Ενώ η ρωσική εισβολή στα ουκρανικά εδάφη είναι σε πλήρη εξέλιξη για 16η διαδοχική ημέρα η Δύση αναρωτιέται ποιες είναι οι επόμενες ευρωπαϊκές χώρες που θα μπουν στο στόχαστρο του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Δυτικοί αξιωματούχοι, σύμφωνα με το Associated Press, λένε ότι οι πιο ευάλωτες χώρες θα μπορούσαν να είναι όσες δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και επομένως μόνες και απροστάτευτες.
Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες είναι οι γειτονικές Μολδαβία και Γεωργία, και οι δύο πρώην μέλη της Σοβιετικής Ένωσης.
Η προειδοποίηση των αναλυτών
Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι ακόμη και μέλη του ΝΑΤΟ μπορεί να βρίσκονται στο στόχαστρο του Πούτιν, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, καθώς και το Μαυροβούνιο, είτε από την άμεση στρατιωτική επέμβαση της Μόσχας είτε από προσπάθειες πολιτικής αποσταθεροποίησης.
Ο Ρώσος πρόεδρος «είπε ευθύς εξαρχής ότι δεν πρόκειται μόνο για την Ουκρανία», λέει ο Μιχάλ Μπαρανόφσκι, διευθυντής του γραφείου του Γερμανικού Ταμείου Μάρσαλ στη Βαρσοβία.
Μας είπε τι θέλει να κάνει όταν απαριθμούσε τα αιτήματά του, που περιελάμβαναν την αλλαγή της κυβέρνησης στο Κίεβο, αλλά μίλησε επίσης για την ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ και την υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη», λέει ο Μπαρανόφσκι στο Associated Press.
Καθώς η Ουκρανία προβάλλει σθεναρή αντίσταση στη ρωσική επίθεση δύο εβδομάδων, ο Μπαρανόφσκι λέει ότι «δεν είναι σαφές πώς ο Πούτιν θα πραγματοποιήσει τους άλλους στόχους του».
Η απάντηση Μπάιντεν
Αλλά η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει πλήρη επίγνωση των ανησυχιών στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να είναι απλώς ένα προοίμιο για ευρύτερες επιθέσεις σε πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της περιφερειακής κυριαρχίας της Μόσχας.
Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Τζόσεπ Μπόρελ, δήλωσε ότι «η Ρωσία δεν πρόκειται να σταματήσει στην Ουκρανία».
«Ανησυχούμε για τους γείτονές μας τη Μολδαβία, τη Γεωργία και τα Δυτικά Βαλκάνια», λέει. «Πρέπει να παρακολουθούμε τα Δυτικά Βαλκάνια, ιδιαίτερα τη Βοσνία, η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποσταθεροποίηση από τη Ρωσία».
Μολδαβία
Όπως και η γειτονική της Ουκρανία, η πρώην Σοβιετική Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει μια αυτονομιστική εξέγερση στα ανατολικά της, στο αμφισβητούμενο έδαφος όπου υπάρχουν 1.500 Ρώσοι στρατιώτες. Αν και η Μολδαβία είναι ουδέτερη στρατιωτικά και δεν έχει σχέδια να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, υπέβαλε επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή σε μια γρήγορη προσπάθεια να ενισχύσει τους δεσμούς της με τη Δύση.
Η χώρα των 2,6 εκατομμυρίων κατοίκων είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης και φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς που εγκατέλειψαν την χώρα τους εξαιτίας του πολέμου. Η εισβολή έχει προκαλέσει αυξημένες ανησυχίες στη Μολδαβία όχι μόνο για την ανθρωπιστική κρίση, αλλά και λόγω των φόβων ότι ο Πούτιν μπορεί να προσπαθήσει να συνδέσει τους αυτονομιστές ανατολικά του ποταμού Δνείστερου με την Ουκρανία μέσω του στρατηγικού λιμανιού της Οδησσού.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, επισκέφθηκε τη Μολδαβία την περασμένη εβδομάδα και δεσμεύτηκε: «Στεκόμαστε στο πλευρό της Μολδαβίας και κάθε άλλης χώρας που μπορεί να απειληθεί με τον ίδιο τρόπο».
