Η ξαφνική επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία έχει αφήσει εκατοντάδες Αφγανούς διπλωμάτες στο εξωτερικό μετέωρους: χωρίς χρήματα ώστε να συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις αποστολές, με τον φόβο για την τύχη των οικογενειών τους στην πατρίδα και σε απόγνωση στην προσπάθεια να εξασφαλίσουν καταφύγιο στο εξωτερικό.
Το ένοπλο ισλαμιστικό κίνημα, το οποίο τάχιστα απομάκρυνε την υποστηριζόμενη από την Δύση κυβέρνηση του Αφγανιστάν στις 15 Αυγούστου, ανακοίνωσε την Τρίτη ότι έχει στείλει μηνύματα σε όλες τις πρεσβείες του διαμηνύοντας στους διπλωμάτες να συνεχίσουν το έργο τους.
Αλλά οκτώ υπάλληλοι πρεσβείας που μίλησαν στο Reuters διατηρώντας την ανωνυμία τους, σε χώρες περιλαμβανομένων του Καναδά, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, έκαναν λόγο για δυσλειτουργία και απόγνωση στις αποστολές τους.
“Οι συνάδελφοί μου εδώ και σε πολλές χώρες εκλιπαρούν τις χώρες που τους φιλοξενούν να τους δεχτούν”, λέει ένας Αφγανός διπλωμάτης στο Βερολίνο εξηγώντας ότι φοβάται τι θα μπορούσε να συμβεί στον ίδιο, στη σύζυγό του και στις τέσσερις κόρες του που παραμένουν στην Καμπούλ αν επέτρεπε να χρησιμοποιηθεί το όνομά του.
“Κυριολεκτικά εκλιπαρώ. Οι διπλωμάτες προτίθενται να γίνουν πρόσφυγες”, λέει και προσθέτει ότι θα πρέπει να πουλήσει τα πάντα-περιλαμβανομένου ενός μεγάλου σπιτιού στην Καμπούλ-και να “ξεκινήσει απο το μηδέν”.
Οι αποστολές του Αφγανιστάν στο εξωτερικό διανύουν μια περίοδο “παρατεταμένης αβεβαιότητας” καθώς οι χώρες αποφασίζουν αν θα αναγνωρίσουν τους Ταλιμπάν, λέει ο Αφζάλ Ασράφ, ένας ειδικός διεθνών σχέσεων και επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στη Βρετανία.
“Τι μπορούν να κάνουν αυτές οι πρεσβείες; Δεν εκπροσωπούν μια κυβέρνηση. Δεν έχουν κάποια πολιτική για να εφαρμόσουν”, λέει και προσθέτει ότι το προσωπικό των πρεσβειών πιθανόν να εξασφάλιζε πολιτικό άσυλο λόγω ανησυχίας για την ασφάλειά του, αν επέστρεφε στο Αφγανιστάν.
Οι Ταλιμπάν, που επέβαλαν μια αυστηρή ερμηνεία του ισλαμικού νόμου με τιμωρίες όπως λιθοβολισμοί και ακρωτηριασμοί την προηγούμενη φορά που βρίσκονταν στην εξουσία, από το 1996 ως το 2001, έχουν επιδιώξει να προωθήσουν ένα πιο συμφιλιωτικό προφίλ από τότε που επέστρεψαν στην εξουσία.
Οι εκπρόσωποί τους έχουν διαβεβαιώσει τους Αφγανούς ότι δεν επιδιώκουν την εκδίκηση και ότι θα σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ανάμεσά τους και τα δικαιώματα των γυναικών.
Αλλά καταγγελίες για κατ΄οίκον έρευνες και για αντίποινα εις βάρος πρώην αξιωματούχων και εθνικών μειονοτήτων έχουν προκαλέσει ανησυχία στον λαό.
Οι Ταλιμπάν έχουν δεσμευτεί να ερευνήσουν τέτοιες περιπτώσεις.
Μια ομάδα πρέσβεων διορισμένων από την ανατραπείσα κυβέρνηση εξέδωσε μια πρωτόγνωρη ανακοίνωση, την οποία μετέδωσε χθες το Ρόιτερς ενόψει της επίσημης δημοσιοποίησής της, με την οποία καλούν τους παγκόσμιους ηγέτες να μην αναγνωρίσουν επισήμως τους Ταλιμπάν.
«Δεν υπάρχουν χρήματα»
Ο εκτελών χρέη υπουργού Εξωτερικών του Αφγανιστάν Αμίρ Καν Μουτακί, σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη στην Καμπούλ, είπε ότι οι Ταλιμπάν έχουν στείλει μηνύματα σε όλες τις αφγανικές πρεσβείες καλώντας να συνεχίσουν τις εργασίες τους.
“Το Αφγανιστάν επένδυσε πολλά σε εσάς, είστε κεφάλαιο για το Αφγανιστάν”, πρόσθεσε.
