Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει την ιστορική απόφαση του 1973 «Ρόου εναντίον Γουέιντ» για τις αμβλώσεις έχει προκαλέσει οργή στη χώρα, ενώ κινητοποιήσεις έχουν ξεσπάσει σε πολλές πόλεις, όπως και σε άλλες χώρες του πλανήτη.
Ο Guardian, με άρθρο – ρεπορτάζ του Έντουαρντ Χέλμορ, επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα αν αυτή η απόφαση μπορεί να αλλάξει.
Ο Τζο Μπάιντεν, επισημαίνει αρχικά ο Χέλμορ, ανανέωσε το Σάββατο την κριτική του προς το Ανώτατο Δικαστήριο, μία ημέρα μετά την έκδοση μιας ιστορικής απόφασης από τους δικαστές, η οποία ανέτρεψε την απόφαση που εξασφάλιζε το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση για σχεδόν μισό αιώνα.
«Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει λάβει ορισμένες τρομερές αποφάσεις», δήλωσε ο Μπάιντεν σε εκδήλωση όπου υπέγραψε το διακομματικό νομοσχέδιο για τον έλεγχο της οπλοκατοχής της περασμένης εβδομάδας. Ο πρόεδρος είπε ότι ο ίδιος και η πρώτη κυρία, Τζιλ Μπάιντεν, γνωρίζουν «πόσο οδυνηρή και καταστροφική είναι η απόφαση για τόσους πολλούς Αμερικανούς» και υποσχέθηκε ότι η κυβέρνησή του θα επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτείες εφαρμόζουν την απόφαση.
Περιορισμένες οι επιλογές του Λευκού Οίκου
Όμως, ο Λευκός Οίκος έχει περιορισμένες επιλογές, αφήνοντας συνταγματικούς και νομικούς εμπειρογνώμονες να προειδοποιήσουν το Σάββατο ότι δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμος τρόπος εκτός καταστατικού νόμου να αποκατασταθούν οι ομοσπονδιακές εγγυήσεις για το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε την Παρασκευή την απόφαση «Ρόου εναντίον Γουέιντ».
Οι ευκαιρίες να αμφισβητηθεί η απόφαση των δικαστών ή να παρουσιαστούν εκ νέου επιχειρήματα συνταγματικού δικαίου με βάση τα ίσα δικαιώματα είναι προς το παρόν περιορισμένες, τονίζεται στο άρθρο.
«Μας περιμένει ένας μακρύς, μπερδεμένος, χαοτικός και, όσον αφορά τον ανθρώπινο πόνο, τρομερά δαπανηρός αγώνας», λέει ο καθηγητής συνταγματικού δικαίου του Χάρβαρντ, Λόρενς Τράιμπ, ο οποίος χαρακτήρισε την απόφαση της Παρασκευής ως «χωρίς αρχές».
Ίσως χρειαστούν γενιές και γενιές
Ο Τράιμπ δήλωσε στον Guardian ότι μπορεί να χρειαστούν γενιές και γενιές για να αποκατασταθούν πλήρως τα δικαιώματα στις αμβλώσεις, αλλά μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της απόφασης.
Μία από αυτές θα μπορούσε να είναι το Κογκρέσο να δώσει εξουσίες στο υπουργείο Υγείας και Ανθρώπινων Υπηρεσιών ή στην Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων να παρακάμπτει τους πολιτειακούς νόμους.
Το θέμα αυτό προέκυψε την Παρασκευή, όταν ο γενικός εισαγγελέας, ο Μέρικ Γκάρλαντ, τόνισε σε δήλωσή του ότι οι πολιτείες δεν μπορούν να απαγορεύσουν τη μιφεπριστόνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόκληση έκτρωσης, με βάση τη διαφωνία με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του.
Η μιφεπριστόνη και η μισοπροστόλη, ένα άλλο φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόκληση έκτρωσης, έχουν εγκριθεί από τον FDA για χρήση κατά τις πρώτες 10 εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, ορισμένες πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της Λουιζιάνα, έχουν υιοθετήσει νομοθεσία που καθιστά παράνομη την ταχυδρομική αποστολή των φαρμάκων από τους γιατρούς.
Σε δήλωσή του, ο Γκάρλαντ σημείωσε ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης «υποστηρίζει σθεναρά τις προσπάθειες του Κογκρέσου να κωδικοποιήσει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των Αμερικανών, κάτι που διατηρεί την εξουσία να κάνει». Αλλά ο ομοσπονδιακός νόμος είναι ασαφής ως προς το αν οι πολιτείες μπορούν να απαγορεύσουν το φάρμακο και το ζήτημα θα επιστρέψει πιθανότατα στην ίδια έδρα που εξέδωσε την απόφαση της Παρασκευής.
Ανατρέχουν στην απόφαση για την υπόθεση «Ρόου εναντίον Γουέιντ»
Κάποιοι μελετητές έχουν ανατρέξει στην υπόθεση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» για να βρουν πού αυτή η απόφαση έδωσε χώρο στη σημερινή πλειοψηφία στο δικαστήριο να ακυρώσει την απόφαση.
Μια ιδέα που έχει προκύψει είναι ότι η αρχική απόφαση μιλούσε για ελευθερία αλλά όχι για ισότητα.
«Είναι πραγματικά ανόητο να προσπαθήσει κανείς να εξηγήσει γιατί η απόφαση δεν θα έπαιρνε τον υψηλότερο βαθμό σε ένα μάθημα συνταγματικού δικαίου», λέει ο Tribe, ο οποίος αναφέρεται τέσσερις φορές στην απόφαση της Παρασκευής. «Το δικαστήριο θα έπρεπε να έχει μιλήσει για την ισότητα, χωρίς αμφιβολία, αλλά μίλησε επίσης για την ελευθερία και η ελευθερία ενσωματώνει την ιδέα της ισότητας».