Η πρόεδρος της Μολδαβίας, Μάγια Σαντού, είπε ότι δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αλλάξει στάση, αλλά τόνισε ότι υπάρχει ανησυχία.
Γεωργία
Ο πόλεμος ξέσπασε μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας τον Αύγουστο του 2008, όταν τα γεωργιανά κυβερνητικά στρατεύματα προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ανακτήσουν τον έλεγχο της αποσχισμένης επαρχίας της Νότιας Οσετίας που υποστηρίζεται από τη Μόσχα.
Η Ρωσία κατέστρεψε τον γεωργιανό στρατό σε πέντε ημέρες και εκατοντάδες σκοτώθηκαν. Στη συνέχεια, η Ρωσία αναγνώρισε τη Νότια Οσετία και μια άλλη αυτονομιστική περιοχή, την Αμπχαζία, ως ανεξάρτητα κράτη και ενίσχυσε τη στρατιωτική της παρουσία εκεί.
Η κυβέρνηση της Δυτικής Γεωργίας καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά δεν έχει δείξει την ίδια αλληλεγγύη που επέδειξε το Κίεβο κατά τη διάρκεια του πολέμου Γεωργίας-Ρωσίας.
Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση της Γεωργίας υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΕ, καθώς οι φόβοι για ρωσική εισβολή αυξάνονταν.
Οι Βαλτικές
Οι μνήμες της σοβιετικής κυριαρχίας είναι ακόμα νωπές στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία. Από την εισβολή στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ κινήθηκε γρήγορα για να ενισχύσει την παρουσία του στρατεύματος στους συμμάχους του στην ανατολική πλευρά, ενώ η Ουάσιγκτον έχει δεσμευτεί για πρόσθετη υποστήριξη.
Στους κατοίκους των χωρών της Βαλτικής —ιδιαίτερα σε αυτούς που ήταν αρκετά μεγάλοι ώστε να ζούσαν υπό σοβιετικό έλεγχο— οι εντάσεις πριν από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου θύμιζαν τις μαζικές εκτοπίσεις και την καταπίεση. Οι τρεις χώρες προσαρτήθηκαν από τον Ιωσήφ Στάλιν κατά τη διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου και ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους μόνο με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ το 2004, θέτοντας τους εαυτούς τους υπό τη στρατιωτική προστασία των ΗΠΑ και των δυτικών συμμάχων τους. Λένε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να επιδείξει το ΝΑΤΟ αποφασιστικότητα όχι μόνο στα λόγια αλλά με τις «μπότες στο έδαφος».
Ο Μπλίνκεν, ο οποίος επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της Λετονίας, τη Ρίγα τη Δευτέρα, είπε ότι οι Βαλτικές χώρες έχουν «σχηματίσει ένα δημοκρατικό τείχος που τώρα στέκεται ενάντια στο κύμα του αυταρχισμού» που προβάλλει η Ρωσία στην Ευρώπη.
Τα Βαλκάνια
Θα ήταν δύσκολο για τα ρωσικά στρατεύματα να φτάσουν στα Βαλκάνια χωρίς να εμπλέξουν δυνάμεις του ΝΑΤΟ που φρουρούν σε όλες τις γειτονικές χώρες. Όμως η Μόσχα θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την περιοχή, όπως κάνει ήδη, με τη βοήθεια της Σερβίας, συμμάχου της, την οποία εξοπλίζει με άρματα μάχης, εξελιγμένα συστήματα αεράμυνας και πολεμικά αεροσκάφη.
