Καθώς η συσσώρευση στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία αυξανόταν συνεχώς στις αρχές του έτους, οι επιτελείς του ΝΑΤΟ άρχισαν τον σχεδιασμό αποστολής μεγάλου αριθμού μαχητικών και αεροσκαφών επιτήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης κοντά στον εναέριο χώρο των δύο χωρών.
Ήταν -σύμφωνα με ανάλυση του Associated Press– μια προειδοποίηση προς τη Μόσχα να μην κάνει το λάθος να στοχοποιήσει οποιαδήποτε χώρα – μέλος της συμμαχίας.
Ακόμη και τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του πολέμου, πολιτικοί και αναλυτές ήταν διχασμένοι σχετικά με το εάν ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα διέταζε όντως τα ρωσικά στρατεύματα να εισβάλουν. Από στρατιωτική άποψη, ωστόσο, οι δυνάμεις που ήταν παραταγμένες είχαν σχεδιαστεί για αυτό ακριβώς τον σκοπό.
Έτσι, κατέστη μείζονος σημασίας ζήτημα να πετάξουν άμεσα περισσότερα «μάτια» στον ουρανό και να συνδεθούν τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ, τα πολεμικά πλοία, τα επίγεια πυραυλικά συστήματα και οι εγκαταστάσεις ραντάρ για την προστασία της ανατολικής πτέρυγας.
Τι δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ
Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ότι η συμμαχία παρακολουθεί πάρα πολύ στενά την κατάσταση, προσθέτοντας: «Οι στρατηγοί μας αναλαμβάνουν δράση για να αποφύγουν ατυχήματα. Η πληροφόρηση και η καλύτερη δυνατή επίγνωση της κατάστασης, είναι εξαιρετικά κρίσιμη σε μια τόσο επικίνδυνη κατάσταση».
Αλλαγή ταχύτητας
Το Κέντρο Συνδυασμένων Αεροπορικών Επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στο Ούεντεμ, στη δυτική Γερμανία, άλλαξε ταχύτητα. Δεκάδες στρατιωτικοί διαχειρίζονται ταυτόχρονα πάνω από 30 αεροσκάφη που πετούν από το βόρειο άκρο της Νορβηγίας μέχρι τη Σλοβακία.
Από ένα υπόγειο καταφύγιο, τα αναγνωριστικά αεροσκάφη παίρνουν εντολές να παρακολουθούν ύποπτα ρωσικά αεροπλάνα. Τα μαχητικά βρίσκονται σε ετοιμότητα για να αναχαιτίσουν άγνωστα αεροσκάφη κοντά στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ.
Περισσότερα από 100 αεροσκάφη μπορούν και πετούν κάθε μέρα, ανάμεσα σε περίπου 30.000 μη στρατιωτικές πτήσεις που πραγματοποιούνται καθημερινά στους ευρωπαϊκούς ουρανούς.
Έξι αεροπλάνα επιτήρησης Boeing E-3A από τον γηρασμένο στόλο των αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου του ΝΑΤΟ βοηθούν στη δημιουργία μιας «εικόνας του αέρα» που κοινοποιείται στα κράτη μέλη. Αυτά τα «μάτια στον ουρανό» δεν πετούν στην Ουκρανία ή τη Ρωσία, αλλά μπορούν να δουν έως και 400 χιλιόμετρα (250 μίλια) πέρα από τα σύνορα.
Τα μαχητικά αεροσκάφη παρέχουν επίσης σημαντικές πληροφορίες για το τι συμβαίνει. Αυτά τα υπερπολύτιμα όπλα αποστέλλονται μερικές φορές πάνω από τη δυτική Γαλλία, ανεφοδιάζονται στον αέρα και επιστρέφουν κοντά στα ουκρανικά σύνορα.
Οι κινήσεις του ΝΑΤΟ από την αρχή του πολέμου
Από την αρχή του πολέμου το ΝΑΤΟ ήταν επιφυλακτικό στις κινήσεις του για να μην παρασυρθεί σε έναν γενικευμένο πόλεμο με τη Ρωσία, επομένως τα σύνορα και ο εναέριος χώρος των κρατών – μελών επιτηρούνται σχολαστικά. «Υπάρχει πάντα η ομίχλη του πολέμου και δεν θέλουμε να στέλνουμε κοντά τα μέσα του ΝΑΤΟ γιατί ακόμη και ακούσια μπορεί να υπάρξουν απώλειες», ανέφερε ο υποστράτηγος Χάρολντ Βαν Πι, διοικητής της εγκατάστασης στο Ούεντεμ.
Οι πιο «ευαίσθητες» εναέριες ζώνες είναι η χερσόνησος Κόλα – στα σύνορα της Ρωσίας και της Νορβηγίας – ο Κόλπος της Φινλανδίας που βρίσκεται κοντά στη ρωσική πόλη της Αγίας Πετρούπολης και ο εναέριος χώρος γύρω από τον θύλακα του Καλίνινγκραντ, μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας.
Από τις οθόνες των υπολογιστών τους, το προσωπικό του ΝΑΤΟ μπορεί επίσης να παρακολουθεί πυραύλους κρουζ, όπως εκείνους που χρησιμοποίησε η Ρωσία τον περασμένο μήνα για να σφυροκοπήσει μια στρατιωτική βάση εκπαίδευσης στη δυτική Ουκρανία κοντά στην Πολωνία, σκοτώνοντας 35 ανθρώπους.
Αλλά η παρακολούθησή τους με αεροσκάφη είναι μια προσπάθεια υψηλού κινδύνου, ιδιαίτερα τη νύχτα, σε κακές καιρικές συνθήκες ή όταν οι πύραυλοι πετούν χαμηλά που οι ηλεκτρικοί πυλώνες και τα καλώδια αποτελούν κίνδυνο. «Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει μια αξιόπιστη απειλή για να τους ακολουθήσουμε», είπε ο Βαν Πι.
Μια λιγότερο προφανής πρόκληση για τον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ είναι τα drones. Αξιωματικοί δήλωσαν ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί ισχυρές ηλεκτρομαγνητικές συσκευές για σκοπούς παρεμπόδισης επικοινωνίας που μπορεί να διαταράξουν τις τηλεκατευθυνόμενες πτήσεις.
Τι έγινε πριν ένα μήνα
Τον περασμένο μήνα, ένα drone πέρασε τον εναέριο χώρο τριών μελών – της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας και της Κροατίας – προτού συντριβεί στο Ζάγκρεμπ.
Το drone ζύγιζε λίγο πάνω από 6 τόνους. Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία αρνήθηκαν ότι ήταν δικό τους, ενώ αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ αρνούνται να σχολιάσουν το περιστατικό μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα. Είτε πρόκειται για «αδέσποτο» drone είτε για απειλή πυραύλων, οι πολιτικοί υποτίθεται ότι εμπλέκονται σε οποιαδήποτε απόφαση για την κατάρριψη εχθρικού αντικειμένου. Όπως τονίζεται, το ΝΑΤΟ λειτουργεί υπό αυστηρούς κανόνες εν καιρώ ειρήνης και είναι αποφασισμένο να τους διατηρήσει.
«Προτού αποφασιστεί η χρήση βίας, πρέπει να υπάρχει μια άμεση απειλή είτε για τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ είτε για τους πληθυσμούς των κρατών – μελών. Αυτό είναι μια δύσκολη απόφαση» πρόσθεσε ο Βαν Πι.