Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
Ο Andriy παρακολουθούσε με αγωνία τους Ρώσους στρατιώτες να συνδέουν το κινητό του με τον υπολογιστή τους, προσπαθώντας να επαναφέρουν κάποια αρχεία. Όπως αναφέρει σε άρθρο του το BBC ο Andriy, ένας 28χρονος υπάλληλος μάρκετινγκ, προσπαθούσε να φύγει από τη Μαριούπολη. Είχε διαγράψει ό,τι πίστευε ότι ένας Ρώσος στρατιώτης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εναντίον του, όπως μηνύματα κειμένου που συζητούσαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ή φωτογραφίες από την καταστροφή της πόλης του που προκλήθηκε από εβδομάδες ανελέητων βομβαρδισμών.
Δεν πρόλαβε να κατεβάσει τις αναρτήσεις
Όμως το διαδίκτυο στη Μαριούπολη, ένα άλλοτε πολυσύχναστο λιμάνι στη νότια Ουκρανία, είχε διακοπεί στο πλαίσιο της πολιορκίας που είχε επιβάλει η Ρωσία, και ο Andriy δεν είχε καταφέρει να κατεβάσει κάποιες από τις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θυμήθηκε τις πρώτες ημέρες του πολέμου, όταν είχε μοιραστεί κάποια αντιρωσικά μηνύματα και ομιλίες του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. «Την πάτησα», σκέφτηκε.
Οι στρατιώτες, είπε ο Andriy, είχαν ήδη επικεντρωθεί σε αυτόν. Εκείνη την ημέρα στις αρχές Μαΐου, όταν πρωτομπήκε στις ουρές για φιλτράρισμα στο Μπεζιμένε, ένα μικρό χωριό ανατολικά της Μαριούπολης, ένας από τους στρατιώτες παρατήρησε τη γενειάδα του. Το φιλτράρισμα είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι γνωστή η διαδικασία ελέγχου των πολιτών που επιθυμούν να εγκαταλείψουν τις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές. Ο στρατιώτης, είπε ο Andriy, υπέθεσε αμέσως ότι η γενειάδα ήταν σημάδι ότι ήταν μαχητής του συντάγματος Azov, μιας πρώην πολιτοφυλακής στην πόλη που κάποτε είχε δεσμούς με την ακροδεξιά.
«Εσύ και η ταξιαρχία σου σκοτώνετε τους δικούς μας;», ρωτήθηκε ο Andriy. Απάντησε ότι δεν είχε υπηρετήσει ποτέ στο στρατό, άρχισε να εργάζεται αμέσως μετά την αποφοίτησή του, αλλά «δεν ήθελαν να το ακούσουν».
Καθώς οι στρατιώτες έψαχναν το τηλέφωνό του, στράφηκαν στις πολιτικές του απόψεις και ρώτησαν τη γνώμη του για τον Ζελένσκι. Ο Andriy, προσεκτικά, είπε ότι ο Zelensky ήταν «εντάξει», και ένας από τους στρατιώτες θέλησε να μάθει τι εννοούσε με αυτό. Ο Andriy του είπε ότι ο Zelensky ήταν απλώς ένας ακόμη πρόεδρος, όχι πολύ διαφορετικός από εκείνους που είχαν έρθει πριν, και ότι στην πραγματικότητα δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την πολιτική. «Λοιπόν», απάντησε ο στρατιώτης, «θα έπρεπε απλώς να πεις ότι δεν σε ενδιαφέρει η πολιτική».
Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Συνεχίζονται οι φονικές μάχες στο Ντονέτσκ – «Καμία περιοχή δεν είναι ασφαλής» δηλώνει ο Ουκρανός κυβερνήτης
Κράτησαν το τηλέφωνο του Andriy και του είπαν να περιμένει έξω. Συνάντησε τη γιαγιά του, τη μητέρα του και τη θεία του, που είχαν φτάσει μαζί του και είχαν ήδη λάβει ένα έγγραφο που τους επέτρεπε να φύγουν. Λίγα λεπτά αργότερα, είπε ο Andriy, τον διέταξαν να πάει σε μια σκηνή όπου μέλη της ρωσικής υπηρεσίας ασφαλείας, της FSB, πραγματοποιούσαν περαιτέρω ελέγχους.
