Ενεργοποιώντας επί της ουσίας το «όπλο» της ενέργειας, η Ρωσία διακόπτει από σήμερα τις ροές φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία, κλιμακώνοντας έτσι την αντιπαράθεση μεταξύ Μόσχας και Ευρώπης μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Όπως έγινε γνωστό το βράδυ της Τρίτης, η Μόσχα εκπληρώνει την απειλή της να σταματήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου σε χώρες που αρνούνται να πληρώσουν για καύσιμα σε ρούβλια.
Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απορρίψει τη ζήτηση κατ’ αρχήν, αλλά τώρα που οι προθεσμίες αρχίζουν να λήγουν, οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη πρέπει να αποφασίσουν εάν θα αποδεχτούν τους όρους του Πούτιν ή θα χάσουν κρίσιμες προμήθειες – με ότι αυτό συνεπάγεται για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Η είδηση προκάλεσε νέα αναστάτωση στις αγορές, με τις τιμές του φυσικού αερίου να αυξάνονται έως και 17%.
Η εξέλιξη αυτή διαφαινόταν εδώ και εβδομάδες, ωστόσο κάποιες δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων τις προηγούμενες ημέρες είχαν αφήσει να διαφανεί ότι θα υπήρξε μια λύση γιαπολωνια πιθανή διέξοδο από την αντιπαράθεση.
Ωστόσο, η τελευταία κίνηση κατά των μελών της ΕΕ, Πολωνίας και Βουλγαρίας, μάλλον καθιστά λιγότερο πιθανό κάποιο είδος συμβιβασμού. Αφαιρεί επίσης από την εργαλειοθήκη της ΕΕ την επιλογή της επιβολής κυρώσεων στο ρωσικό αέριο, την οποία εδώ και εβδομάδες μελετά.
Και βέβαια πλέον η προσοχή στρέφεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα στη Γερμανία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο.
Αλλά και στην Ιταλία, η κυβέρνηση παρακολουθεί την κατάσταση, με πληροφορίες να αναφέρουν ότι η Ρώμη εκφράζει φόβους ότι αυτό που συμβαίνει στην Πολωνία μπορεί πλέον να συμβεί και αλλού. Οι ίδιες πηγές που επικαλείται το Bloomberg, τονίζ0υν πάντως ότι δεν διαφαίνεται άμεσος κίνδυνος διακοπής του φυσικού αερίου προς την Ιταλία.
Η Ιταλία είναι επίσης σημαντικός εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου, αν και λαμβάνει μέτρα για να διαφοροποιήσει τον εφοδιασμό της.
«Η απόφαση της Ρωσίας να σταματήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία αντιπροσωπεύει μια ιστορική καμπή στη διμερή ενεργειακή σχέση και μπορεί κάλλιστα να αντιπροσωπεύει την προεπισκόπηση παρόμοιων κινήσεων που θα ακολουθήσουν σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες τις επόμενες εβδομάδες», δήλωσε ο Σίμων Ταλιαπιέτρα, ερευνητής στο think tank Bruegel και πρόσθεσε: «Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει τώρα να εφαρμόσουν όλα τα έκτακτα μέτρα που έχουν στη διάθεσή τους, τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και από την πλευρά της ζήτησης για να διασφαλίσουν την ασφάλεια του εφοδιασμού».
Προγράμματα πληρωμών
Οι πρώτες πληρωμές σε ρούβλια οφείλονται στα τέλη Απριλίου και Μαΐου, αν και τα ατομικά προγράμματα πληρωμών των εταιρειών δεν έχουν αποκαλυφθεί. Το πολωνικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Onet.pl ανέφερε νωρίτερα ότι η προθεσμία για την κύρια εταιρεία φυσικού αερίου της Πολωνίας PGNiG’s έληξε την Παρασκευή και η Gazprom δήλωσε την Τρίτη ότι η πληρωμή έληγε αμέσως.
Άλλες εταιρείες έχουν περισσότερο χρόνο και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και στελέχη σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθούν να προσπαθούν να βρουν πώς να ανταποκριθούν καλύτερα.
Η ΕΕ την περασμένη εβδομάδα πρότεινε στις εταιρείες να συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ και να αναζητήσουν πιθανές εξαιρέσεις από το διάταγμα της Μόσχας. Το διάταγμα απαιτεί από τις εταιρείες να δημιουργήσουν δύο λογαριασμούς, έναν σε ξένο νόμισμα και έναν σε ρούβλια, στην Gazprombank.
Η ρωσική τράπεζα θα μετατρέψει τις πληρωμές σε ξένο νόμισμα σε ρούβλια πριν μεταφέρει την πληρωμή στην Gazprom PJSC, την κρατική εταιρεία φυσικού αερίου.
Η Πολωνία λέει ότι είναι πλήρως προετοιμασμένη για διακοπή όλων των προμηθειών ενέργειας και έχει εκπονήσει σχέδια προκειμένου να ζήσει χωρίς ρωσικό αέριο ακόμη και πριν από τον πόλεμο.
Το μακροπρόθεσμο συμβόλαιο φυσικού αερίου της χώρας με τη Ρωσία λήγει στα τέλη του τρέχοντος έτους και η κυβέρνηση είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν σχεδίαζε να το παρατείνει. Έχει ήδη «επιστρατεύσει» προμήθειες LNG και σχεδιάζει να ξεκινήσει έναν αγωγό από τη Νορβηγία τον Οκτώβριο.
Η Βουλγαρία έχει επίσης λάβει μέτρα για να μειώσει την εξάρτησή της, αν και αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, το άμεσο χτύπημα θα μετριαστεί από τις υψηλότερες θερμοκρασίες.