Το ενδεχόμενο της δηλητηρίασής του, με βαριές παρενέργειες όπως η προσωρινή απώλεια της όρασης του, φέρνει τον Ρομάν Αμπράμοβιτς στο επίκεντρο της δημοσιότητας -για ακόμη μία φορά, αλλά με εντελώς διαφορετικό τρόπο.
Σύμφωνα με τη σχετική φημολογία, ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος είχε παρόμοια συμπτώματα με κάποιους από τους Ουκρανούς διαπραγματευτές, συμπτώματα τα οποία συνάδουν με δηλητηρίαση, ύστερα από μια επίσκεψή του στο Κίεβο, σε κάποιο απροσδιόριστο χρονικό σημείο κατά τη διάρκεια του Μαρτίου.
Συγκεκριμένα, ο Αμπράμοβιτς και οι υπόλοιποι εμφάνισαν ερυθροφθαλμία, συνεχή και επώδυνη δακρύρροια, ξηροδερμία και απολέπιση της επιδερμίδας στο πρόσωπο και τα χέρια τους. Ειδικά όμως για τον Ρομάν Αμπράμοβιτς, διαδίδεται ότι είχε απώλεια όρασης για μερικές ώρες και χρειάστηκε επείγουσα ιατρική φροντίδα στην Τουρκία.
Πάντα σύμφωνα με τα σχόλια ατόμων από τον κύκλο του ολιγάρχη, οι υποψίες για εσκεμμένη απόπειρα εναντίον του Ρομάν Αμπράμοβιτς και των Ουκρανών απεσταλμένων, δεν μπορεί παρά να στρέφονται στις μυστικές υπηρεσίες της Ρωσίας.
Η Wall Street Journal, που πρώτη δημοσίευσε την πληροφορία, αναφέρει ότι τα θύματα της δηλητηρίασης καταλόγισαν ευθύνες απευθείας σε σκληροπυρηνικούς και αδιάλλακτους Ρώσους, προφανώς αξιωματούχους με μεγάλη επιρροή, οι οποίοι έχουν βαλθεί να οδηγήσουν τις διαπραγματεύσεις για την ειρήνευση στην Ουκρανία, το ταχύτερο δυνατόν, σε αδιέξοδο.
Ένας Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε πάντως ότι οι υπάρχουσες πληροφορίες υποδηλώνουν ότι η ασθένεια που εμφάνισαν ο Ρώσος ολιγάρχης Ρομάν Αμπράμοβιτς και τουλάχιστον δύο Ουκρανοί διαπραγματευτές οφειλόταν σε «περιβαλλοντικούς παράγοντες» και όχι σε δηλητηρίαση.
Ο Αμερικανός αξιωματούχος είπε στο Reuters: «Οι πληροφορίες υποδηλώνουν ότι το πρόβλημα οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες», προσθέτοντας «π.χ., όχι δηλητηρίαση». Ο ίδιος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί, απέφυγε να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις.
Επίσης, Ουκρανοί αξιωματούχοι αμφισβήτησαν τις πληροφορίες της Wall Street Journal. Ο Ουκρανός διαπραγματευτής Μιχαΐλο Ποντόλιακ είπε ότι «διατυπώνονται πολλές εικασίες, διάφορες θεωρίες συνωμοσίας». Ο Ρουστέμ Ουμέροφ, ένα άλλο μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας της Ουκρανίας, προέτρεψε τον κόσμο να μην εμπιστεύεται «μη επαληθευμένες πληροφορίες».
Προηγούμενες, πολύκροτες υποθέσεις, με Ρώσους αντιφρονούντες προς το καθεστώς Πούτιν, οι οποίοι φέρονται ως δηλητηριασμένοι (Λιτβινένκο, Ναβάλνι κ.α.), έδωσαν αμέσως τη λαβή για υποψίες ότι υπήρξε σχέδιο εξόντωσης των διαπραγματευτών και του Ρομάν Αμπράμοβιτς. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η εγκληματική ενέργεια θα προκαλούσε σάλο παγκοσμίως και θα ανατίναζε, πιθανότατα, οποιαδήποτε ειρηνευτική μεσολάβηση εκ μέρους τρίτων παραγόντων, όπως είναι ο Ρομάν Αμπράμοβιτς.
Το σενάριο περί απόπειρας δηλητηρίασής του από τους Ρώσους εμφανίστηκε σε μια περίοδο όπου ο Ρομάν Αμπράμοβιτς προβάλλεται σαν ο άνθρωπος-κλειδί, αυτός που θα μπορούσε να πετύχει ακόμη και τον τερματισμό των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ζήτησε την εξαίρεσή του από τις κυρώσεις των ΗΠΑ, προσδοκώντας ότι ο Ρώσος κροίσος θα αναλάβει ρόλο μεσολαβητή μεταξύ των εμπολέμων.
