Περίπου 30 χιλιόμετρα δυτικά των συνόρων με τη Λευκορωσία, τα τανκς του εχθρού διασχίζουν τα πευκοδάση της Λιθουανίας με μεγάλη ταχύτητα. Ένα εμπόδιο φτιαγμένο από συρματοπλέγματα, επιτέλους ανακόπτει την πορεία τους. Στρατιώτες αποβιβάζονται με κόφτες στα χέρια, για να ανοίξουν δρόμο στα τεθωρακισμένα.
Τότε, ακούγεται ένας εκκωφαντικός ήχος. Στη βιασύνη του για τη νίκη, το στρατόπεδο που προελαύνει είχε ξεχάσει να ελέγξει το έδαφος για νάρκες. Ευτυχώς για εκείνους, δεν ήταν παρά μια πρόβα μιας πιθανής σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ.
Στην άσκηση «Ανερχόμενος Γρύπας» του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε στη στρατιωτική βάση Pabradė της ανατολικής Λιθουανίας δεν χρησιμοποιήθηκαν πραγματικά εκρηκτικά. Αντ’ αυτών, οι επιβλέποντες ενημέρωσαν ευγενικά τους διοικητές τεθωρακισμένων ότι τα οχήματά τους θα είχαν γίνει κομμάτια. Στο ρόλο του ρωσικού στρατού, βρίσκονταν αμερικανοί και νορβηγοί στρατιώτες.
Αχίλλειος πτέρνα
Οι υπερασπιστές της Δύσης μπορεί να πέτυχαν τακτική νίκη έναντι ενός επιτιθέμενου από τα ανατολικά εκείνο το ηλιόλουστο πρωινό του Απριλίου, αναφέρει ο Guardian, όμως η αρχιτεκτονική ασφαλείας του ΝΑΤΟ ποτέ δεν ήταν τόσο εύθραυστη όσο τη φετινή άνοιξη. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τη Λιθουανία, μια χώρα που θεωρείται εδώ και καιρό ως η Αχίλλειος πτέρνα της συμμαχίας.
Έχοντας κερδίσει την ανεξαρτησία της το 1990, η πιο νότια από τις χώρες της Βαλτικής, συνορεύει τόσο με τη Ρωσία όσο και με τη Λευκορωσία στα ανατολικά της, αλλά και με τον ρωσικό θύλακα του Καλίλινγκραντ στα δυτικά της. Στη ρωσική τηλεόραση, δεν είναι σπάνιες οι φωνές που ζητούν από το Κρεμλίνο να προχωρήσει σε κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, δημιουργώντας έναν στρατιωτικό διάδρομο στο «Άνοιγμα Σουβάλκι» – το στενό σύνορο της Λιθουανίας με την Πολωνία – αποκόπτοντας με τον τρόπο αυτό τα κράτη της Βαλτικής από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.
«Μέχρι τον περασμένο Νοέμβριο, ο στρατός της Ρωσίας απείχε αρκετά από τα σύνορα του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, υπουργός εξωτερικών της Λιθουανίας. «Τώρα η στρατιωτική δραστηριότητα έχει έρθει πολύ κοντά μας. Πέρα από αυτό, η Λιθουανία βρίσκεται ανάμεσα στη Λευκορωσία και την επικράτεια του Καλίνινγκραντ. Αυτό μας τοποθετηθεί σε μια στρατηγική κατάσταση την οποία μπορούμε να χαρακτηρίσουμε… ενδιαφέρουσα».
Ενισχυμένη παρουσία
Από το 2016, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας η παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στα τέσσερα κράτη-μέλη που βρίσκονται στο ανατολικό του μέτωπο, δηλαδή την Πολωνία, την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία, έχει ενισχυθεί.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκανε τη συμμαχία να αυξήσει περαιτέρω την παρουσία της στην περιοχή, και να σχεδιάσει την αποστολή πολυεθνικών ταγμάτων στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Η στρατιωτική παρουσία στη Λιθουανία αυξήθηκε από περίπου 1.200 στρατιώτες στους 1.600, ενώ τα στρατεύματα εξοπλίστηκαν με νέο υλικό, όπως το ελαφρύ και φορητό αντιαεροπορικό σύστημα Ozelot του γερμανικού στρατού, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία αεροδρομίων από αεροπορικές επιθέσεις.
Όμως η λειτουργία αυτών των μονάδων εξακολουθεί να μην είναι παρά ένα εμπόδιο: μια υπενθύμιση στους σκληροπυρηνικούς του Κρεμλίνου ότι μια εισβολή στα κράτη που αντιμετωπίζουν ως αποσχισμένες περιοχές της ρωσικής αυτοκρατορίας θα οδηγούσε αυτόματα σε στρατιωτική σύγκρουση με άλλα κράτη της δυτικής Ευρώπης. Όμως βάσει της σημερινής τους κατάστασης, παρατηρεί ο Guardian, είναι βέβαιο ότι τα ενισχυμένα στρατεύματα του ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσαν να αντέξουν και πολύ.
