Τους λόγους που έχουν φέρει την Ελλάδα και την Τουρκία στο χείλος μιας στρατιωτικής αντιπαράθεσης, με πρώτο και κύριο την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου, επιχειρούν να αναλύσουν το Bloomberg και ο Guardian.
Πρόκειται για μια προβληματική σχέση με μια σειρά ακανθωδών ζητημάτων που λίγο έλειψαν να ανάψουν τρεις φορές σε διάσημα μισού αιώνα το φιτίλι του πολέμου μεταξύ των δύο νατοϊκών εταίρων Ελλάδας και Τουρκίας, αναφέρει το Bloomberg, παραθέτοντας τα σημεία τριβών μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας.
Το πρακτορείο σημειώνει ότι η διαίρεση της Κύπρου άρχισε ουσιαστικά το 1963, όταν ξέσπασαν διαμάχες μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, και ολοκληρώθηκε με την εισβολή του «Αττίλα» το 1974, την κατοχή του βόρειου τμήματος της Μεγαλονήσου και τη δημιουργία του «κράτους» της ΤΔΒΚ, που αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία.
Οι προσπάθειες επανένωσης δεν έχουν αποφέρει μέχρι στιγμής καρπούς, ενώ πρόσφατα οι ΗΠΑ χαλάρωσαν το εμπάργκο όπλων προς την Κυπριακή Δημοκρατία, κίνηση που καταδίκασε η Τουρκία.
Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν φέτος με τις έρευνες της Τουρκίας για πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε διαφιλονικούμενα ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου, όπου εντοπίστηκαν μεγάλα κοιτάσματα τα τελευταία χρόνια για λογαριασμό του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Τουρκίας.
Η κόντρα προκύπτει από τις αντικρουόμενες ερμηνείες των θαλασσίων συνόρων και το ζήτημα της κυριαρχίας στην Κύπρο, με την Άγκυρα να αμφισβητεί το δικαίωμα των ελληνικών νησιών να έχουν υφαλοκρηπίδα και να αρνείται να υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ενώ η διοίκηση των Κατεχομένων στην Κύπρο διεκδικεί δικαιώματα σε όλους τους ενεργειακούς πόρους που ανακαλύφθηκαν ανοικτά των ακτών της Μεγαλονήσου.
Ελλάδα και Τουρκία έφθασαν στο χείλος του πολέμου το 1987, με αφορμή τα δικαιώματα εξόρυξης πετρελαίου στo κατάσπαρτο με νησιά Αιγαίο, αλλά και το 1996 για τα Ίμια. Η Τουρκία έχει διαμηνύσει από το 1995 ότι θεωρεί casus belli την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. στο Αιγαίο.
Πηγή προστριβών αποτελεί και το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των Δωδεκανήσων, με την Τουρκία να πνέει μένεα μετά την -πρόσφατα- κυκλοφορία φωτογραφιών που έδειχναν Έλληνες στρατιώτες να φθάνουν στο Καστελόριζο, αλλά και ο εναέριος χώρος των 10 ν.μ. από τις ελληνικές ακτές, που η Τουρκία επιμένει ότι θα έπρεπε να περιορίζεται στα 6 ναυτικά μίλια -όσο και τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταγγέλλει διακρίσεις εις βάρος των τουρκογενών μουσουλμάνων της δυτικής Θράκης, ενώ κατηγορεί την Ελλάδα ότι κλείνει δεκάδες «τουρκικά» σχολεία, συνεχίζει το Bloomberg. Ο Ερντογάν έχει απαιτήσει επίσης αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 με στόχο την ενίσχυση των δικαιωμάτων της μουσουλμανικής μειονότητας στην Ελλάδα και τη διευθέτηση των ζητημάτων εδαφικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, με την Ελλάδα να απαντά ότι η Τουρκία δεν έχει το δικαίωμα να μιλά για τέτοια θέματα από τη στιγμή που κρατά κλειστή από το 1971 τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και πρόσφατα μετέτρεψε σε τζαμιά την Αγία Σοφία και τη Μονή της Χώρας.