Το Κρεμλίνο πάντα θεωρούσε την περιοχή σφαίρα επιρροής του, αν και δεν ήταν ποτέ μέρος του σοβιετικού μπλοκ. Ένας καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος στη δεκαετία του 1990 άφησε τουλάχιστον 120.000 νεκρούς και εκατομμύρια άστεγους. Η Σερβία, το μεγαλύτερο κράτος στα Δυτικά Βαλκάνια, κατηγορείται γενικά για την έναρξη του πολέμου προσπαθώντας να αποτρέψει τη διάλυση της Σέρβικης Γιουγκοσλαβίας με βάναυση βία ― μια κίνηση που μοιάζει με την τρέχουσα προσπάθεια της Μόσχας να επαναφέρει την Ουκρανία στην τροχιά της με στρατιωτική βία.
Υπάρχουν φόβοι στη Δύση ότι η Σερβική ηγεσία, η οποία έχει αρνηθεί να συμμετάσχει σε διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας, θα μπορούσε να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την προσοχή που εστιάζεται στην Ουκρανία για να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω τους γείτονές της, ιδιαίτερα τη Βοσνία.
Σέρβοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί ότι παρεμβαίνουν στα γειτονικά κράτη, αλλά έχουν υποστηρίξει σιωπηρά τις αποσχιστικές κινήσεις των Σερβοβόσνιων και του ηγέτη τους, Μίλοραντ Ντόντικ.
Η ρωσική πρεσβεία στη Βοσνιακή πρωτεύουσα του Σεράγεβο προειδοποίησε πέρυσι ότι εάν η Βοσνία λάβει μέτρα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, «η χώρα μας θα πρέπει να αντιδράσει σε αυτήν την εχθρική πράξη». Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αναγκάσει τη Βοσνία να πάρει μέρος στη «στρατιωτικοπολιτική αντιπαράθεση», ανέφερε.
Οι ειρηνευτικές δυνάμεις της ΕΕ στη Βοσνία ανακοίνωσαν την ανάπτυξη περίπου 500 επιπλέον στρατευμάτων στη χώρα, επικαλούμενη «την επιδείνωση της ασφάλειας διεθνώς (η οποία) έχει τη δυνατότητα να εξαπλώσει την αστάθεια».
Κόσοβο
Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο αποσχίστηκε από τη Σερβία το 1999 μετά από έναν αεροπορικό πόλεμο του ΝΑΤΟ κατά των σερβικών στρατευμάτων, ζήτησε από τις ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια μόνιμη στρατιωτική βάση στη χώρα και να επιταχύνουν την ενσωμάτωσή του στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Η επιτάχυνση της ένταξης του Κοσσυφοπεδίου στο ΝΑΤΟ και η κατοχή μιας μόνιμης βάσης αμερικανικών δυνάμεων είναι μια άμεση ανάγκη για την εγγύηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας του Κοσσυφοπεδίου Armend Mehaj στο Facebook. Η Σερβία είπε ότι η κίνηση είναι απαράδεκτη. Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008 αναγνωρίζεται από περισσότερες από 100 χώρες, κυρίως δυτικά έθνη, αλλά όχι από τη Ρωσία ή τη Σερβία.
Μαυροβούνιο
Το Μαυροβούνιο, πρώην σύμμαχος που γύρισε την πλάτη του στη Ρωσία για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2017, έχει επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα για τον πόλεμο στην Ουκρανία και θεωρείται το επόμενο κράτος στη σειρά των Δυτικών Βαλκανίων για την ένταξη στην ΕΕ. Η χώρα είναι διχασμένη μεταξύ εκείνων που ευνοούν τις φιλοδυτικές πολιτικές και των φιλοσερβικών και φιλορωσικών στρατοπέδων, αυξάνοντας την ένταση.
Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τον φιλοδυτικό Πρόεδρο του Μαυροβουνίου, ο οποίος οδήγησε το μικρό κράτος της Αδριατικής στο ΝΑΤΟ, ότι η κίνηση ήταν παράνομη και χωρίς τη συγκατάθεση όλων των Μαυροβουνίων.
Η Ρωσία μπορεί να ελπίζει να βελτιώσει τελικά τους δεσμούς της με το Μαυροβούνιο σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την παρουσία της στη Μεσόγειο.