Δαυίδ εναντίον Γολιάθ
Το σενάριο που δοκιμάστηκε στην άσκηση του «Ανερχόμενου Γρύπα» αφορούσε μια συνθήκη Δαυίδ εναντίον Γολιάθ, με τις επιτιθέμενες δυνάμεις στο ρόλο του γίγαντα. Προτεραιότητα των στρατιωτών του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με αξιωματικό που μίλησε στη βρετανική εφημερίδα, ήταν «η επιβράδυνση του εχθρού» και όχι η τήρηση της γραμμής οριοθέτησης.
Καθώς τα μέλη του ΝΑΤΟ ετοιμάζονται να συναντηθούν τον Ιούνιο στη Μαδρίτη, η Λιθουανία, όπως και η γειτονική της Εσθονία, καλούν το ΝΑΤΟ να αναπροσαρμόσει τη στρατηγική του στην περιοχή, από αυτή της ανάσχεσης σε εκείνη της «προωθημένης άμυνας».
«Αυτό που βλέπουμε στη Ρωσία και τη Λευκορωσία είναι μια επικίνδυνη χώρα που έχει την πρόθεση να επιτεθεί σε άλλα κυρίαρχα κράτη», τόνισε ο Λαντσμπέργκις στον Guardian. «Είναι δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια πλευρά, η Ρωσία έχει αποδείξει στην Ουκρανία ότι είναι μια περιφερειακή δύναμη σε παρακμή. Από την άλλη, μπορεί να προξενήσει μεγάλες καταστροφές στην καθοδική της πορεία, καθώς φαίνεται ότι δε νοιάζεται καθόλου για τις δικές της απώλειες. Πρέπει να υπερασπιστούμε τα κράτη της Βαλτικής, ιδίως εκείνα που έχουν γεωγραφικό ενδιαφέρον για τη Ρωσία».
Ιδρυτική διακήρυξη
Σύμφωνα με την «ιδρυτική διακήρυξη», μια πολιτική συμφωνία που συνυπέγραψαν το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία το 1997, δεν υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό των νατοϊκών στρατιωτών που μπορούν να τοποθετηθούν στη Βαλτική, ούτε ως προς την εγγύτητά τους προς τα σύνορα.
Η ενισχυμένη προωθημένη παρουσία στη Λιθουανία, που αποτελείται από δυνάμεις επτά ευρωπαϊκών κρατών υπό την ηγεσία των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, απαρτίζεται από στρατιώτες που πρέπει να αλλάζουν κάθε έξι μήνες, με σημαντικό κόστος και προσπάθεια και εκατοντάδες οχήματα να μεταφέρονται οδικώς, σιδηροδρομικώς ή αεροπορικώς πριν από κάθε αλλαγή.
Ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία και η Βρετανία, επιμένουν στην ιδρυτική διακήρυξη, όμως η Λιθουανία και άλλα κράτη της περιοχής υποστηρίζουν ότι το έγγραφο δεν φέρει πλέον ισχύ συμφωνίας.
«Κενές νοήματος» οι συμφωνίες ΝΑΤΟ-Ρωσίας
«Θεωρούμε ότι είναι πλέον κενό νοήματος, μετά τις πράξεις της Ρωσίας», αναφέρει ο Λαντσμπέργκις. «Η νέα πραγματικότητα που πρέπει να αποδεχτούμε είναι ότι οι συνθήκες που οικοδόμησαν το παλιό περιβάλλον ασφαλείας με τη Ρωσία έχουν χαθεί. Θα πρέπει να εξετάσουμε την κατάσταση με φρέσκια ματιά. Θα πρέπει να υπάρχει μόνιμη στρατιωτική παρουσία με όλα όσα είναι αναγκαία για την υπεράσπιση των ουρανών, των θαλασσών και της γης των κρατών της Βαλτικής».
Την περασμένη εβδομάδα, η εσθονή πρωθυπουργός ζήτησε να δοθούν στα τρία κράτη της Βαλτικής «δυνατότητες πολέμου», με μονάδες έως και 25.000 στρατιωτών ανά κράτος.
«Πρέπει να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας το εξής: ποια θα είναι η νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφαλείας μετά τον πόλεμο;», σημείωσε ο Λαντσμπέργκις στον Guardian. «Αυτή τη στιγμή απλώς αντιδρούμε στα τεκταινόμενα στην Ουκρανία. Όμως αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με όρους στρατηγικής».