Επιμέλεια/Μετάφραση: Αντώνης Χρυσουλάκης
«Δεν θέλω να πάω πίσω στην Ουκρανία για να σκοτώσω και να σκοτωθώ», λέει ο Σεργκέι, ο οποίος πέρασε πέντε εβδομάδες πολεμώντας στην Ουκρανία νωρίτερα φέτος. Ο ίδιος μιλώντας στο BBC περιέγραψε όλους τους λόγους που τον κάνουν να μην θέλει να υπηρετήσει ξανά στην Ουκρανία. Σημειώνεται ότι για λόγους ασφαλείας το Σεργκέι δεν είναι το κανονικό του όνομα.
Ο Σεργκέι αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο σπίτι του στη Ρωσία, έχοντας λάβει νομική συμβουλή για να αποφύγει να σταλεί πίσω στη γραμμή του ουκρανικού μετώπου. Ο Σεργκέι είναι μόνο ένας από τους εκατοντάδες Ρώσους στρατιώτες που αναζητούν τέτοιες συμβουλές. Ο ίδιος αναφέρει στο διεθνές Μέσο ότι είναι τραυματισμένος από την εμπειρία του στην Ουκρανία.
Διαβάστε επίσης: Εισβολή στην Ουκρανία: Δύσκολη η κατάσταση στο Χάρκοβο – Έτοιμες να προελάσουν οι ρωσικές δυνάμεις
«Νόμιζα ότι ήμασταν ο ρωσικός στρατός, ο πιο πανίσχυρος στον κόσμο»
«Νόμιζα ότι ήμασταν ο ρωσικός στρατός, ο πιο πανίσχυρος στον κόσμο», λέει με πικρία ο νεαρός. Αντ’ αυτού, αναμένεται να επιχειρήσουν χωρίς καν βασικό εξοπλισμό, όπως συσκευές νυχτερινής όρασης, λέει. «Ήμασταν σαν τυφλά γατάκια. Έχω σοκαριστεί από τον στρατό μας. Δεν θα κόστιζε πολύ να μας εξοπλίσει. Γιατί δεν έγινε αυτό;» αναρωτιέται ο νεαρός στρατιώτης.
Ο Σεργκέι κατατάχθηκε στον στρατό ως κληρωτός. Σημειώνεται ότι οι περισσότεροι Ρώσοι άνδρες ηλικίας 18-27 ετών πρέπει να συμπληρώσουν ένα έτος υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας. Αλλά, μετά από μερικούς μήνες, πήρε την απόφαση να υπογράψει διετές επαγγελματικό συμβόλαιο που θα του έδινε έναν ικανοποιητικό μισθό.
Τον Ιανουάριο, ο Σεργκέι στάλθηκε κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία για στρατιωτικές ασκήσεις, όπως του είπαν. Ένα μήνα αργότερα, στις 24 Φεβρουαρίου, την ημέρα που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της, του είπαν να περάσει τα σύνορα. Σχεδόν αμέσως η μονάδα του βρέθηκε υπό επίθεση.
Καθώς σταμάτησαν για το βράδυ σε ένα εγκαταλελειμμένο αγρόκτημα, ο διοικητής τους είπε: «Λοιπόν, όπως θα έχετε καταλάβει μέχρι τώρα, αυτό δεν είναι αστείο». Ο Σεργκέι λέει ότι σοκαρίστηκε εντελώς. «Οι πρώτες μου σκέψεις ήταν “Αυτό πραγματικά μου συμβαίνει;”». Λέει ότι δέχονταν συνεχώς βομβαρδισμούς, τόσο όταν κινούνταν όσο και όταν στάθμευαν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Στη μονάδα του που αποτελούνταν από 50 άτομα, 10 σκοτώθηκαν και άλλοι 10 τραυματίστηκαν. Σχεδόν όλοι οι σύντροφοί του ήταν κάτω των 25 ετών.
