Πίσω από τη βουή των μαχών, η πείνα εξαπλώνεται σιωπηλά: στην επαρχία Τιγκράι της Αιθιοπίας, που σπαράσσεται εδώ και περισσότερους από δέκα μήνες από πόλεμο, οι μητέρες διηγούνται ότι δίνουν στα παιδιά τους φύλλα δέντρων για να τα διατηρήσουν στη ζωή.
Τα συμπτώματα του υποσιτισμού στα παιδιά –απάθεια, δερματικά εξανθήματα, απώλεια όρεξης– είναι ολοένα και πιο συχνά και προμηνύουν τα χειρότερα, σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα και φωτογραφίες μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης, για τα οποία ενημερώθηκε αυτή την εβδομάδα το AFP και τα οποία αναφέρουν θανάτους από λιμό σε δύο περιοχές του Τιγκράι.
Εξάλλου πιστεύεται ότι έχουν υπάρξει και άλλοι θάνατοι λόγω του λιμού.
«Πριν τον πόλεμο η κόρη μου ήταν σωματικά και ψυχικά υγιής (…) Κοιτάξτε την τώρα. Έχει χάσει την όρεξή της εδώ και εβδομάδες. Μπορεί να περπατήσει, έχει χάσει το χαμόγελό της», δηλώνει η μητέρα ενός παιδιού 20 μηνών στο χωριό Αντιγκράτ, μία από τις μαρτυρίες που έχει συλλέξει η ανθρωπιστική οργάνωση.
Η οργάνωση δέχθηκε να μοιραστεί τα έγγραφα αυτά με την προϋπόθεση να παραμείνει ανώνυμη, φοβούμενη τις κυρώσεις της κυβέρνησης της Αιθιοπίας, η οποία έχει αναστείλει τη δραστηριότητα πολλών μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Σχεδόν τρεις μήνες έχουν περάσει από τότε που ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι 400.000 άνθρωποι στο Τιγκράι «έχουν περάσει το όριο της πείνας».
Έκτοτε η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σε αυτή την επαρχία της βόρειας Αιθιοπίας, που υπόκειται σε ένα «ντε φάκτο αποκλεισμό», σύμφωνα με τον ΟΗΕ, εξαιτίας του οποίου το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας δεν φτάνει σε αυτούς που την έχουν ανάγκη.
Έπειτα από μήνες μαχών και σφαγών, από τις οποίες σκοτώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, οι γιατροί φοβούνται ένα νέο κύμα θανάτων λόγω του λιμού, που ενδέχεται να είναι αντίστοιχος με αυτόν που αντιμετώπισε η Αιθιοπία τη δεκαετία του 1980.
«Χειρότερος από τον θάνατο από σφαίρα»
«Είναι μια σιωπηλή σφαγή», δήλωσε ο δρ. Χαγελόμ Κεμπέντε, διευθυντής ερευνών στο νοσοκομείο Ayder στη Μέκελε, πρωτεύουσα του Τιγκράι.
«Το χειρότερο με τον λιμό είναι ότι βλέπεις ανθρώπους στην αγκαλιά του θανάτου, αλλά δεν πεθαίνουν αμέσως. Παίρνει χρόνο, αφού το κορμί τους εξασθενίσει κι εξασθενίσει κι εξασθενίσει. Είναι χειρότερο από τον θάνατο από σφαίρα».
Οι συγκρούσεις ξέσπασαν πέρυσι τον Νοέμβριο στο Τιγκράι αφού ο Αιθίοπας πρωθυπουργός Άμπιι Άχμεντ έστειλε στρατεύματα για να ανατρέψουν τις τοπικές αρχές του Μετώπου Απελευθέρωσης του Τιγκράι (TPLF), τις οποίες κατηγόρησε ότι εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον στρατοπέδων του ομοσπονδιακού στρατού.
Οι συγκρούσεις εμπόδισαν τη συγκομιδή των καλλιεργειών σε αυτή την περιοχή όπου ήδη υπήρχε επισιτιστική ανασφάλεια. Κάποιοι μαχητές μπλόκαραν ή λεηλάτησαν την ανθρωπιστική βοήθεια επιδεινώνοντας την κατάσταση.