Μια οδός που θα μπορούσε να είναι πιο γόνιμη για την αποκατάσταση του δικαιώματος στην άμβλωση είναι τα πολιτειακά συντάγματα που έχουν τις δικές τους προστασίες γύρω από την ελευθερία και την ισότητα.
«Θα περίμενα από δημιουργικούς διαδίκους να αμφισβητήσουν τους κρατικούς νόμους που απαγορεύουν τις αμβλώσεις με βάση το ίδιο το σύνταγμα της πολιτείας. Αν τα πολιτειακά δικαστήρια, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι εκλεγμένα, το δουν αυτό μέσα από τον ίδιο φακό με τον οποίο το είδε το Ανώτατο Δικαστήριο, δεν θα καταλήξουν πουθενά.
Αλλά είναι πιθανό ότι σε ορισμένες πολιτείες υπάρχουν πιο φιλελεύθερα, προοδευτικά ή υπέρ της ισότητας των φύλων πολιτειακά δικαστήρια που θα ερμήνευαν το πολιτειακό σύνταγμα δίνοντας περισσότερα δικαιώματα στις γυναίκες από αυτά που τους έχει δώσει το ομοσπονδιακό σύνταγμα», πρόσθεσε ο Τράιμπ.
Μεγάλο χρονικό διάστημα για το συνταγματικό δίκαιο
Ο Κέβιν Ο’ Μπράιεν, εταίρος της Ford O’Brien Landy, μιας δικηγορικής εταιρείας boutique, επεσήμανε ότι η υπόθεση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» γράφτηκε πριν από 50 χρόνια – ένα μεγάλο χρονικό διάστημα όσον αφορά το συνταγματικό δίκαιο.
«Γράφτηκε σε μια καλοπροαίρετα φιλελεύθερη εποχή όπου δεν υπήρχαν ιδεολογικές εντάσεις. Επί δικαστηρίου Γουόρεν, η γραφή ήταν λίγο πιο χαλαρή και οι δικαστές έγραψαν πιο γενικά. Έβαλαν τη Ρόου κάτω από αυτή τη μάλλον ασαφή έννοια ότι υπήρχε ένα συμφέρον ιδιωτικής ζωής που εμπεριέχεται στο σύνταγμα».
Ο O’Brien επικαλέστηκε την αείμνηστη δικαστή Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπουργκ, η οποία σημείωσε ότι η υπόθεση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» υποστηρίχθηκε με βάση το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή και όχι τα δικαιώματα των γυναικών.
«Η υπόθεση δεν αφορά πραγματικά την επιλογή της γυναίκας, έτσι δεν είναι;» είπε κάποτε η Γκίνσμπουργκ. Αυτό ίσχυε, φυσικά, μέχρι που δεν ίσχυε. «Δεν φαινόταν να απαιτείται πολλή επιχειρηματολογία μεταξύ των πολιτισμένων ανθρώπων ότι οι άνθρωποι είχαν αυτονομία στις κρεβατοκάμαρές τους και οι γυναίκες είχαν δικαίωμα να ελέγχουν το σώμα τους, αλλά μετά είχαμε αυτή την επανάσταση στη σκέψη μεταξύ των συντηρητικών δικαστών».
Πώς αντέδρασαν στην απόφαση μεγάλες εταιρείες
Καθώς η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και ορισμένες πολιτειακές κυβερνήσεις προσπαθούν να ξεπεράσουν τα νέα νομικά εμπόδια, οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν δηλώσει ότι θα προσπαθήσουν να γεφυρώσουν το χάσμα. Ορισμένες από τις πιο αναγνωρισμένες αμερικανικές εταιρείες, όπως η JPMorgan Chase, η Meta (μητρική εταιρεία του Facebook και του Instagram), η Walt Disney, η Tesla και η Apple, έχουν δηλώσει ότι θα επεκτείνουν την κάλυψη σε εργαζόμενες που χρειάζονται πρόσβαση σε ασφαλείς, νόμιμες αμβλώσεις.
Οι συντηρητικοί νομοθέτες έχουν προειδοποιήσει ότι οι εταιρείες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν νομικές επιπτώσεις εάν υποστηρίξουν τα ταξίδια των εργαζομένων για την άμβλωση. Η Citigroup προειδοποιήθηκε από νομοθέτη του Τέξας ότι σύμφωνα με τον νόμο περί αμβλώσεων της εν λόγω πολιτείας η τράπεζα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις. Στη σύμφωνη γνώμη του δικαστή Μπρετ Κάβανο στην απόφαση του δικαστηρίου της Παρασκευής, ο διορισμένος από τον Τραμπ δικαστής δήλωσε ότι οι πολιτείες δεν μπορούν να απαγορεύουν στους κατοίκους τους να ταξιδεύουν για να κάνουν αμβλώσεις.
Αλλά, όπως επισημαίνει ο Τράιμπ, πέρα από τη νομοθετική ρύθμιση που εγγυάται τα δικαιώματα άμβλωσης, χωρίς την οποία λίγοι πιστεύουν ότι είναι δυνατή, οι επιλογές είναι περιορισμένες.
«Αν εννοείτε την προσφυγή για την πλήρη επαναφορά στην κατάσταση πριν από την απόφαση, αυτό μπορεί να πάρει γενιές και γενιές», λέει. «Αν εννοείτε την ελαχιστοποίηση της ζημίας της απόφασης, τη λήψη μέτρων στο περιθώριο για να μειωθεί η καταστροφή της απόφασης, τότε, ναι, αυτό σίγουρα μπορεί να γίνει», τονίζει.