Εντούτοις, το παράδοξο είναι ότι το όνομα του Αμπράμοβιτς εξακολουθεί να βρίσκεται στη «μαύρη λίστα» με τους Ρώσους ολιγάρχες, εις βάρος των οποίων έχουν επιβληθεί κυρώσεις και περιορισμοί τόσο στην Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και τη Βρετανία. Ταυτοχρόνως, σε πλήρη αντίφαση με την αξία που προσδίδει ο Ουκρανός πρόεδρος στον πρώην ιδιοκτήτη της Τσέλσι και την εμπιστοσύνη με την οποίαν τον περιβάλλει, μοιάζει εξαιρετικά επισφαλής η προνομιακή επιείκεια που ο Αμπράμοβιτς απολαύει προς το παρόν στις ΗΠΑ, ακριβώς χάρη στη μεσολάβηση του Ζελένσκι.
Ενώ ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν παραχωρεί προσωρινή ασυλία, οι Αμερικανοί εμφανίζονται αποφασισμένοι να κυνηγήσουν ανελέητα τον Ρομάν Αμπράμοβιτς, όπως και κάθε άλλον Ρώσο ζάπλουτο ολιγάρχη, στο πλαίσιο της εκτρατείας του αμερικανικού κράτους κατά της «κλεπτοκρατίας», όπως χαρακτηρίζεται η επιχειρηματική δραστηριότητα της ρωσικής αριστοκρατίας του πλούτου.
Σε εκτενές δημοσίευμά τους, οι Times της Νέας Υόρκης αποκαλύπτουν με πάσα λεπτομέρεια το πώς λειτουργεί ένας ολόκληρος μηχανισμός μέσω του οποίου ο Αμπράμοβιτς πραγματοποιεί τεράστιες επενδύσεις στις ΗΠΑ. Χρησιμοποιεί ένα δίκτυο από ενδιάμεσες εταιρείες-βιτρίνα, προκειμένου το χρήμα που διακινείται να μην αφήνει ίχνη, έτσι ώστε να παραμένει προστατευμένη από ελέγχους, φορολόγηση κ.λπ η προσωπική περιουσία του Ρόμαν Αμπράμοβιτς, η οποία εκτιμάται στα 14 δισ. δολ.
Ρομάν, ο ειρηνοποιός
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της αμερικανικής οικονομικής εφημερίδας The Wall Street Journal με πληροφορίες απευθείας από τα παρασκήνια του Λευκού Οίκου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έκανε δεκτό το αίτημα του Ουκρανού ομολόγου του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για την εξαίρεση του Ρόμαν Αμπράμοβιτς από τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης εις βάρος των Ρώσων ολιγαρχών. Ο Ζελένσκι φέρεται να είπε στον Μπάιντεν ότι «ο Αμπράμοβιτς μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός μεσολαβητής για την κατάπαυση των πολεμικών επιχειρήσεων και τις διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν». Το αλλόκοτο αυτό γεγονός συνέβη τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου, με την εισβολή των Ρώσων ήδη σε πλήρη ανάπτυξη. Η WSJ επικαλείται τη μαρτυρία ανθρώπων οι οποίοι ήταν παρόντες ενόσω ο Μπάιντεν είχε απευθείας τηλεφωνική συνδιάλεξη με τον Ζελένσκι.
Η συνομιλία μεταξύ των δύο ηγετών έγινε κυριολεκτικά στο «παρά πέντε», καθώς το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ετοιμαζόταν να προβεί σε δημόσια ανακοίνωση για τη «μαύρη λίστα» των Ρώσων μεγιστάνων, οι οποίοι θα υφίσταντο τα αντίποινα για τον επιθετικό πόλεμο που διεξάγει η χώρα τους. Μόλις η συνδιάλεξη τερματίστηκε, ο Μπάιντεν έδωσε αμέσως την εντολή να ματαιωθεί η ανακοίνωση των μέτρων -ή, τουλάχιστον, να αναβληθεί. Υποτίθεται ότι οι τρεις μεγαλύτερες δυτικές δυνάμεις (ΗΠΑ, ΕΕ, Βρετανία) θα συντονίζονταν και, με ένα κοινό ανακοινωθέν θα καθιστούσαν σαφές ότι βάλλουν ενωμένες κατά των Ρώσων μεγιστάνων και της αυλής του Βλαντίμιρ Πούτιν. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συνέβη ποτέ.