Για τον Guardian, το ζητούμενο είναι αν η κόντρα Ελλάδας – Τουρκίας αφορά μόνο μια διαμάχη για τα ενεργειακά, ή αντίθετα ωθείται από τον ενστερνισμό από μέρους του Ερντογάν «μιας πανισλαμικής οθωμανικής ιδεολογίας, σε μεγάλο βαθμό λόγω της εσωτερικής πολιτικής του αποδυνάμωσης».
Όπως σημειώνει ο διπλωματικός συντάκτης της βρετανικής εφημερίδας, Πάτρικ Γουίντουρ, «όσοι ενστερνίζονται στην Τουρκία τη θεωρία της “Γαλάζιας Πατρίδας” υποστηρίζουν ότι τα προβλήματα της χώρας τους πηγάζουν από την άδικη μεταχείρισή της από τις παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις (…). Οι οπαδοί του Ερντογάν ισχυρίζονται ότι η Τουρκία -σε μια περίοδο αδυναμίας και χωρίς πολεμικό ναυτικό- υποχρεώθηκε να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών και την ανεπαρκή αναθεώρησή της με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, που στην πράξη άφησαν την Τουρκία εγκλωβισμένη στα όρια των ακτών της, μολονότι διαθέτει μια ακτογραμμή περίπου 8.000 χλμ.».
Στο άρθρο επισημαίνεται η αυξανόμενη ανησυχία στη Γαλλία για τη συνολική κατεύθυνση της Τουρκίας, με τον πρώην σύμβουλο του Φρανσουά Μιτεράν, Ζακ Αταλί, να σημειώνει πρόσφατα ότι θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά όλα όσα λέει η Τουρκία και «να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε με όλα τα μέσα. Αν οι προκάτοχοί μας είχαν ακούσει σοβαρά της ομιλίες του Φύρερ από το 1933 μέχρι το 1936, θα μπορούσαν να αποτρέψουν αυτό το τέρας να συγκεντρώσει τα μέσα για να κάνει αυτό που έκανε». Σημειώνεται, ακόμη, η τοποθέτηση του πρώην πρέσβη της Γαλλίας στον ΟΗΕ, Ζεράρ Αρό, ότι «η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία είναι δυνάμεις του αναθεωρητισμού που δεν αποδέχονται ένα status quo στηριζόμενο στην παγκόσμια τάξη που όρισε η Δύση από το 1945 μέχρι το 1991, καθώς νιώθουν ενισχυμένη τη θέση τους από μια νέα παγκόσμια ισορροπία και την αμερικανική πολιτική. Πού θα σταματήσουν; Τι πρέπει να κάνουν οι Ευρωπαίοι;».
Την απάντηση, λέει ο Guardian, έδωσε πρόσφατα ο Εμανουέλ Μακρόν, όταν μίλησε για την ανάγκη μιας Pax Mediterranea, ενόψει της επιστροφής μιας «αυτοκρατορικής περιφερειακής δύναμης με κάποιες φαντασιώσεις από την ιστορία της», δηλαδή της Τουρκίας.
Το άρθρο αναφέρεται στις βολές της Άγκυρας κατά της Γαλλίας, η οποία ενοχλήθηκε, όπως λέει η τουρκική ηγεσία, από τις κινήσεις της Τουρκίας στη Λιβύη, όπου στήριξε στρατιωτικά τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στην Τρίπολη και «εκμεταλλεύτηκε την ευγνωμοσύνη και την πολιτική αδυναμία της για να δελεάσει τον πρωθυπουργό της Φαγιέζ αλ Σάρατζ να υπογράψει τη διμερή συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα», που παραβιάζει τα δικαιώματα εξόρυξης Ελλάδας και Κύπρου αγνοώντας ουσιαστικά την ύπαρξη της Κρήτης. Και καταλήγει: «Ο Ερντογάν χαιρέτισε τη συμφωνία ως αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών και ως αυγή μιας νέας τάξης. Τους επόμενους μήνες θα κριθεί αν έχει δίκιο και κατά πόσον αυτή η τάξη θα επιτευχθεί μέσω ενός πολέμου ή της διπλωματίας».