Μάχη με τις λέξεις που θα περιλαμβάνει η προεδρική δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας έδιναν χθες οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών, με βάση το δεύτερο προσχέδιο που ετοίμασε η Βρετανία και, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές, είναι βελτιωμένο σε σχέση με το πρώτο.
Ουσιαστικά, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε δύο σημεία, καθώς το υπόλοιπο κείμενο θα είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό της προεδρικής δήλωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας της 8ης Οκτωβρίου 2020. Οι εκφράσεις που η Λευκωσία και τα κράτη μέλη με τα οποία διαβουλεύεται, θέλει να βελτιωθούν είναι αυτές που αφορούν τη μη συμβατότητα των τουρκικών εξαγγελιών με τα ψηφίσματα για την Αμμόχωστο και η ρητή αναφορά στα ονόματα του Τούρκου Προέδρου και του Τουρκοκύπριου ηγέτη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έκδοση προεδρικής δήλωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας απαιτεί ομοφωνία, τόσο των μόνιμων όσο και των μη μόνιμων μελών του Σώματος.
Παραβίαση ψηφισμάτων
Η Λευκωσία επιδιώκει στη δήλωση να γίνεται αναφορά σε παραβίαση των ψηφισμάτων 550 του 1984 και 789 του 1992, και όχι σε μη συμβατότητα των ενεργειών της Τουρκίας με αυτά. Όπως σημείωναν διπλωματικές πηγές υπήρξε έντονη διαβούλευση, με αρκετά κράτη μέλη να συνηγορούν ως προς την ανάγκη να δοθεί ένα ισχυρότερο μήνυμα. Οι ΗΠΑ κινούνται προς την κατεύθυνση της αναφοράς σε παραβίαση των ψηφισμάτων, αλλά μέχρι αργά χθες το απόγευμα (ώρα Ελλάδας) δεν υπήρχε πληροφόρηση για το αν υπήρξε συμφωνία. Άγνωστο παραμένει το αν θα υπάρξει και διαφοροποίηση στην έκφραση «βαθιάς ανησυχίας», «λύπης» ή θα αντικατασταθεί με την «καταδίκη» των ενεργειών της Τουρκίας.
Οι διπλωματικές πηγές ανέφεραν πως το κλίμα είναι θετικό για ικανοποίηση των προσδοκιών της Λευκωσίας, αλλά την ίδια ώρα υπάρχει και έντονη κινητοποίηση της Άγκυρας ώστε η προεδρική δήλωση να είναι όσο το δυνατόν πιο ήπια. Παρόμοια προσπάθεια τον Οκτώβριο του 2020 δεν ευοδώθηκε και όπως ανέφεραν πηγές στη Νέα Υόρκη υπήρξε ένσταση από την Βρετανία και την Ρωσία.
Με τα ονόματά τους
Το δεύτερο σημείο, για το οποίο τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας γράφουν και σβήνουν εισηγήσεις, είναι το αν θα γίνεται ονομαστική αναφορά στον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Η Βρετανία και στα δύο προσχέδια που ετοίμασε είχε αποφύγει την ονομαστική αναφορά στις εξαγγελίες του Ερντογάν και του Τατάρ και αναφερόταν απλώς σε «εξαγγελίες». Και σε αυτή την περίπτωση η Λευκωσία θα ήθελε ονομαστική αναφορά, ενώ κάποια κράτη μέλη θεωρούν πως αυτό δεν είναι απαραίτητο καθώς κρίνονται οι ενέργειες και όχι τα πρόσωπα.
Σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα μόνιμα μέλη και κυρίως οι ΗΠΑ και η Ρωσία που επηρεάζουν αριθμό μη μόνιμων μελών, ενώ θετική σε ονομαστική αναφορά είναι και η Γαλλία η οποία προεδρεύει αυτόν τον μήνα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Θα ζητείται ανάκληση
Η προεδρική δήλωση, η οποία αναμένεται να εκδοθεί σήμερα, θα αναφέρει πως το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναβεβαιώνει το καθεστώς της Αμμοχώστου όπως αυτό ορίζεται στα ψηφίσματα 550 και 789. Παράλληλα θα καλείται η Τουρκία να ανακαλέσει τις εξαγγελίες για άνοιγμα των Βαρωσίων και να αποφεύγει μονομερείς ενέργειες που αυξάνουν την ένταση.
Αναμένεται πως θα υπάρχει παράγραφος για επιδίωξη λύσης, βασισμένης στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, και θα εκφράζεται ευχή για επανέναρξη των συνομιλιών.