Οι κυρώσεις εις βάρος του Ρομάν Αμπράμοβιτς ανακοινώθηκαν ανεξάρτητα από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στις 10 Μαρτίου και από την ΕΕ μερικές ημέρες αργότερα. Οι ΗΠΑ παρεξέκλιναν της κοινής γραμμής, μόνο και μόνο επειδή ο Ζελένσκι ζήτησε ασυλία για τον Αμπράμοβιτς. Αν υποτεθεί ότι το τηλεφώνημα από το Κίεβο στην Ουάσινγκτον έγινε ακριβώς όπως περιγράφεται, το επόμενο ερώτημα που γεννάται αφορά στο γιατί ο Ζελένσκι βασίζει τις ελπίδες του στον Ρομάν Αμπράμοβιτς.
Αναζητώντας την εξήγηση, ένα πρώτο στοιχείο είναι το σχόλιο που έκανε ο εκπρόσωπος του Ρώσου δισεκατομμυριούχου, ότι «σχετικά με τις διαπραγματεύσεις και ειδικά εάν επιθυμούμε αυτές να αποδειχθούν επιτυχείς, δεν βοηθά το να σχολιάζουμε επί της διαδικασίας ή περί της ανάμιξης του κ. Αμπράμοβιτς. Οπως έχει σημειωθεί και προηγούμένως, ο κ. Αμπράμοβιτς κάνει ό,τι περισσότερο μπορεί για την αποκατάσταση της ειρήνης το συντομότερο δυνατόν, καθώς είναι αποδέκτης σχετικών αιτημάτων από εβραϊκές ενώσεις της Ουκρανίας».
Ο ρόλος του Ισραήλ
Η αναφορά στο εβραϊκό στοιχείο δεν είναι ούτε τυχαία ούτε ασήμαντη: Τόσο ο Αμπράμοβιτς όσο και ο ίδιος ο Ζελένσκι είναι εβραϊκής καταγωγής, ενώ ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Ναφτάλι Μπένετ, τις πρώτες ημέρες του πολέμου, έκανε μια κάπως χλιαρή απόπειρα να πείσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν να σταματήσει το σφυροκόπημα της Ουκρανίας, ταξιδεύοντας ως τη Μόσχα. Είναι πολύ πιθανόν, λοιπόν, ότι Βολοντίμιρ Ζελένσκι ποντάρει, όχι μόνο στον Αμπράμοβιτς ως άνθρωπο του στενού περιβάλλοντος του Πούτιν, αλλά και ως την ιδανική προσωπικότητα για να αξιοποιήσει τη δύναμη επιρροής του Ισραήλ.
Εξάλλου, μία από τις τρεις υπηκοότητες του Ρομάν Αμπράμοβιτς είναι η ισραηλινή, διαθέτει περιουσία στη χώρα και εκεί κατέφυγε ύστερα από την επιβολή των κυρώσεων εις βάρος του από τη Βρετανία και την ΕΕ. Επιπλέον, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο Ζελένσκι δεν ήταν ο πρώτος που διεκδίκησε ειδικό καθεστώς επιείκειας για τον Αμπράμοβιτς. Περίπου τρεις εβδομάδες πριν από την εισβολή, ένας όμιλος από εκπροσώπους θρησκευτικών και φιλανθρωπικών οργανώσεων του Ισραήλ απηύθυνε επιστολή προς τον Αμερικανό πρέσβη στο Τελ-Αβίβ. Διαπρεπή μέλη της ισραηλινής κοινωνίας ζητούσαν την εξαίρεση του Ρόμαν Αμπράμοβιτς από τη «μαύρη λίστα» των ολιγαρχών, διότι, όπως τόνιζαν στο κείμενό που συνυπέγραψαν «πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους χορηγούς του Μουσείου Ολοκαυτώματος Γιάντ Βάσεμ».
Χωρίς να αποκαλύπτεται το ακριβές ποσόν, εκτιμάται ότι η χρηματική δωρεά του Αμπράμοβιτς προς ενίσχυση του Γιάντ Βάσεμ ανέρχεται σε κάποια εκατομμύρια δολάρια. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι ο Ρομάν Αμπράμοβιτς χρηματοδοτεί διάφορες κοινωφελείς πρωτοβουλίες στο Ισραήλ, έχοντας προσφέρει μέχρι στιγμής περί τα 500 εκατ. δολ. Παρόλ’ αυτά, στις ΗΠΑ κάποιοι από τους επιτελείς και συμβούλους του Τζο Μπάιντεν, δεν έχουν πειστεί ότι ο Αμπράμοβιτς είναι ο καταλληλότερος ή, έστω, κάποιος που έχει όντως τη θέληση να γίνει μεσάζων για την ειρήνη. Είτε μέσω Ισραήλ, είτε αφ’ εαυτού.