Διαβάστε επίσης: Εισβολή στην Ουκρανία: Πότε αναμένεται να ξανακάτσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Κίεβο και Κρεμλίνο
Η φρίκη του πολέμου και οι άπειροι Ρώσοι στρατιώτες
Άκουσε για Ρώσους στρατιώτες τόσο άπειρους που «δεν ήξεραν να πυροβολούν και δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν τη μια άκρη ενός όλμου από την άλλη». Λέει ότι η αυτοκινητοπομπή του – που ταξίδευε μέσω της βόρειας Ουκρανίας – διαλύθηκε μετά από μόλις τέσσερις ημέρες, όταν μια γέφυρα που επρόκειτο να διασχίσουν εξερράγη, σκοτώνοντας τους προπορευόμενους συντρόφους τους. Σε ένα άλλο περιστατικό, ο Σεργκέι λέει ότι έπρεπε να προσπεράσει τους συντρόφους του που είχαν παγιδευτεί μέσα σε ένα φλεγόμενο όχημα μπροστά του.
«Είχε ανατιναχτεί από εκτοξευτή χειροβομβίδων ή κάτι άλλο. Έπιασε φωτιά και μέσα υπήρχαν Ρώσοι στρατιώτες. Οδηγούσαμε γύρω του και συνεχίσαμε, πυροβολώντας καθώς προχωρούσαμε. Δεν κοίταξα πίσω» περιγράφει χαρακτηριστικά.
Δεν υπήρχε οργανωμένο σχέδιο
Η μονάδα του προχώρησε μέσα στην ουκρανική ύπαιθρο, αλλά υπήρχε σαφής έλλειψη στρατηγικής, λέει ο ίδιος. Οι ενισχύσεις δεν έφτασαν και οι στρατιώτες ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι για το έργο της κατάληψης μιας μεγάλης πόλης. «Πήγαμε χωρίς ελικόπτερα – απλά σε μια φάλαγγα, σαν να πηγαίναμε σε μια παρέλαση». Πιστεύει ότι οι διοικητές του είχαν σχεδιάσει να καταλάβουν οχυρά και πόλεις-κλειδιά πολύ γρήγορα – και είχαν υπολογίσει ότι οι Ουκρανοί απλώς θα παραδίδονταν.
«Βιαστήκαμε να προχωρήσουμε με σύντομες διανυκτερεύσεις, χωρίς χαρακώματα, χωρίς αναγνώριση. Δεν αφήσαμε κανέναν στα μετόπισθεν, οπότε αν κάποιος αποφάσιζε να μπει από πίσω και να μας χτυπήσει δεν υπήρχε προστασία. Νομίζω ότι τόσοι πολλοί από τους δικούς μας πέθαναν σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας αυτού. Αν είχαμε κινηθεί σταδιακά, αν είχαμε ελέγξει τους δρόμους για νάρκες, πολλές απώλειες θα είχαν αποφευχθεί» σημειώνει ο νεαρός.
Τα παράπονα του Σεργκέι για την έλλειψη εξοπλισμού έχουν επίσης αναδειχθεί σε τηλεφωνικές συνομιλίες που φέρονται να είναι μεταξύ Ρώσων στρατιωτών και των οικογενειών τους, οι οποίες υποκλάπηκαν και δημοσιεύτηκαν στο διαδίκτυο από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας.
Διαβάστε επίσης: Βίντεο με τους δύο Αμερικανούς που αιχμαλωτίστηκαν στην Ουκρανία μετέδωσαν ρωσικά ΜΜΕ (Βίντεο)
Ο οπισθοχώρηση από το Κίεβο και η ανασύνταξη για την επίθεση στα ανατολικά
Στις αρχές Απριλίου, ο Σεργκέι στάλθηκε πίσω από τα σύνορα σε ένα στρατόπεδο στη ρωσική πλευρά. Τα στρατεύματα είχαν αποσυρθεί από τη βόρεια Ουκρανία και φαινόταν να ανασυντάσσονται για μια επίθεση στα ανατολικά. Αργότερα τον ίδιο μήνα έλαβε εντολή να επιστρέψει στην Ουκρανία, αλλά είπε στον διοικητή του ότι δεν ήταν έτοιμος να πάει.
«Είπε ότι ήταν δική μου επιλογή. Ούτε καν προσπάθησαν να μας μεταπείσουν, επειδή δεν ήμασταν οι πρώτοι», δήλωσε ο στρατιώτης στο BBC. Όμως, είχε ανησυχήσει αρκετά για την αντίδραση της μονάδας του στην άρνησή του, ώστε αποφάσισε να ζητήσει νομική συμβουλή. Ένας δικηγόρος είπε στον ίδιο και σε δύο συναδέλφους του να παραδώσουν τα όπλα τους και να επιστρέψουν στο στρατόπεδο τους – όπου θα έπρεπε να καταθέσουν μια επιστολή στην οποία να εξηγούν ότι ήταν «ηθικά και ψυχολογικά εξαντλημένοι» και δεν μπορούσαν να συνεχίσουν να πολεμούν στην Ουκρανία.