Μέρκελ: Οπισθοδρόμηση
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ σε δηλώσεις της για το θέμα ήταν ιδιαιτέρως προσεκτική κάνοντας λόγο για «οπισθοδρόμηση» και «απόκλιση από τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών». Πάντως κατά την άποψή της «δεν θα πρέπει να αποθαρρυνόμαστε από τέτοιες οπισθοδρομήσεις». Ακόμα και στο θέμα της αποτυχίας των συνομιλιών λόγω της στάσης που τηρεί η Τουρκία, η Γερμανίδα καγκελάριος είπε πως αποτελεί αρχή για την ίδια να μην μιλάει για «αποτυχία σε διαπραγματεύσεις». Σημείωσε ακόμα πως γίνονται δυσκολότερες και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς «ο Τούρκος Πρόεδρος, σε απόκλιση από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, εστιάζει αποκλειστικά σε μία λύση δύο κρατών, κάτι το οποίο βεβαίως δεν γίνεται αποδεκτό από την ελληνοκυπριακή πλευρά». Τέλος, εξέφρασε αισιοδοξία λέγοντας πως «πρέπει να προσπαθήσουμε τώρα να κατευθύνουμε τις συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με πολλή υπομονή -και αυτό είναι δύσκολη δουλειά- προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτό τώρα ήταν σίγουρα μια οπισθοδρόμηση, αλλά από τέτοιες οπισθοδρομήσεις δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε».
Σταθερή η Ε.Ε.
Η Ναμπίλα Μασραλί, αρμόδια εκπρόσωπος της Κομισιόν και της ΕΥΕΔ (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης), επανήλθε χθες στο θέμα των Βαρωσίων σημειώνοντας πως η ΕΕ εξακολουθεί να καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αποκαλύπτοντας ότι η Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας (PSC) συνεδρίασε χθες με αντικείμενο την ενημέρωση και την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα Βαρώσια.
Χθες ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας Ζοζέπ Μπορέλ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Νίκο Δένδια, κατά την οποία ο υπουργός Εξωτερικών τον ενημέρωσε για την επίσκεψή του στην Κύπρο και τις εξελίξεις γύρω από την Αμμόχωστο. Ο κ. Μπορέλ διαβουλεύεται με όλα τα κράτη μέλη και αναμένεται μετά την τοποθέτηση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να υπάρξει κίνηση και από τις Βρυξέλλες.
Στην Αθήνα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας την ερχόμενη Τρίτη θα βρίσκεται στην Αθήνα όπου θα έχει συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την Τετάρτη θα συμμετάσχει στην τριμερή σύνοδο Ελλάδας – Κύπρου – Ιορδανίας.
Η Προεδρική δήλωση της 8ης/10.2020
Αξίζει να επισημανθεί ότι η προηγούμενη Προεδρική Δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας για τα Βαρώσια είχε εκδοθεί τον περαμένο Οκτώβριο, όταν η Τουρκία είχε διατυπώσει για πρώτη φορά την πρόθεση της για άνοιγμα των Βαρωσίων και είχε ακολουθήσει η φιέστα στην παραλία της Αμμοχώστου.
Η προεδρική δήλωση της 8ης Οκτωβρίου 2020, ανέφερε:
«Το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναβεβαιώνει το καθεστώς της Αμμοχώστου, όπως ορίζεται σε προηγούμενα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένου του ψηφίσματος 550 (1984) και του ψηφίσματος 789 (1992).
Το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναλαμβάνει ότι δεν πρέπει να πραγματοποιούνται ενέργειες, σε σχέση με τα Βαρώσια που δεν είναι σύμφωνες με αυτές τις αποφάσεις.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία, σχετικά με την ανακοίνωση της Άγκυρας, στις 6 Οκτωβρίου για άνοιγμα της ακτογραμμής των Βαρωσίων και ζητεί την ανάκληση αυτής της ενέργειας και την αποφυγή τυχόν μονομερών ενεργειών, που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις στο νησί.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας τονίζει τη σημασία του πλήρους σεβασμού και της εφαρμογής των ψηφισμάτων του.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή του για μια διαρκή, περιεκτική και δίκαιη διευθέτηση, σύμφωνα με τις επιθυμίες του κυπριακού λαού, βασισμένη στη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο Ασφαλείας καλεί τις πλευρές στο νησί και τις Εγγυήτριες Δυνάμεις να ξεκινήσουν διάλογο εποικοδομητικά και με τη μορφή του κατ’ επείγοντος, μετά την εκλογική διαδικασία στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας επαναλαμβάνει την υποστήριξή του προς τον Γενικό Γραμματέα και την πρόθεσή του να συγκαλέσει συνάντηση, όπως συμφωνήθηκε μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκύπριων ηγετών στη συνάντησή τους με τον Γενικό Γραμματέα τον Νοέμβριο του 2019.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας παραμένει δεσμευμένο στο θέμα».