Η σύνοδος της Αιγύπτου για το κλίμα έληξε την Κυριακή με μια σημαντική εξέλιξη για την κλιματική δικαιοσύνη, όχι όμως και με νέες πρωτοβουλίες για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
«Όταν γραφτεί η ιστορία της κλιματικής κρίσης, σε οποιονδήποτε μελλοντικό κόσμο μας περιμένει, η COP27 θα αναγνωριστεί ως η στιγμή που το όνειρο του περιορισμού της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 1,5 βαθμό Κελσίου πέθανε», έγραψε ο αρμόδιος συντάκτης του Guardian.
Στην COP27 αποφασίστηκε η δημιουργία ταμείου που θα αποζημιώνει τις πιο ευάλωτες χώρες για τις κλιματικές καταστροφές που προκαλούν οι εκπομπές άνθρακα του ανεπτυγμένου κόσμου.
Δεν υπήρξαν όμως νέες δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών, ούτε υπήρξε στο τελικό κείμενο της έκθεσης ρητή δέσμευση για σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων.
Σύμφωνα με ανεξάρτητες μελέτες, με βάση τις σημερινές δεσμεύσεις ο πλανήτης οδεύει προς καταστροφική άνοδο της θερμοκρασίας κατά 2,4-2,7 βαθμούς Κελσίου έως τα τέλη του αιώνα, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, πολύ πάνω από τον στόχο των 1,5-2,0 βαθμών.
Κενό πρώτο: Ταμείο υπάρχει, λεφτά όμως;
Το πρώτο κενό αφορά στο νέο Ταμείο που δημιουργήθηκε με στόχο, θεωρητικά, να καλύψει τις «ζημιές και απώλειες» των φτωχότερων και πιο εκτεθειμένων χωρών. Εξέλιξη η οποία κατέστη εφικτή μετά τη σχετική πρόταση της ΕΕ και την υποχώρηση των ΗΠΑ.
Μόνο που το Ταμείο μπορεί να προβλέπεται στα χαρτιά – αν και δεν έχουμε μάθει ακόμη τις λεπτομέρειες και τη δομή του, κάτι που ενδέχεται να αργήσει – όμως δεν έχει γίνει κανένα απολύτως βήμα και δεν έχει αναληφθεί οποιαδήποτε δέσμευση αναφορικά με το πώς θα γεμίσει με τα αναγκαία κεφάλαια.
Με βάση την εμπειρία που υπάρχει, έχουμε κάθε λόγο να είμαστε απαισιόδοξοι, καθώς ο «διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» και οι πραγματικές διαφωνίες αναδύονται στην επιφάνεια όταν έρχεται η ώρα της πληρωμής. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι υπάρχει ήδη απόφαση για τη διάθεση 100 δισ. δολαρίων ετησίως από τις πλούσιες προς τις πιο αδύναμες χώρες (ελήφθη το 2009, στην COP-15 της Κοπεγχάγης), χωρίς ωστόσο αυτή να έχει υλοποιηθεί ούτε μία χρονιά.
Κενό δεύτερο: Τι γίνεται με τα ορυκτά καύσιμα;
Το δεύτερο κενό έχει να κάνει με την απουσία από το τελικό ανακοινωθέν κάθε ουσιαστικής αναφοράς, πέραν των γενικόλογων διατυπώσεων, στα ορυκτά καύσιμα και την ανάγκη συντονισμένης απεξάρτησης της ανθρωπότητας από αυτά, με βάση συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Η αιτία είναι το φυσικό αέριο και η σημασία που έχει αποκτήσει εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Μιας κρίσης η οποία, όπως είναι προφανές, έχει αλλάξει συνολικά τα δεδομένα και έχει κάνει πολλές χώρες να περάσουν σε δεύτερη μοίρα τον περιορισμό των εκπομπών «αερίων του θερμοκηπίου.
Αυτό το γεγονός, με τη σειρά του, οδήγησε πολλές αντιπροσωπείες να… σφυρίξουν αδιάφορα όταν η αιγυπτιακή προεδρία έφερε προς έγκριση το τελικό κείμενο και να πουν το «ναι». Το έκαναν δε όχι επειδή είχαν εξαντληθεί από τις πολύωρες διαπραγματεύσεις, αλλά επειδή αυτή την πολιτική επιλογή έχουν κάνει οι κυβερνήσεις των χωρών τους.
Κενό τρίτο: Χρονοδιάγραμμα, ποιο χρονοδιάγραμμα;
Τέλος, το τρίτο κενό προκύπτει από την αποτυχία των συμμετεχόντων να θέσουν ένα ακόμη στόχο: Την κορύφωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και των «όμορων» αερίων σε ολόκληρο τον πλανήτη, από όλες τις χώρες, ως το 2025, έτσι ώστε στη συνέχεια να ξεκινήσει η μείωσή τους.
Το ρεπορτάζ, σε αυτό το σημείο, επιρρίπτει την ευθύνη στην Κίνα, η οποία έχει και στο παρελθόν αρνηθεί να δεσμευτεί αναφορικά με τη χρονική στιγμή που θα φτάσει στο «pick» των εκπομπών της. Είναι φανερό, ωστόσο, ότι το Πεκίνο έχει πολλούς και ισχυρούς συμμάχους: Όλες εκείνες τις χώρες που θεωρούν ότι εάν υιοθετήσουν ένα τέτοιο στόχο, θα δουν τις οικονομίες τους να καταστρέφονται και την ανταγωνιστικότητά τους να «γκρεμίζεται».
Κάπως έτσι, οι εκπρόσωποι των χωρών που έλαβαν μέρος στην COP-27 αποχαιρετίστηκαν και έδωσαν το επόμενο ραντεβού τους: Τον Νοέμβριο του 2023 στο Ντουμπάι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προφανώς έχουν πολλά να μας πουν για τα ορυκτά καύσιμα, την καταστροφή της ατμόσφαιρας και την υπερθέρμανση του πλανήτη…