Ο καρκίνος σήμερα αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το 60% των ασθενών που πάσχουν από καρκίνο θα χρειαστούν σε κάποια φάση της πορείας της νόσου τους να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο, ιώνται.
Η ακτινοθεραπεία μόνη ή σε συνδυασμό και με τις άλλες μεθόδους συμβάλει στο 40% αυτών των ιάσεων, ενώ περίπου το 60% των ασθενών κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου θα την χρειαστούν.
Βάσει των ευρωπαϊκών δεδομένων περίπου 3.000 ασθενείς ανά εκατομμύριο πληθυσμού έχουν ανάγκη από ακτινοθεραπεία κάθε χρόνο, ενώ θεωρείται ότι είναι απαραίτητο να λειτουργούν 7 μηχανήματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού, δηλαδή ένα μηχάνημα ανά 140.000 κατοίκους.
Αυτό σημαίνει πως στην Ελλάδα κάθε χρόνο θα πρέπει να υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία τουλάχιστον 30 χιλιάδες ασθενείς.
Όμως τελικά δεν είναι γνωστό πόσοι ασθενείς υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία κάθε χρόνο, αφού ο ΕΟΠΥΥ δεν δίνει τον ακριβή αριθμό των ασθενών, παρά τα επανειλημμένα αιτήματα της Επιστημονικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας.
Τα παραπάνω επισημαίνει ο αντιπρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Γιώργος Πισσάκας, μιλώντας στο in.gr για την χρήση της ακτινοθεραπείας στην αντιμετώπιση του καρκίνου.
Όπως ξεκαθαρίζει, η Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία είναι μια ραγδαία εξελισσόμενη ιατρική ειδικότητα στον χώρο της Ογκολογίας, η οποία συνδέεται στενότατα με τις εξελίξεις στον χώρο της τεχνολογίας και των αντινεοπλασματικών φαρμάκων.
Η Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία μαζί με την Παθολογική και την Χειρουργική Ογκολογία είναι οι τρεις βασικοί θεραπευτικοί πυλώνες στον αγώνα κατά του καρκίνου. Η άριστη συνεργασία και των τριών εξασφαλίζει την όσο το δυνατόν καλύτερη έκβαση για κάθε ασθενή.
«Για να επιτύχουμε το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα όμως, είναι απαραίτητο ο Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος μαζί με τον Χειρουργό και τον Παθολόγο Ογκολόγο να συνεργάζονται πριν από οποιαδήποτε θεραπευτική παρέμβαση για να μπορέσουν να επιλέξουν το βέλτιστο θεραπευτικό σχήμα για κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Αυτή στην ουσία είναι η συμβολή του ογκολογικού συμβουλίου, που θα πρέπει να γίνεται για κάθε ασθενή, που βρίσκεται αντιμέτωπος με τον καρκίνο», σημειώνει ο κ. Πισσάκας, τονίζοντας όμως ότι «Το ογκολογικό συμβούλιο είναι θεσμοθετημένο, αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό παραμένει κενό γράμμα».
Δύο διαφορετικές ειδικότητες
Ο κ. Πισσάκας διευκίνισε πως παρά τη σύγχυση που επικρατεί, η ακτινοθεραπευτική ογκολογία και η ακτινολογία είναι δύο διακριτές ειδικότητες, η πρώτη κλινική- θεραπευτική και η δεύτερη, εργαστηριακή – διαγνωστική.
Αναφερόμενος στην Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία εξήγησε πως χρησιμοποιεί εστιασμένη ακτινοβολία πολύ μεγάλης ενέργειας με στόχο να καταστρέψει έναν όγκο, κυρίως κακοήθη, (μόνη ή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία). Πρόσθεσε πως ο ακτινοθεραπευτής ογκολογος είναι ο υπεύθυνος γιατρός για την απόφαση, τον σχεδιασμό, τα σχήματα θεραπείας και την παρακολούθηση του ασθενούς κατά την διάρκεια, αλλά και μετά το τέλος της ακτινοθεραπείας. Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις που δεν αρκεί από μόνη της η χειρουργική αφαίρεση ενός κακοήθους όγκου. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που αρκεί μόνο η ακτινοθεραπεία για την ίαση όπως π.χ .στις περιπτώσεις ενός καρκίνου του λάρυγγα αρχικού σταδίου ή του καρκίνου του προστάτη. Σε άλλες περιπτώσεις αρκεί ο συνδυασμός με την χημειοθεραπεία και δεν είναι απαραίτητο το χειρουργείο, όπως π.χ. στον καρκίνο του οισοφάγου ή του πρωκτού.