Πέντε αξιωματικοί κάθονταν πίσω από ένα γραφείο, οι τρεις φορούσαν μπαλακλάβες. Έδειξαν στον Andriy ένα βίντεο που είχε μοιραστεί στο Instagram με μια ομιλία που είχε δώσει ο Zelensky, από την 1η Μαρτίου. Μαζί του υπήρχε μια λεζάντα γραμμένη από τον Andriy: «Ένας πρόεδρος για τον οποίο μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι. Πήγαινε σπίτι σου με το πολεμικό σου πλοίο!». Ένας από τους αξιωματικούς πήρε το προβάδισμα. «Μας είπες ότι είσαι ουδέτερος στην πολιτική, αλλά υποστηρίζεις τη ναζιστική κυβέρνηση», θυμάται ο Andriy ότι του είπαν. «Με χτύπησε στο λαιμό. Ουσιαστικά αυτός ξεκίνησε τον ξυλοδαρμό».
Σταγόνα στον ωκεανό ο ξυλοδαρμός του Andriy
Όπως και στον Andriy, το τηλέφωνο του Dmytro κατασχέθηκε σε ένα σημείο ελέγχου καθώς προσπαθούσε να φύγει από τη Μαριούπολη στα τέλη Μαρτίου. Ο Dmytro, ένας 34χρονος καθηγητής ιστορίας, δήλωσε ότι οι στρατιώτες έπεσαν πάνω στη λέξη «ruscist», ένα παιχνίδι με τις λέξεις «Ρωσία» και «φασίστας», σε ένα μήνυμα προς έναν φίλο. Οι στρατιώτες, μου είπε ο Dmytro, τον χαστούκισαν και τον κλώτσησαν και «όλα [συνέβησαν] επειδή χρησιμοποίησα αυτή τη λέξη».
Ο Dmytro είπε ότι τον οδήγησαν, μαζί με άλλα τέσσερα άτομα, σε ένα αστυνομικό τμήμα στο χωριό Nikolsky, επίσης για να περάσει το φιλτράρισμα. «Ο ανώτερος αξιωματικός με γρονθοκόπησε τέσσερις φορές στο πρόσωπο», είπε. «Φαινόταν ότι ήταν μέρος της διαδικασίας».
Οι ανακριτές του είπαν ότι δάσκαλοι όπως αυτός διέδιδαν φιλοουκρανική προπαγάνδα. Τον ρώτησαν επίσης τι σκέφτεται για «τα γεγονότα του 2014», τη χρονιά που η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας και άρχισε να υποστηρίζει τους φιλορώσους αυτονομιστές στο Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Απάντησε ότι η σύγκρουση ήταν γνωστή ως ρωσο-ουκρανικός πόλεμος. «Είπαν ότι η Ρωσία δεν εμπλέκεται και με ρώτησαν αν συμφωνώ ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για ουκρανικό εμφύλιο πόλεμο».
Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Ξεκινά η πρώτη δίκη Ρώσου στρατιώτη που κατηγορείται για βιασμό
Οι στρατιώτες έλεγξαν ξανά το τηλέφωνό του και αυτή τη φορά βρήκαν τη φωτογραφία ενός βιβλίου που είχε στον τίτλο του το γράμμα H. «Σε πιάσαμε!» είπαν οι στρατιώτες στον Dmytro. Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, ισχυρίζεται ότι ο πόλεμός του στην Ουκρανία είναι μια προσπάθεια να «αποναζιστικοποιήσει» τη χώρα και οι στρατιώτες, είπε ο Dmytro, πίστεψαν ότι διάβαζε βιβλία για τον Χίτλερ.
Το επόμενο πρωί, ο Dmytro μεταφέρθηκε μαζί με δύο γυναίκες σε μια φυλακή στο Starobesheve, ένα χωριό που ελέγχεται από τους αυτονομιστές στο Ντονέτσκ. Μέτρησε 24 άτομα στο κελί με τις τέσσερις κουκέτες. Μετά από τέσσερις ημέρες και άλλη μια λεπτομερή ανάκριση, αφέθηκε τελικά ελεύθερος και τελικά έφτασε σε ουκρανικά ελεγχόμενο έδαφος. Εβδομάδες αργότερα, εξακολουθεί να μην γνωρίζει τι συνέβη στους συγκρατούμενούς του στο κελί.