Το… Όζαρκ του ολιγάρχη
Η γενική ιδέα είναι ότι ο Αμπράμοβιτς, μέσω ενός περίπλοκου, διεθνούς δικτύου από χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, δικηγορικά γραφεία, εταιρείες συμβούλων κ.ο.κ. έχει κατορθώσει να επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικά hedge funds (αντισταθμιστικά αμοιβαία κεφάλαια χαμηλού ρίσκου). Η θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιτυχή λειτουργία του κυκλώματος μεταφοράς των χρημάτων του Αμπράμοβιτς, είναι να εξαφανίζεται οποιαδήποτε σύνδεση των επενδύσεων με τον ίδιον ή με τις εταιρείες του. Το ιδανικό από αυτή την άποψη, είναι να μην γνωρίζει κανείς σε ποιον ανήκουν τα χρήματα που έχει αναλάβει να διαχειρίζεται.
Οπως ισχυρίζονται οι ερευνητές δημοσιογράφοι των New York Times, ένα μεγάλο μέρος των επενδύσεων του Ρόμαν Αμπράμοβιτς στις ΗΠΑ εκτελούνται μέσω ενός μικρού και άσημου γραφείου συμβούλων στη Νέα Υόρκη με την ονομασία Concord Management, ως επικεφαλής του οποίου φέρεται κάποιος Μάικλ Μάτλιν. Αυτός, όπως είναι αναμενόμενο, αρνείται οποιαδήποτε ανάμιξη στο χαρτοφυλάκιο του Αμπράμοβιτς και αρκείται να επαναλαμβάνει ότι η Concord Management παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες επενδύσεων κ.λπ.
H Concord Management, παρόλον ότι δεν έχει καν ιστοσελίδα, ιδρύθηκε το 1999. Εστίασε στο να λειτουργεί σαν σύνδεσμος ανάμεσα σε εξωχώριες επιχειρήσεις με έδρα σε νησιά της Καραϊβικής και καταξιωμένες εταιρείες, εισηγμένες στο χρηματιστήριο της Γουόλ Στριτ. Συν τω χρόνω η Concord Management κατόρθωσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη μεγάλων τραπεζικών οίκων όπως η Morgan Stanley, η Goldman Sachs, η Credit Suisse κ.α. και με τις δικές τους συστάσεις πραγματοποιήθηκαν ογκώδεις επενδύσεις σε κορυφαία hedge funds.
Ετσι, στην πράξη ο Αμπράμοβιτς βρέθηκε να κατέχει γιγαντιαία μερίδια μετοχών σε αμοιβαία κεφάλαια με τη σφραγίδα κολοσσών όπως πχ η Black Rock. Παρόλ’ αυτά, πριν από περίπου 7 χρόνια μια ανεξάρτητη ελεγκτική εταιρεία, η State Street, «κάρφωσε» την Concord Management στις αρμόδιες αμερικανικές αρχές, εφιστώντας τη προσοχή τους σε κάποιες επενδυτικές δοσοληψίες οι οποίες έμοιαζαν κάπως παράξενες, έως και ύποπτες. Παρά την έρευνα που διενεργήθηκε, δεν ανακαλύφθηκε ποτέ η παραμικρή παρατυπία και η Concord Management συνέχισε ανενόχλητη τη δραστηριότητά της.
Οι ρεπόρτερ των NYT παραθέτουν ένα πραγματικό παράδειγμα για το πώς λειτουργεί το κύκλωμα «ανωνυμοποίησης» των χρημάτων του Αμπράμοβιτς ως εξής: Ολα ξεκινούν από το ραντεβού ενός διαχειριστή χαρτοφυλακίων της Credit Suisse, ο οποίος συναντά τον «Κύριο Α.», διευθυντή ενός hedge fund. Αυτός μαθαίνει ότι μια πολύ εύπορη οικογένεια, αγνώστων λοιπών στοιχείων, ενδιαφέρεται να επενδύσει κάποιες δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, μέσω της Concord Management. Ο Κύριος Α. προφανώς εκδηλώνει ενδιαφέρον, πληροφορείται όμως ότι, προκειμένου να ολοκληρωθεί η επένδυση, θα πρέπει να δημιουργήσει μια καινούργια εξωχώρια εταιρεία. Κατόπιν ο ίδιος άνθρωπος επισκέπτεται τα γραφεία της Concord Management σε ένα προάστιο της Νέας Υόρκης. Εντυπωσιάζεται από το πόσο γυμνά είναι από οποιουδήποτε είδους διακόσμηση, αλλά το αντιπαρέρχεται, καθώς ενδιαφέρεται μόνο για τον πελάτη, δηλαδή την «εύπορη οικογένεια» που εκπροσωπεί η Concord Management.
