Οι ουκρανικές δυνάμεις που έχουν καταφύγει στην πολιορκημένη Μαριούπολη ανακοίνωσαν αργά τη Δευτέρα ότι οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν «μια δηλητηριώδη ουσία άγνωστης προέλευσης». Ωστόσο, τις αμέσως επόμενες ώρες, αποδείξεις που να επιβεβαιώνουν ότι επρόκειτο για επίθεση με χημικά όπλα ήταν δύσκολο να βρεθούν.
Τι αναφέρει αρχική έκθεση
Μια αρχική έκθεση, που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, περιέγραφε τα θύματα ως άτομα με «αναπνευστική ανεπάρκεια», προβλήματα στο αιθουσαίο σύστημα που οδηγούσαν σε ζάλη, έμετο, συσπάσεις των ματιών και απώλεια ισορροπίας.
Η βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, είπε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο διεξάγει επειγόντως έρευνα, ενώ εκπρόσωπος του Πενταγώνου είπε ότι αν οι αναφορές, που δεν έχουν επιβεβαιωθεί- «αληθεύουν, είναι βαθιά ανησυχητικές».
Ωστόσο, ορισμένοι παρατηρητές εξέφρασαν εμφανίζονται σκεπτικοί για το αν τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μια επίθεση με χημικά όπλα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε κατά τη διάρκεια της νύχτας ότι ο ισχυρισμός λαμβάνεται «όσο το δυνατόν πιο σοβαρά υπόψιν», ωστόσο δεν αναφέρθηκε εκ νέου σε αυτόν, την Τρίτη, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο λιθουανικό κοινοβούλιο.
Τι πληροφορίες υπάρχουν;
Ένα βίντεο που δημοσίευσε το Τάγμα Αζόφ περιγράφει γεγονότα και δείχνει μερικά από τα θύματα, τα οποία δεν φαίνονται να έχουν τραυματιστεί σοβαρά.
Ο πρώτος, ένας μεσήλικας, περιγράφει ότι είδε «έναν λευκό καπνό» να προέρχεται από το εργοστάσιο, πιθανότατα τη χαλυβουργία «Azovstal» στα ανατολικά της πόλης και μια από τις δύο τοποθεσίες όπου οι ουκρανικές δυνάμεις κρατούν. Ο καπνός ή η ομίχλη, όπως είπε αργότερα, είχαν «γλυκιά γεύση».
Ο άνδρας ισχυρίστηκε ότι «αρρώστησε αμέσως» και ότι υπέφερε από εμβοές, ταχυκαρδία και ότι λιποθύμησε. «Η μητέρα μου έχασε τις αισθήσεις της και τρεις φορές επανήλθε» πρόσθεσε ο άνδρας.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα, που βρισκόταν σε αυτοσχέδιο κρεβάτι, παραπονέθηκε ότι δεν μπορούσε ακόμα να περπατήσει.
Ένα τρίτο θύμα, ξαπλωμένο με εμφανώς ερεθισμένα μάτια, περιέγραψε επίσης μια «ομίχλη» μετά από έκρηξη. «Ήταν πολύ δύσκολο να αναπνεύσεις» είπε και ανέφερε ότι αισθανόταν ζαλάδα.
Ένας στρατιωτικός διοικητής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «χρησιμοποιήθηκαν τοξικές ουσίες», ωστόσο αναγνώρισε ότι δεν ήταν δυνατό να γίνει τοξικολογική ανάλυση επειδή οι περιοχή βρίσκεται υπό πολιορκία.
Ήταν όντως επίθεση με χημικά όπλα;
Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι συνέβη.
Ένας ειδικός στα χημικά όπλα, ο Νταν Κασζέτα, προειδοποίησε ότι η εξ αποστάσεως διάγνωση ήταν πάντα δύσκολη και αμφισβήτησε το περιστατικό γιατί -όπως είπε στην αρχική αναφορά- είχε χρησιμοποιηθεί ο ιατρικός όρος περί «παρεγκεφαλιδικής αταξίας».
«Παραμένει ασαφές εάν είχαν χρησιμοποιηθεί χημικές ουσίες, πόσο μάλλον χημικά όπλα, με βάση τα αρχικά διαθέσιμα στοιχεία» δήλωσε ο Κασζέτα, επισημαίνοντας ότι στην τοποθεσία που δεχόταν επίθεση υπήρχαν «πολλά περιθώρια… για προβλήματα λόγω πυρκαγιών και συμβατικών εκρήξεων».
Ο Έλιοτ Χίγκινς, ιδρυτής του ερευνητικού δημοσιογραφικού πρακτορείου Bellingcat, είπε ότι τα συμπτώματα που περιγράφονται στο βίντεο είναι «ασύμβατα με οποιοδήποτε νευρικό παράγοντα γνωρίζω, χωρίς αναφορές για συστολή ή διαστολή της κόρης του ματιού, σπασμούς».
Παρ’ όλα αυτά, είναι κρίσιμο για τις ουκρανικές δυνάμεις να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τυχόν πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν, κάτι που μπορεί να είναι δυνατό επειδή οι οβίδες χημικών όπλων έχουν σχεδιαστεί για να απελευθερώνουν το περιεχόμενό τους αντί να εκραγούν.
Τι ακολουθεί;
Οι έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ συνεχίζονται.
Ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου, Τζον Κίρμπι, δήλωσε κατά τη διάρκεια της νύχτας ότι οι ΗΠΑ ανησυχούν για την ικανότητα της Ρωσίας να χρησιμοποιεί «μέσα ελέγχου ταραχών, συμπεριλαμβανομένων δακρυγόνων αναμεμειγμένων με χημικούς παράγοντες».
Τα δακρυγόνα είναι ένα απαγορευμένο χημικό όπλο στον πόλεμο, αν και είναι νόμιμο για τις αστυνομικές δυνάμεις να τα χρησιμοποιούν σε όλο τον κόσμο.
Ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον περασμένο μήνα ότι η Δύση θα απαντούσε σε οποιαδήποτε χρήση χημικών όπλων από τη Ρωσία στην Ουκρανία.
Ωστόσο, οι συνέπειες της καταγγελίας -με τρία θύματα στο βίντεο- φαίνονται περιορισμένες και είναι δύσκολο να δει κανείς ότι μπορεί να προκαλέσει στρατιωτική απάντηση σε αυτό το στάδιο.
Με τη Μαριούπολη περικυκλωμένη από ρωσικές δυνάμεις, δεν υπάρχει καμία προοπτική ανεξάρτητης έρευνας για κανένα από τα θύματα.
Πιθανές νέες πληροφορίες θα μπορούσαν να αλλάξουν άρδην τις εξελίξεις, αλλά προς το παρόν το περιστατικό της Δευτέρας δείχνει να μην είναι τόσο σοβαρό.