Η συνέχεια της ιστορίας του Andriy
Επιστρέφοντας στη σκηνή του Bezimenne, ο Andriy παρατήρησε δύο άλλα άτομα με τα χέρια δεμένα πίσω τους, τα οποία είχαν μείνει σε μια γωνία, ενώ οι ανακριτές της FSB έδιναν προσοχή σε αυτόν. «Άρχισαν να με χτυπούν πολύ πιο δυνατά», μου είπε ο Andriy, «παντού». Κάποια στιγμή, μετά από ένα χτύπημα στο στομάχι, ένιωσε σαν να ήταν έτοιμος να λιποθυμήσει. Κατάφερε να καθίσει σε μια καρέκλα.
«Αναρωτήθηκα τι θα ήταν καλύτερο», είπε, «να χάσω τις αισθήσεις μου και να πέσω κάτω ή να ανεχτώ περισσότερο τον πόνο».
Τουλάχιστον, σκέφτηκε ο Andriy, δεν τον είχαν μεταφέρει κάπου αλλού, μακριά από την οικογένειά του. Ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι χιλιάδες άνθρωποι πιστεύεται ότι έχουν σταλεί σε κέντρα κράτησης και στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν σε περιοχές που ελέγχονται από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του φιλτραρίσματος. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, οι συγγενείς τους δεν γνωρίζουν πού κρατούνται ή γιατί. «Ήμουν [πολύ] θυμωμένος για όλα», δήλωσε ο Andriy, «αλλά, ταυτόχρονα, ξέρω ότι θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερ».
Η μητέρα του προσπάθησε να μπει στη σκηνή, αλλά την σταμάτησαν οι στρατιώτες. «Ήταν πολύ νευρική. Αργότερα είπε ότι της είχαν πει ότι η ‘επανεκπαίδευσή’ μου είχε αρχίσει», είπε ο Andriy, «και ότι δεν έπρεπε να ανησυχεί». Η δοκιμασία του, μου είπε, συνεχίστηκε για δυόμισι ώρες. Τον ανάγκασαν μάλιστα να γυρίσει ένα βίντεο που έλεγε «Δόξα στον ρωσικό στρατό!», μια παρωδία του «Slava Ukraini!», του ουκρανικού συνθήματος.
Η τελευταία ερώτηση, είπε ο Andriy, ήταν αν είχε «κατανοήσει τα λάθη του», και «προφανώς απάντησα ναι». Καθώς τον άφηναν ελεύθερο, οι αξιωματικοί έφεραν έναν άλλο άνδρα, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο παρελθόν στον ουκρανικό στρατό και είχε πολλά τατουάζ. «Τον έσπρωξαν αμέσως στο έδαφος και άρχισαν να τον χτυπούν», είπε ο Andriy. «Δεν του μίλησαν καν».
Διαβάστε επίσης: Ουκρανία: Δύο σταθμοί αποθήκευσης σιτηρών βομβαρδίζονται στο λιμάνι Μικολάιφ
Οι ουκρανικές αρχές λένε ότι οι ρωσικές δυνάμεις και οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία αυτονομιστές έχουν πραγματοποιήσει την διασικασία του φιλτραρίσματος στα κατεχόμενα εδάφη σε μια προσπάθεια να διαπιστώσουν τις πιθανές σχέσεις των κατοίκων με τον ουκρανικό στρατό.
Οι σωματικές έρευνες είναι συνηθισμένες, λένε οι μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών
Οι άνδρες σε πολεμική ηλικία μπαίνουν ιδιαίτερα στο στόχαστρο, ελέγχονται για μώλωπες που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν πρόσφατη χρήση όπλων, όπως στα δάχτυλα και στους ώμους. Οι σωματικές έρευνες είναι συνηθισμένες, λένε οι μάρτυρες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών. Η Oleksandra Matviychuk, επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικών Ελευθεριών, μιας ομάδας ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα το Κίεβο, δήλωσε ότι η διαδικασία, ακόμη και όταν δεν είναι βίαιη, είναι «απάνθρωπη». «Δεν υπάρχει καμία στρατιωτική ανάγκη γι’ αυτό… Προσπαθούν να καταλάβουν τη χώρα με ένα εργαλείο που ονομάζω “απέραντο πόνο των πολιτών”». «Γιατί τόση σκληρότητα; Για ποιο λόγο;» αναφέρει η ίδια.