Ένας ανώτερος Αφγανός διπλωμάτης εκτίμησε ότι υπάρχουν περίπου 3.000 άνθρωποι που είτε εργάζονται στις πρεσβείες της χώρας είτε εξαρτώνται άμεσα από αυτές.
Η κυβέρνηση του ανατραπέντος προέδρου Ασράφ Γάνι έστειλε επίσης επιστολή στις διπλωματικές αποστολές του εξωτερικού στις 8 Σεπτεμβρίου με την οποία χαρακτηρίζει “παράνομη” τη νέα κυβέρνηση των Ταλιμπάν και καλεί τις πρεσβείες να “συνεχίσουν τη φυσιολογική λειτουργία τους και τις υποχρεώσεις τους”.
Αλλά αυτές οι εκκλήσεις δεν αντανακλούν το χάος που επικρατεί, λένε διπλωματικοί υπάλληλοι.
“Δεν υπάρχουν χρήματα. Δεν είναι δυνατό να λειτουργήσουμε σε τέτοιες συνθήκες. Δεν πληρώνομαι τώρα”, είπε μια πηγή στην αφγανική πρεσβεία στην πρωτεύουσα του Καναδά, την Οτάβα.
Δύο υπάλληλοι της πρεσβείας του Αφγανιστάν στο Νέο Δελχί επίσης υποστήριξαν ότι δεν υπάρχουν χρήματα για μια διπλωματική αποστολή που εξυπηρετεί χιλιάδες Αφγανούς, οι οποίοι αναζητούν τρόπους για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και να επανενωθούν με τις οικογένειές τους ή για Αφγανούς που χρειάζονται βοήθεια, ώστε να ζητήσουν άσυλο σε άλλες χώρες.
Και οι δύο εξήγησαν ότι δεν θα επιστρέψουν στο Αφγανιστάν από φόβο ότι πιθανόν να στοχοποιηθούν λόγω των διασυνδέσεών τους με την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά θα κάνουν αγώνα για να πάρουν άσυλο στην Ινδία, όπου χιλιάδες Αφγανοί έχουν περάσει χρόνια ζητώντας προσφυγικό άσυλο.
“Προς το παρόν μπορώ μόνο να μείνω στους χώρους της πρεσβείας και να περιμένω για να βγω από εδώ ποιά χώρα προτίθεται να δεχτεί εμένα και την οικογένειά μου”, λέει ένας από αυτούς.
Εξόριστη κυβέρνηση
Κάποιοι από τους πρέσβεις του Αφγανιστάν έχουν ασκήσει ανοιχτά κριτική εις βάρος των Ταλιμπάν.
Η Μαχίζα Μπακταρί, η πρέσβης του Αφγανιστάν στην Αυστρία, αναρτά τακτικά στο Twitter κατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τους Ταλιμπάν, ενώ ο απεσταλμένος της χώρας στην Κίνα, ο Τζαβίντ Άχμαντ Κάεμ, προειδοποιεί ότι οι υποσχέσεις των Ταλιμπάν είναι ψεύτικες.
Άλλοι κρατούν χαμηλό προφίλ με την ελπίδα ότι οι χώρες στις οποίες υπηρετούν δεν θα σπεύσουν να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν και να τους εκθέσουν σε κίνδυνο.
Πολλοί Αφγανοί διπλωμάτες λένε ότι θα παρακολουθήσουν στενά την ετήσια Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη την ερχόμενη εβδομάδα, όπου είναι αβέβαιο ποιος θα τοποθετηθεί στην έδρα του Αφγανιστάν.
Η διαπίστευση στα Ηνωμένα Έθνη προσδίδει κύρος σε μια κυβέρνηση και μέχρι στιγμής κανένας δεν έχει επισήμως διεκδικήσει την έδρα του Αφγανιστάν.
Στο Τατζικιστάν κάποιοι υπάλληλοι της πρεσβείας κατάφεραν να φέρουν τις οικογένειές τους μέσω του συνόρου τις τελευταίες εβδομάδες και σκέφτονται να μετατρέψουν τους χώρους της σε κατοικία για να τους φιλοξενήσει, σύμφωνα με έναν υψηλόβαθμο διπλωμάτη.
Και, όπως και οι συνάδελφοί τους ανά τον κόσμο, δεν σχεδιάζουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους με τους Ταλιμπάν στην εξουσία.
“Είναι πολύ σαφές ότι ούτε ένας Αφγανός διπλωμάτης που υπηρετεί στο εξωτερικό δεν επιθυμεί να επιστρέψει. Είμαστε όλοι αποφασισμένοι να παραμείνουμε εκεί που είμαστε και ίσως πολλές χώρες να δεχτούν ότι ανήκουμε σε μια εξόριστη κυβέρνηση”, λέει ένας ανώτερος Αφγανός διπλωμάτης στην Ιαπωνία.