Μικρότερος ακρωτηριασμός
Ένα άλλο πολύ σημαντικό κομμάτι της ακτινοθεραπείας είναι ότι μπορεί να κάνει λιγότερο ακρωτηριαστική μια χειρουργική επέμβαση και έτσι να μπορεί να σωθεί ένα όργανο όπως είναι στις περιπτώσεις του καρκίνου του μαστού που δεν χρειάζεται μια γυναίκα τις περισσότερες φορές να χάσει τον μαστό της για να γίνει καλά. Αρκεί μια πολύ μικρή επέμβαση και μετά ακτινοθεραπεία και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του όγκου και χημειοθεραπεία.
Μέλημα της ακτινοθεραπείας είναι η χορήγηση πολύ υψηλής δόσης ακτινοβολίας σε έναν όγκο, με ελάχιστη επιβάρυνση των γύρω φυσιολογικών ιστών. Τώρα πλέον μπορεί να χορηγείται περισσότερη δόση στους όγκους γεγονός που μεταφράζεται σε μεγαλύτερο έλεγχο του όγκου, άρα και σε δυνατότητα περισσότερης ζωής. Παράλληλα είναι δυνατή η μείωση των παρενεργειών που μεταφράζεται σε καλύτερη ποιότητα ζωή για τους ασθενείς και κατά την περίοδο της θεραπείας τους αλλά και πολλά χρόνια μετά, αφού το βασικό ζητούμενο είναι η ίαση.
Νέες τεχνικές
Σύμφωνα με τον κ. Πισσάκα, τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία έχει κάνει τεράστια άλματα με συνέπεια την πολύ μεγάλη βελτίωση της ποιότητας της θεραπείας.
Στις σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας περιλαμβάνονται:
- η σύμμορφη ακτινοθεραπεία (conformal radiotherapy, CRT),
- η ακτινοθεραπεία με πεδία διαμορφούμενης έντασης (intensity modulated radiotherapy και Volumetric-modulated arc therapy, IMRT, VMAT),
- η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (stereotactic radiosurgery, SRS),
- η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (stereotactic radiotherapy και stereotactic body radiotherapy SRT, SBRT),
- η απεικονιστικά καθοδηγούμενη (image guided RT, IGRT) και
- η 4D ακτινοθεραπεία
Νέος εξοπλισμός
Όλες αυτές οι εξελιγμένες τεχνικές, είναι διαθέσιμες στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία της χώρας μας μετά την πολύ μεγάλη δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» μέσω της οποίας τα τελευταία 5 χρόνια τοποθετήθηκαν 12 Γραμμικοί Επιταχυντές σε 8 Πανεπιστημιακά και Κρατικά Νοσοκομεία.
Το ερώτημα όμως που έθεσε ο κ. Πισσάκας είναι κατά πόσο ο κάθε ασθενής έχει εύκολη πρόσβαση σε αυτή την εξελιγμένη ακτινοθεραπεία. Σημείωσε πως είναι εξαιρετικά σημαντικό όχι μόνο όλα να γίνονται με τον καλύτερο τρόπο, αλλά και την χρονική στιγμή που πρέπει, γιατί κάποιες φορές η καθυστέρηση στην έναρξη της ακτινοθεραπείας μπορεί να σημαίνει μείωση της επιβίωσης.
Λίστες αναμονής
Απαντώντας στο ζήτημα της πρόσβασης όμως, επεσήμανε πως «Δυστυχώς εδώ εξακολουθεί να υπάρχει πρόβλημα, αφού οι ασθενείς συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις μεγάλες λίστες αναμονής που φτάνουν τους 2 με 3 μήνες στην Αθήνα. Αυτό οφείλεται στην ποσοτική υστέρηση, αφού στην Ελλάδα λειτουργούν αυτή την στιγμή συνολικά 52 μηχανήματα, 32 στον Δημόσιο Τομέα και 20 στον Ιδιωτικό.
Βάσει των ευρωπαϊκών δεδομένων περίπου 3000 ασθενείς ανά εκατομμύριο πληθυσμού έχουν ανάγκη από ακτινοθεραπεία κάθε χρόνο, ενώ θεωρείται ότι είναι απαραίτητο να λειτουργούν 7 μηχανήματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού δηλαδή ένα μηχάνημα ανά 140.000 κατοίκους, δηλαδή η διαθεσιμότητα του εξοπλισμού, φτάνει μόλις το 75% των αναγκών, όταν ο χρόνος εφαρμογής της θεραπείας είναι κρίσιμος.
Επίσης θεωρείται ιδανικό κάθε ασθενής να έχει την δυνατότητα, το μέγιστο σε 1 ώρα οδικώς, να έχει πρόσβαση σε ακτινοθεραπευτικό Κέντρο».
Καταλήγοντας, ο κ. Πισσάκας σημείωσε πως η Ελληνική Εταιρεία Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις στο Υπουργείο Υγείας, όμως χρειάζεται κάποιος να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα. Επεσήμανε μάλιστα πως η Ακτινοθεραπεία ήταν βασικό θέμα στις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού, και από τότε έχουν περάσει 2,5 χρόνια…