Η Αλίνα και ο Βαλέρι, ένα ζευγάρι Ουκρανών, ηλικίας λίγο πάνω από τα 60, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, κοντά στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, όπου εργάζονταν και οι δύο ως μηχανικοί, όταν εξερράγη ένας αντιδραστήρας το 1986, προκαλώντας το χειρότερο πυρηνικό δυστύχημα στον κόσμο.
Τώρα είναι παγιδευμένοι, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις βομβαρδίζουν πόλεις και γέφυρες γύρω από το σπίτι τους, κοντά στο Τσερνίχιφ της βόρειας Ουκρανίας και εντείνονται οι ανησυχίες της Δύσης για την ασφάλεια των πυρηνικών σταθμών.
«Θεός φυλάξει, αν χρειαστεί να φύγουμε πάλι», είπε η Αλίνα, μιλώντας μέσω του Zoom στο πρακτορείο Reuters. Το ζευγάρι απέφυγε να πει το επώνυμό του ή το ακριβές σημείο όπου βρίσκονται, καθώς φοβούνταν ότι η δημοσιότητα θα τους έθετε σε κίνδυνο.
Η Αλίνα και ο Βαλέρι είναι παντρεμένοι εδώ και 40 χρόνια και τώρα κρύβονται στο υπόγειο του σπιτιού, κάθε φορά που ακούγονται οι σειρήνες που προειδοποιούν ότι επίκειται αεροπορικός βομβαρδισμός – και αυτό συμβαίνει πολλές φορές την ημέρα.
Τα παράθυρα της κουζίνας είναι καλυμμένα με κουβέρτες, ώστε το φως να μην «προσκαλεί» τις βόμβες. Στο υπόγειο έχουν βάλει δυο στρώματα στο πάτωμα για να κοιμούνται, ένα γκάζι για μαγείρεμα, ενώ ένα δωμάτιο είναι γεμάτο με τρόφιμα που μπορούν να κρατήσουν για πολύ καιρό. «Είναι κυρίως μανιτάρια, σπιτική μαρμελάδα, τουρσιά», είπε ο Βαλέρι, «ξεναγώντας» τους δημοσιογράφους στο αυτοσχέδιο καταφύγιο, με ένα βίντεο που τράβηξε με το κινητό του.
Δεν υπάρχει πλέον σύνδεση με άλλες πόλεις, δεν γίνονται παραδόσεις στα καταστήματα και τα φαρμακεία, ενώ τα ράφια είναι άδεια. Το ζευγάρι έχει ζητήσει από τους φίλους του στο Χάρκοβο, τη Χερσώνα και το Σούμι να στέλνουν με τα κινητά τους ένα απλό μήνυμα κάθε πρωί: «Ζωντανός» – «έτσι ζούμε», είπε η Αλίνα.
Ο Βαλέρι είπε ότι οι εγκαταστάσεις στους σταθμούς παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου και του Τσερνόμπιλ, που δεν λειτουργεί πια, ήταν καλά προφυλαγμένες, αλλά θα προκαλούταν «τεράστια καταστροφή» αν τις χτυπούσαν οι Ρώσοι. «Η ραδιενέργεια θα διαχυθεί σε όλη την Ευρώπη», είπε.
Οι δυο τους προσπαθούν να παραμείνουν ψύχραιμοι, παρά τις μάχες που μαίνονται τριγύρω. Οι γέφυρες και οι δρόμοι που περιβάλλουν την πόλη τους έχουν καταστραφεί ή καταληφθεί από τους Ρώσους, λένε. Έτσι, έχουν αποκοπεί από την υπόλοιπη χώρα.
«Δεν ελπίζουμε ότι θα δημιουργηθούν ανθρωπιστικοί διάδρομοι. Δεν έχουμε δρόμο να πάμε πουθενά. Από τη μια πλευρά είναι η Λευκορωσία και ο μόνος δρόμος για το Κίεβο είναι μέσω του Τσερνίχιφ, που βομβαρδίζεται συνεχώς».
Οι ντόπιοι προσπαθούν να επιβιώσουν με όσα έχουν. Η Αλίνα ψήνει καθημερινά 8-10 φρατζόλες ψωμί και ο Βαλέρι τις μοιράζει σε όσους έχουν ανάγκη. Φροντίζει να χαράζει σε κάθε φρατζόλα το εθνόσημο – την ουκρανική τρίαινα – προτού τις βάλει στο φούρνο.
Η μαγειρική και η ζωγραφική, την βοηθούν να παραμένει ψύχραιμη. «Το να μην κάνεις τίποτα είναι πολύ δύσκολο», είπε.
Ο Βαλέρι βρίσκει παρηγοριά στην πεποίθησή του ότι οι Ουκρανοί θα κερδίσουν τον πόλεμο και η ζωή τους θα ξαναγίνει φυσιολογική. «Θα πάμε επίσκεψη στους φίλους μας στο Τσερνίχιφ, θα πάμε στο Κίεβο, θα ξαναρχίσουν οι παραδόσεις προϊόντων και όλα θα είναι καλά», πιστεύει.