Τα βασανιστήρια στον ουκρανικό λαό δεν έχουν τέλος
Ο Μαξίμ, ένας 48χρονος εργάτης χαλυβουργίας, δήλωσε ότι αναγκάστηκε να γδυθεί, ενώ οι στρατονόμοι στο Μπεζιμένε έλεγξαν ακόμη και τις ραφές των ρούχων του. Τον ρώτησαν αν ήταν από το σύνταγμα Azov ή αν ήταν με τους Ναζί – αρνήθηκε ότι ήταν οποιοδήποτε από τα δύο – και γιατί ήθελε να φύγει από τη Μαριούπολη. «Είπα: “Στην πραγματικότητα, είστε εσείς που βρίσκεστε σε ουκρανικό έδαφος”». Ένας από τους αξιωματικούς, οι οποίοι, όπως είπε, ήταν όλοι Ρώσοι, αντέδρασε χτυπώντας τον Maksym με το κοντάκι του όπλου στο στήθος. Εκείνος έπεσε.
«Έγειρα το κεφάλι μου στο έδαφος, κρατώντας τα πλευρά μου. Δεν μπορούσα να σηκωθώ», είπε. «Ήταν πολύ επώδυνο να αναπνεύσω».
Τον μετέφεραν σε αυτό που περιέγραψε ως «κλουβ», όπου κρατούνταν και άλλοι. Παρατήρησε ότι ένας άνδρας, ένας αρσιβαρίστας, είχε ένα τατουάζ του Ποσειδώνα, του Έλληνα θεού, με μια τρίαινα. Οι στρατιώτες, είπε ο Maksym, νόμιζαν ότι επρόκειτο για το ουκρανικό οικόσημο. «Τους το εξήγησε, αλλά δεν κατάλαβαν». Σε όσους κρατούνταν στο «κλουβί» δεν τους έδιναν νερό ή φαγητό και έπρεπε να ουρούν σε μια γωνία μπροστά σε όλους, μου είπε ο Maksym. Κάποια στιγμή, εξαντλημένος, προσπάθησε να κοιμηθεί στο έδαφος. Ένας αξιωματικός μπήκε μέσα και τον κλώτσησε στην πλάτη, αναγκάζοντάς τον να σηκωθεί.
Διαβάστε επίσης: Αντιμέτωπη με τη χρεοκοπία η Ρωσία – Γιατί είναι κρίσιμη η επόμενη εβδομάδα (Βίντεο)
Οι άνθρωποι μεταφέρονταν για ανάκριση και, όταν επέστρεφαν, έβλεπες ότι το άτομο είχε ξυλοκοπηθεί», είπε ο Maksym. Είδε μια γυναίκα γύρω στα 40 να κείτεται με πόνους, προφανώς μετά από χτύπημα στο στομάχι. Ένας άνδρας, ο οποίος φαινόταν να είναι γύρω στα 50, είχε αιμορραγία στα χείλη και κόκκινους μώλωπες στο λαιμό του. Ο Maksym πίστευε ότι τον είχαν στραγγαλίσει. Κανείς στο «κλουβί» δεν ρώτησε ή είπε τίποτα ο ένας στον άλλον. Φοβόντουσαν ότι οι αξιωματικοί της FSB θα μπορούσαν να μεταμφιεστούν σε κρατούμενους.
Μετά από περίπου τέσσερις ή πέντε ώρες, ο Maksym απελευθερώθηκε και του επετράπη να φύγει από τη Μαριούπολη. Μέρες αργότερα, έφτασε σε ασφαλές σημείο σε ελεγχόμενο από την Ουκρανία έδαφος και πήγε σε νοσοκομείο για να αντιμετωπίσει τον επίμονο πόνο στο στήθος του. Η διάγνωση: τέσσερα σπασμένα πλευρά.
*Σημειώνεται ότι για λόγους ασφαλείας το BBC έχει αλλάξει όλα τα ονόματα
Πηγη: BBC