Η είδηση ότι η Νάνσι Πελόζι θα μπορούσε να επισκεφθεί την Ταϊβάν, προκάλεσε αρχικά σοκ και πανικό όταν μεταδόθηκε από τα κινεζικά κρατικά ΜΜΕ τον περασμένο μήνα. Ο κινεζικός Τύπος καταδίκασε τις ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα παραβίαζε την Αρχή της Μιας Κίνας και ότι ο Τζο Μπάιντεν ήταν «υποκριτής» όταν είπε ότι δεν μπορούσε να εμποδίσει την πρόεδρο της αμερικανικής βουλής. Για μερικές μέρες, το μήνυμα αυτό επαναλαμβανόταν διαρκώς στα ΜΜΕ της χώρας.
Η οργή πέρασε στο διαδίκτυο, μέσα από τα γραπτά ειδικών και συντακτών άμυνας. «Η γριά μάγισσα»: έτσι αποκαλούσαν ορισμένοι την Πελόζι. «Η γριά Αμερικάνα», έλεγαν άλλοι. Ο Χου Σιτζίν, εθνικιστής πρώην αρχισυντάκτης των Global Times, πρότεινε ακόμη και την αναχαίτιση του αεροσκάφους της Πελόζι με μαχητικά τζετ. «Και αν αυτό αποδειχθεί αναποτελεσματικό, νομίζω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να καταρρίψουμε το αεροπλάνο της Πελόζι», έγραψε προκαλώντας αντιδράσεις.
Θάλαμοι αντήχησης
Στην κινεζική κοινωνία του σήμερα, τέτοιου είδους εθνικιστική ρητορική συχνά δημιουργεί «θαλάμους αντήχησης» (echo chambers), ιδίως σε ζητήματα που σχετίζονται με την κινεζική εθνική κυριαρχία. Το Πεκίνο θεωρεί την Ταϊβάν τμήμα της κινεζικής επικράτειας. Ολόκληρες γενιές κινέζων ηγετών ήθελαν να «την πάρουν πίσω», ενώ δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο στρατιωτικής κατάληψης του νησιού ως τελική λύση.
Για μερικές μέρες, τα hashtags στο Weibo (το «κινεζικό Twitter») που επέκριναν την Πελόζι και επαναλάμβαναν ότι η Κίνα ήταν αποφασισμένη να την αποτρέψει, παρέμεναν στις κορυφαίες τάσεις. Τις ημέρες που ακολούθησαν, μια σειρά από σκληρές δηλώσεις διατυπώθηκαν μέσα από όλα σχεδόν τα επίσημα ΜΜΕ. Οι εκπρόσωποι του κινεζικού υπουργείου εξωτερικών, που είναι γνωστοί για την υιοθέτηση της στρατηγικής των «λύκων-πολεμιστών» τα τελευταία χρόνια, συνεχίζουν να μιλούν απειλητικά και πολλοί σχολιαστές έχουν καλωσορίσει τη σκληρή αντιαμερικανική ρητορική τους.
«Η θέληση του λαού δεν μπορεί να αγνοηθεί και όσοι παίζουν με τη φωτιά, θα καούν από αυτή», ξεκαθάρισε ο Ζάο Λιτζιάν, επαναλαμβάνοντας ουσιαστικά την προειδοποίηση του προέδρου του, Σι Τζινπίνγκ, προς τον Μπάιντεν την περασμένη εβδομάδα. «Πιστεύω ότι η αμερικανική πλευρά είναι πλήρως ενήμερη για το ισχυρό και ξεκάθαρο μήνυμα της Κίνας». Το αφεντικό του, ο Χουά Τσουνίνγκ, επικαλέστηκε επίσης τον Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος είχε αποκαλέσει τις ΗΠΑ το 1946 «χάρτινη τίγρη». «Φαινομενικά, οι αντιδραστικοί είναι τρομακτικοί, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο ισχυροί».
Προειδοποιήσεις του στρατού
Η ένταση κλιμακώθηκε μετά την προειδοποίηση που απηύθυνε ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA). Όταν διέρρευσε για πρώτη φορά η είδηση για την επίσκεψη της Πελόζι, ο PLA προετοιμαζόταν για τους εορτασμούς των 95 ετών από την ίδρυσή του. Ίσως δεν είναι να απορεί κανείς που, καθώς η Πελόζι ξεκινούσε για την περιοδεία της στην Ασία, ο στρατός δεσμεύτηκε εκ νέου ότι «δεν θα παρακολουθήσει άπραγος» την προσγείωσή της στην Ταϊβάν.
Έπειτα, το βράδυ της Τρίτης, η Πελόζι εμφανίστηκε στην Ταϊπέι. Μέχρι τότε, η εμπρηστική ανάρτηση του Χου που καλούσε την κατάρριψη της πτήσης της είχε διαγραφεί από το Twitter για παραβίαση των όρων της κοινότητας. «Η Ταϊβάν είναι κοντά στην κινεζική ενδοχώρα και το Πεκίνο έχει αρκετά χαρτιά στα χέρια του», σημείωσε ο Χου, λίγο μετά την άφιξη της 82χρονης Καλιφορνέζας. «Θα τις παίξουμε μια-μια με αυτοπεποίθηση. Ο PLA ανακοινώνει μια σειρά από δράσεις».
Επιπλέον, η άφιξή της ήταν τεράστιο γεγονός για τα κινεζικά media, παρά την εχθρότητά τους προς την Πελόζι. Ένα κρατικό site πρόβαλλε ακόμη και σε livestream το γεγονός, μέσα από το επίσημο κανάλι του στο Weibo. Κάποια στιγμή, 70 εκατ. θεατές παρακολούθησαν την ίδια στιγμή την άφιξη της Πελόζι στην Ταϊβάν με πολλούς από αυτούς να αντιδρούν με εκκλήσεις για «εθνική επανένωση».