Τα στελέχη της οποίας παραπέμπουν με τη σειρά τους τον Κύριο Α. σε μια κάποια HighWater, με έδρα τις Νήσους Κέιμαν, ειδική στην παροχή επενδυτικών υπηρεσιών όπως αυτές που χρειαζόταν άμεσα εκείνος. Αντί 15.000 δολ. ετησίως, η HighWater θα έστηνε την περιβόητη εξωχώρια εταιρεία, ώστε να τοποθετηθούν σε αυτήν τα εκατομμύρια της «εύπορης οικογένειας».
Ο Κύριος Α. ζήτησε με τη σειρά του τη βοήθεια της Constellation, ενός μικρού γραφείου συμβούλων, προκειμένου να λάβει διαβεβαιώσεις ότι η εξωχώρια θα ήταν καθόλα σύννομη. Επίσης, ο Κύριος Α. ανέθεσε στο, επίσης εξωχώριο, δικηγορικό γραφείο Mourant, να συμβάλλει στα γραφειοκρατικά για τη σύσταση της εταιρείας και σε έναν άλλο οργανισμό, τη GlobeOp Financial Services την επιπλέον διασφάλιση ότι όλα ήταν εντάξει. Εν τέλει, η εταιρεία-«φάντασμα» στα Κέιμαν ήταν έτοιμη να δεχτεί τα πρώτα 20 εκατ. δολ. τον Ιούλιο του 2012. Παρά τις υποσχέσεις, αυτά θα ήταν και τα μόνα που θα λάμβανε ποτέ.
Εστω και έτσι, όμως, ο Κύριος Α. μέσω του hedge fund του οποίου ήταν διευθυντής, μπορούσε να διαχειριστεί, πάντα προς όφελος του επενδυτή, το σεβαστό αυτό ποσό. Ποιος όμως έκανε το έμβασμα των 20 εκατ.; Αντί υπογραφής, υπήρχε μια ονομασία: Caythorpe Holdings. Εδρα: Βρετανικές Παρθένες Νήσοι. Ομως πίσω και από αυτήν, υπήρχε μια μικρή και άγνωστη τράπεζα στη Βιέννη, η Kathrein Privatbank. Και πίσω από αυτήν, μια άλλη αυστριακή τράπεζα, η Raiffeisen, η οποία χρησιμοποίησε το δίκτυο της JP Morgan για τη μεταφορά των 20 εκατ. δολ.
Βέβαια, ο Κύριος Α. δεν ήταν αδαής. Παρατήρησε ότι κάποια από τα έγγραφα των συναλλαγών έφεραν την υπογραφή μιας κυρίας «Νατάλια Μπιτσέκοβα». Υποπτεύθηκε αμέσως ότι η αρχική πηγή των χρημάτων θα πρέπει να ήταν, πιθανώς, κάποιος Ρώσος ολιγάρχης. Εχοντας όμως ελέγξει δύο και τρεις φορές ότι όλα ήταν νόμιμα, ο Κύριος Α. δεν ένιωσε τον πειρασμό να αναζητήσει περαιτέρω στοιχεία για την κα Μπιτσέκοβα. Τα πάντα λειτουργούσαν στην εντέλεια, με τα 20 εκατ. δολ. να πολλαπλασιάζονται και, επί της ουσίας, να παραμένουν αφορολόγητα στις ΗΠΑ. Το 2014, όμως, η κρίση στην Κριμαία προκάλεσε αναστάτωση στον κόσμο των επενδύσεων και η Caythorpe Holdings απέσυρε το κεφάλαιό της από την εταιρεία των Νήσων Κέιμαν.
Ο Κύριος Α. είδε απλώς ένα μεγάλο μηδέν στο λογαριασμό. Το 2017 η Caythorpe Holdings κήρυξε πτώχευση και ο Κύριος Α., ο οποίος για περίπου δύο χρόνια διαχειρίστηκε, όσο πιο επικερδώς μπορούσε, 20 εκατ. δολάρια, θα μάθαινε μόλις πριν από μερικές εβδομάδες ότι, εκείνα τα χρήματα της Caythorpe και όλων των ενδιαμέσων σχημάτων, ανήκαν στον Ρόμαν Αμπράμοβιτς.