Το TPLF ανακατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του Τιγκράι στα τέλη Ιουνίου.
Το μεγαλύτερο μέρος των κυβερνητικών δυνάμεων έχει έκτοτε αποσυρθεί από την επαρχία, με τον πρωθυπουργό Άμπιι να ανακοινώνει ανθρωπιστική εκεχειρία. Όμως πολύ λίγη από τη βοήθεια που έχει σταλεί στο Τιγκράι έχει φτάσει στην περιοχή: σύμφωνα με τις ΗΠΑ, λιγότερο από το 10% των παραδόσεων ανθρωπιστικής βοήθειας που χρειάζονταν έφτασε τον προηγούμενο μήνα στην επαρχία.
Οι ομοσπονδιακές αρχές κατηγορούν το TPLF ότι εμποδίζει την πρόσβαση με τις πρόσφατες επιχειρήσεις του στις γειτονικές επαρχίες Άφαρ και Αμχάρα.
Την προηγούμενη εβδομάδα ο ΟΗΕ ανέφερε ότι εκατοντάδες φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας «δεν έχουν επιστέψει» από το Τιγκράι.
«Οι ΗΠΑ είναι σοκαρισμένες από τις πληροφορίες που κάνουν λόγο για ανθρώπους νεκρούς από την πείνα στην Αιθιοπία», δήλωσε αυτή την εβδομάδα εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Στο νοσοκομείο Ayder υπάρχουν πολλές ελλείψεις. Τουλάχιστον 50 παιδιά νοσηλεύονται στη μονάδα εντατικής θεραπείας λόγω υποσιτισμού, αλλά οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν πολλά, καταγγέλλει ο δρ. Χαγελόμ. «Δεν έχουμε πλέον αποθέματα φαρμάκων και τροφίμων. Δεν μπορούμε να τα βοηθήσουμε», εξήγησε.
Μια πρώτη ανθρωπιστική πτήση από την ΕΕ προσγειώθηκε στη Μέκελε στις 11 Σεπτεμβρίου, όμως ένα μέρος του φορτιού κατασχέθηκε από τις αρχές της Αιθιοπίας προτού το αεροσκάφος απογειωθεί από την Αντίς Αμπέμπα, σύμφωνα με έκθεση της ανθρωπιστικής υπηρεσίας του ΟΗΕ (Ocha).
«Καταστροφικός» ορίζοντας
Έξω από τη Μέκελε έχουν ήδη εμφανιστεί θύλακες λιμού.
Η μεταβατική κυβέρνηση του Τιγκράι, που διορίστηκε από τον Άμπιι, είχε αναφέρει τον Απρίλιο «περίπου οκτώ» θανάτους από λιμό στην πόλη Όφλα.
Πιο πρόσφατα τρεις άλλοι θάνατοι επιβεβαιώθηκαν στην Μεχόνι, περίπου 120 χιλιόμετρα νότια της Μέκελε και άλλοι δύο στην Άντουα, περίπου 160 χιλιόμετρα βορειοδυτικά, σύμφωνα με τα έγγραφα της ανθρωπιστικής οργάνωσης.
Αν και οι μάχες έχουν σε μεγάλο βαθμό σταματήσει τους τελευταίους μήνες, κάποιες περιοχές του Τιγκράι δεν είναι προσβάσιμες, γεγονός που δεν επιτρέπει μια συνολική εικόνα της κατάστασης.
Οι επικεφαλής του TPLF ανακοίνωσαν ότι 150 άνθρωποι πέθαναν από τον λιμό τον Αύγουστο και ότι ένα εκατομμύριο άλλοι «κινδυνεύουν από θανατηφόρο λιμό», αριθμοί που δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν.
Η Unicef εκτίμησε τον Ιούλιο ότι περισσότερα από 100.000 παιδιά ενδέχεται να πληγούν από θανατηφόρο υποσιτισμό στη διάρκεια των επόμενων 12 μηνών, αριθμό δεκαπλάσιος σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο.
Πολλοί κάτοικοι του Τιγκράι φοβούνται ένα λιμό όπως εκείνο της δεκαετίας του 1980 που είχε προκληθεί επίσης από εσωτερικές συγκρούσεις και εξαιτίας του οποίου, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είχαν πεθάνει περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι.