείρηση έχει τεράστιο κόστος για τη Ρωσία σε όλα τα επίπεδα, ειδικά εάν η Δύση αποφασίσει να πληρώσει και η ίδια μεγάλο τίμημα με τις κυρώσεις, αρκεί να γονατίσει την ρωσική οικονομία και να φέρει τον Πούτιν σε ολοκληρωτικό αδιέξοδο. Εάν συνεχιστούν μάλιστα και οι απώλειες στο αμιγώς στρατιωτικό πεδίο, το Κρεμλίνο θα βρεθεί σε ακόμα πιο δυσχερή θέση, ανεξάρτητα εάν πετύχει τελικά τους στόχους του, όπως επιμένει ο Πούτιν.
Από την άλλη, ούτε το Κίεβο μπορεί να αντέξει την ρωσική στρατιωτική πίεση, που καταστρέφει υποδομές και προκαλεί τερατώδες ανθρωπιστικό πρόβλημα στη χώρα, ειδικά από την ώρα που η Δύση επιμένει να μην παράσχει περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Ακόμα και χθες ο Μακρόν ξεκαθάρισε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θα εμπλακούν στη σύγκρουση αυτή επειδή «ένας πόλεμος με τη Ρωσία θα ήταν παγκόσμιος πόλεμος, με μια δύναμη που διαθέτει πυρηνικά όπλα».
Υπό αυτές τις συνθήκες και τα δεδομένα, η διπλωματία, ακόμα κι αν δεν φαίνεται να έχει αποτελέσματα αυτή την ώρα, μπορεί να κερδίσει έδαφος τις αμέσως επόμενες. Πολλοί παρατήρησαν μάλιστα ότι οι συνομιλίες των δύο αντιπροσωπειών τη Δευτέρα διήρκησαν περισσότερες από 3 ώρες, έστω κι αν τελικά δεν έβγαλαν καποιο ευρύτερο αποτέλεσμα, – το χάσμα στα κύρια σημεία παραμένει μεγάλο – παρά μόνο μία στοιχειώδη συμφωνία για τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους.
Ουδείς πάντως μπορεί να προβλέψει το παραμικρό, καθώς οι κινήσεις του Πούτιν είναι εντελώς απρόβλεπτες, καθώς πολλοί πιστεύουν ότι θα θελήσει πάση θυσία να ικανοποιήσει κάποιους από τους βασικούς στόχους του με αυτή την πολεμική επιχείρηση και δεν πρόκειται να υπολογίσει το όποιο τίμημα. Έστω κι αν αυτό που θα φανεί ότι κερδίζει είναι πολύ μικρότερο από εκείνο, που αρχικά επεδίωκε.
Οι ρωσικοί όροι και το όχι του Ζελένσκι
Αργά το απόγευμα της Δευτέρας ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι απέρριψε τις ρωσικές απαιτήσεις, όπως διατυπώθηκαν από το Κρεμλίνο νωρίτερα, προκειμένου να σταματήσει η εισβολή, λέγοντας ότι δεν μπορεί να δεχθεί «τα τελεσίγραφα του Πούτιν», αλλά αφήνοντας και ένα παράθυρο ανοιχτό για εξεύρεση λύσεων σε κάποια από τα σημεία που έχει θέσει η Ρωσία. Ο Ζελένσκι επιμένει σε απευθείας συνομιλίες με τον Πούτιν, όπως επανέλαβε ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρι Κουλέμπα.
Οι ρωσικοί όροι πάντως, έτσι όπως τους παρουσίασε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, είναι ιδιαίτερα σκληροί.
Τι απαιτεί η Μόσχα από την Ουκρανία για να σταματήσει τη στρατιωτική δράση της; Τα εξής: Πρώτον, να σταματήσει άμεσα τη στρατιωτική της δράση (αποστρατικοποίηση). Δεύτερον, να αλλάξει το σύνταγμά της για να κατοχυρώσει ουδετερότητα (κυρίως να μην ενταχθεί στο ΝΑΤΟ). Τρίτον, να αναγνωρίσει την Κριμαία ως ρωσικό έδαφος. Κι, τέταρτον, να αναγνωρίσει τις «αυτονομιστικές δημοκρατίες» του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ ως ανεξάρτητα εδάφη.
Όπως είπε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Πεσκόφ, «η Ρωσία δεν επιδιώκει να ασκήσει περαιτέρω εδαφικές διεκδικήσεις στην Ουκρανία».
Στο μεταξύ, ίσως και σήμερα οριστεί το πότε και πού θα γίνει η νέα συνάντηση των διπλωματικών αντιπροσωπειών των δύο χωρών, που χθες έκαναν κάποια βήματα προόδου ως προς τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους. «Υπάρχουν μικρές θετικές εξελίξεις στη βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής των ανθρωπιστικών διαδρόμων», ο Μιχαήλ Ποντόλιακ, σύμβουλος του επικεφαλής του ουκρανικού προεδρικού γραφείου.
Από την πλευρά του ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας και σύμβουλος του Πούτιν, Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, δήλωσε ότι ελπίζει πως οι ανθρωπιστικοί διάδρομοι στην Ουκρανία θα αρχίσουν να λειτουργούν την Τρίτη.
Σύμφωνα με τον Λεονίντ Σλούτσκι, μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας, ο τρίτος γύρος των συνομιλιών άγγιξε και το ουδέτερο καθεστώς της Ουκρανίας, που είναι ένας από τους τέσσερις όρους που θέτει το Κρεμλίνο στο Κίεβο για να σταματήσει η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση. Ο ίδιος αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι οι όροι της Μόσχας δόθηκαν γραπτώς στην ουκρανική αντιπροσωπεία, η οποία ζήτησε να μελετήσει τις προτάσεις και να επανέλθει.
Υπέρ της ειρηνευτικής διαδικασίας τάχθηκε το απόγευμα της Δευτέρας και η Κίνα, η οποία μέσω του υπουργού των Εξωτερικών της, Γουάνγκ Γι, εξέφρασε προς τον αρμόδιο για τις εξωτερικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωση Ζοσέπ Μπορέλ, την άποψη ότι οι κυρώσεις δεν θα λύσουν το πρόβλημα.