Στον Σεργκέι είπαν ότι η επιστροφή στη μονάδα ήταν σημαντική, διότι η απλή αποχώρηση θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως λιποταξία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ποινή φυλάκισης δύο ετών.
Τους απειλούν για να γυρίσουν να πολεμήσουν
Οι διοικητές του στρατού προσπαθούν να εκφοβίσουν τους συμβασιούχους στρατιώτες για να παραμείνουν στις μονάδες τους, σύμφωνα με τον Ρώσο δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Αλεξέι Ταμπάλοφ. Τονίζει όμως ότι ο ρωσικός στρατιωτικός νόμος περιλαμβάνει ρήτρες που επιτρέπουν στους στρατιώτες να αρνηθούν να πολεμήσουν αν δεν το θέλουν. Ο ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων Σεργκέι Κριβένκο λέει ότι δεν γνωρίζει για διώξεις εναντίον όσων αρνούνται να επιστρέψουν στο μέτωπο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν επιχειρούνται διώξεις.
Ένας διοικητής στη βόρεια Ρωσία ζήτησε να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά ενός στρατιώτη του που δεν επέστρεφε στην Ουκρανία, αλλά ένας στρατιωτικός εισαγγελέας αρνήθηκε να προχωρήσει, σύμφωνα με έγγραφα που έχει στην κατοχή του το BBC. Μια τέτοια ενέργεια θα ήταν «πρόωρη» χωρίς να έχει εκτιμηθεί η ζημία που υπέστη κατά τη στρατιωτική υπηρεσία στην οποία συμμετείχε, δήλωσε ο εισαγγελέας. Βέβαια, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι δεν θα μπορούσαν να προκύψουν περισσότερες διώξεις στο μέλλον.
Στρατιώτες όπως ο Σεργκέι – που διστάζουν να επιστρέψουν στην πρώτη γραμμή του μετώπου – δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, αναφέρει ο Ruslan Leviev, ο οποίος είναι συντάκτης στο Conflict Intelligence Team, ενός προγράμματος των Μέσων Ενημέρωσης που διερευνά τις εμπειρίες του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία μέσω εμπιστευτικών συνεντεύξεων και υλικού από ανοικτές πηγές. Ο Leviev λέει ότι η ομάδα του εκτιμά ότι μια σημαντική μειοψηφία των Ρώσων συμβασιούχων στρατιωτών που στάλθηκαν στην Ουκρανία για να πολεμήσουν στην αρχική εισβολή αρνήθηκε να επιστρέψει ξανά.
Διαβάστε επίσης: Σοκ στην Ουκρανία: Νέος ομαδικός τάφος στο Λουγκάνσκ – Βρέθηκαν οι σοροί 300 αμάχων
Εκατοντάδες οι περιπτώσεις
Ανεξάρτητα ρωσικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αναφέρουν επίσης εκατοντάδες περιπτώσεις στρατιωτών που αρνούνται επαναλαμβανόμενες αποστολές στην Ουκρανία από τις αρχές Απριλίου. Αρκετοί δικηγόροι και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τους οποίους μίλησε το BBC δήλωσαν ότι προσφέρουν τακτικά συμβουλές σε άνδρες που προσπαθούν να αποφύγουν την επιστροφή στην Ουκρανία.
Αν και ο Sergey δεν θέλει να επιστρέψει στην πρώτη γραμμή του μετώπου, θέλει να ολοκληρώσει την εκκρεμή στρατιωτική του θητεία στη Ρωσία για να αποφύγει τυχόν απρόβλεπτες συνέπειες. Αυτό όμως σημαίνει ότι – ενώ η επιστολή άρνησής του να πολεμήσει έγινε δεκτή – δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι δεν θα τον στείλουν πίσω στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της θητείας του.
«Βλέπω ότι ο πόλεμος συνεχίζεται, δεν πρόκειται να φύγει», ανέφερε ο νεαρός στρατιώτης και κλείνοντας σημείωσε ότι: «Σε αυτούς τους μήνες που μου απομένουν, όλα -συμπεριλαμβανομένων και των χειρότερων- θα μπορούσαν να συμβούν».
*Με πληροφορίες από το BBC