Κλίμα ενότητας για την ενοποίηση
«Η επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν δημιούργησε ένα κλίμα ενότητας στα κοινωνικά δίκτυα που γέμισαν από σχόλια που εξέφραζαν την υποστήριξή τους προς τον κινεζικό στρατό και καλούσαν σε επανένωση με την Ταϊβάν», εξήγησε στον Guardian η Μάνια Κέτσε, υπεύθυνη του WhatsOnWeibo. «Πολλοί χρήστες δήλωσαν επίσης: “Ελπίζω όταν ξυπνήσω αύριο να έχουμε ενωθεί με την Ταϊβάν”. Δεν έχω ξαναδεί τόσο έντονα ενωτικά αισθήματα στο Weibo πριν από αυτή την εβδομάδα».
Η Κέτσε πρόσθεσε ότι η οργή προς την Πελόζι της θύμισε την περσινή επιστροφή του Μενγκ Γουανζού, του οικονομικού διευθυντή της Huawei, από τον Καναδά. «Πριν την άφιξη του Μενγκ στην Κίνα, η ρητορική κλιμακωνόταν επί ημέρες ολόκληρες, ακριβώς όπως και τώρα με την Πελόζι. Όμως φυσικά ο Μενγκ ήταν σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας, ενώ η Πελόζι ταπείνωσε την Κίνα».
Έχοντας δεσμευτεί ότι θα αντιδράσει, ο PLA ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει μεγάλης κλίμακας ασκήσεις και πυραυλικές δοκιμές γύρω από το νησί της Ταϊβάν από την Πέμπτη. Τα κρατικά ΜΜΕ υποστήριξαν ότι στόχος ήταν να φανεί πόσο ανεύθυνα είχε δράσει η Πελόζι. Οι στρατιωτικές ασκήσεις έχουν προκαλέσει ανησυχία σε όλη την Ασία, με ασιάτες και ευρωπαίους ηγέτες να καλούν σε περιορισμό των ασκήσεων.
Θυμός και φόβος
Όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για πολλούς Κινέζους. «Είμαι ακόμη θυμωμένος! Τέσσερις μέρες στρατιωτικών ασκήσεων είναι πολύ λίγες. Αν σχηματιστεί μια τακτική περίπολος γύρω από το νησί, θα πω ότι ήταν σωστό!», έγραψε ένας χρήστης του Weibo. Ένας άλλος συμπλήρωσε: «Αν δεν υπάρξει συνέχεια μετά τη στρατιωτική άσκηση, τότε αυτή τη φορά έχουμε μια πλήρη αποτυχία της διπλωματίας και της κοινής γνώμης και δεν έχει νόημα να πούμε πολλά».
Δεν είναι οι μόνοι που σκέφτονται έτσι. Κάτοικος του Πεκίνου, που μίλησε στον Guardian με τον όρο να δημοσιοποιηθεί μόνο το επίθετό του (Ου), δήλωσε ότι όταν η Ταϊπέι έδειξε το θερμό της καλωσόρισμα στην Πελόζι, θεώρησε πως επρόκειτο για «τεράστια ταπείνωση για την Κίνα». «Ως ένα μεγάλο κράτος, με 1,4 δισεκατομμύρια πολίτες, δεν πρέπει να μασάμε τα λόγια μας όταν μιλάμε για την επανένωση με την Ταϊβάν», εξήγησε. «Έχουμε τις δυνατότητες».
Όμως ο Τζιν Λιχάνγκ, ένας άνδρας από την Ταϊβάν που ζει στο Πεκίνο, δήλωσε ανήσυχος μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα. «Ένιωσα ότι η επίσκεψη της Πελόζι ήταν ακριβώς η αφορμή που αναζητούσε ο PLA για να δείξει τι θα σήμαινε να χρησιμοποιηθεί πραγματικά η “στρατιωτική επιλογή” κάποια μέρα. Φαίνεται πως ολόκληρη η χώρα μπορεί σύντομα να βρίσκεται επί ποδός πολέμου. Είναι τρομακτικό».
Εσωτερικά ρήγματα
Την ημέρα πριν την έναρξη των ασκήσεων την Πέμπτη, οι Global Times δημοσίευσαν δήλωση του Χέρμαν Σουάι, ενός αντιστράτηγου εν αποστρατεία από την Ταϊβάν, ότι οι περιοχές των ασκήσεων ήταν «οδηγός» για «το κλείδωμα της Ταϊβάν». «Αυτού του είδους ο αποκλεισμός της Ταϊβάν θα μπορούσε να είναι μέρος σχεδίων δράσης για τη μελλοντική επανένωση μέσω βίαιων επιχειρήσεων», τόνισε.
Ο Χου πλέον βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Για τον Ρεν Γι, έναν άλλο επιδραστικό blogger που γράφει υπέρ της κυβέρνησης, ο μιλιταριστικός τόνος του Χου είναι ντροπιαστικός και στέλνει λανθασμένα μηνύματα για τις πραγματικές προθέσεις του Πεκίνου.
«Η γνωστή ρητορική του Χου Σιτζίν έχει κάνει ξεκάθαρο ότι αγαπά τον πόλεμο, επιθυμεί τον πόλεμο και τον προωθεί αδιάκοπα, ακόμη και εις βάρος της αξιοπιστίας της χώρας μας», έγραψε ο Ren που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Chairman Rabbit.
«Ο Χου Σιτζίν βλάπτει τη χώρα και πληγώνει τους ανθρώπους. Τι θέλει πραγματικά;»