Καμία πρόθεση να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της ελευθερίας του Τύπου δεν έχει η Ρωσία, καθώς το Κρεμλίνο δεν διστάζει να απειλήσει τους δημοσιογράφους ακόμη και με τη ζωή τους προκειμένου να συμμορφωθούν με τις ανακοινώσεις τους και μόνο.
Ειδικότερα πολλοί από τους σημαντικότερους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, από τα τηλεοπτικά κανάλια μέχρι το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, ανήκουν στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι δημοσιογράφοι που ασκούν κριτική στο πολιτικό κατεστημένο αντιμετωπίζουν όχι μόνο λογοκρισία, αλλά και κίνδυνο για τη ζωή και το βιοπορισμό τους.
Αυτή η συνθήκη υπήρχε, απλά έχει γίνει πιο εμφανής μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Όπως περιγράφει αναλυτικά το Time, κάνοντας μία επισκόπηση των πρωτοσέλιδων των ρωσικών ειδησεογραφικών μέσων αυτή την εβδομάδα δεν φαίνεται τόσο τι συμβαίνει στο εσωτερικό του έθνους που επιτίθεται, αλλά μάλλον τι θα ήθελε η κυβέρνηση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν να πιστέψουν οι πολίτες της Ρωσίας.
Οδηγίες στα ΜΜΕ από την κυβέρνηση
Την Πέμπτη, η Roskomnadzor -ο ομοσπονδιακός οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο και τη λογοκρισία των μέσων ενημέρωσης- εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία ενημέρωνε τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ότι «είναι υποχρεωμένα να χρησιμοποιούν μόνο πληροφορίες και δεδομένα που έχουν λάβει από επίσημες ρωσικές πηγές».
Η ανακοίνωση προειδοποιούσε επίσης ότι υπάρχουν μη κατονομαζόμενα μέσα ενημέρωσης που έχουν διαδώσει «ανεπιβεβαίωτες και αναξιόπιστες πληροφορίες».
Ενώ ορισμένα μέσα της αντιπολίτευσης, όπως η Novaya Gazeta, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κατευθυνόμενη αφήγηση, τα κύρια ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία έχουν σε μεγάλο βαθμό συμμορφωθεί – ακόμη και αν τα αποτελέσματα είναι απίθανο να ξεγελάσουν τους απαιτητικούς Ρώσους αναγνώστες που έχουν εκτεθεί σε περίπου 15 χρόνια φιλοκυβερνητικής προπαγάνδας.
Δεν υπάρχει πουθενά η λέξη «πόλεμος»
Οι ιστορίες που προκύπτουν είναι εξίσου «εντυπωσιακές» για όσα παραλείπουν όσο και για όσα πραγματικά δημοσιεύουν.
Σε γενικές γραμμές, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ελαχιστοποιούν την κλίμακα της επίθεσης στην Ουκρανία – περιγράφοντάς την με τη φράση που χρησιμοποιούν οι ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι, ως «στρατιωτική επιχείρηση» και όχι ως «πόλεμο» ή «εισβολή», τους όρους που έχουν χρησιμοποιήσει σχεδόν όλα τα δυτικά μέσα ενημέρωσης.
Μάθημα… ψευδών ειδήσεων
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ρωσικές ειδήσεις έχουν διαστρεβλώσει τα όσα συμβαίνουν επί τόπου στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο RIA News την Πέμπτη επανέλαβε τους ισχυρισμούς του ρωσικού υπουργείου Άμυνας ότι οποιεσδήποτε δηλώσεις ότι ρωσικά αεροσκάφη, ελικόπτερα και τεθωρακισμένα οχήματα έχουν χαθεί αποτελούν ψευδείς ειδήσεις.
Το άρθρο υποστήριξε επίσης ότι το ουκρανικό στρατιωτικό προσωπικό εγκαταλείπει τις θέσεις του «μαζικά» και ότι «οι Ουκρανοί συνοριοφύλακες δεν προβάλλουν καμία αντίσταση».
Ουκρανοί αξιωματούχοι, εν τω μεταξύ, έχουν δημοσιεύσει ιστορίες φρουρών που αρνούνται να υποχωρήσουν.
Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο TIME ότι τα απαξιωτικά σχόλια για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις αποτελούν μέρος μιας ρωσικής στρατηγικής «για να τις αποθαρρύνουν και να τις προκαλέσουν».
Ο αξιωματούχος δήλωσε: «Οι πληροφορίες μας δείχνουν ότι η Ρωσία δημιουργεί μια εκστρατεία παραπληροφόρησης, δημοσιοποιώντας ψευδείς αναφορές με τα ουκρανικά στρατεύματα. Οι πληροφορίες μας δείχνουν επίσης ότι η Ρωσία σχεδιάζει να απειλήσει με θανάτωση τα μέλη των οικογενειών των Ουκρανών στρατιωτών εάν δεν παραδοθούν».
Πολλά άρθρα επίσης δεν σταματούν να επαναλαμβάνουν τον ισχυρισμό του ρωσικού Στρατού Άμυνας ότι θα επιτεθεί μόνο σε στρατιωτικούς στόχους και ότι οι Ουκρανοί πολίτες δεν κινδυνεύουν.
Ένα άρθρο του TASS σχετικά με την εκκένωση των ουκρανών πολιτών στη γειτονική Μολδαβία καταλήγει σε αυτή τη σημείωση:
«Όπως δήλωσε το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο ρωσικός στρατός δεν χτυπάει πόλεις, αλλά μόνο εξουδετερώνει στρατιωτικές υποδομές, οπότε τίποτα δεν απειλεί τον άμαχο πληθυσμό».
Η αφήγηση δεν σταματά όταν τα ρωσικά κατευθυνόμενα media αναλύουν την αιτία του πολέμου.
Τα ειδησεογραφικά δημοσιεύματα ισχυρίζονται ότι η ουκρανική κυβέρνηση είναι μια «δικτατορία» και ότι η ρωσική κυβέρνηση δεν είχε άλλη επιλογή από το να επιτεθεί στην Ουκρανία.
Αποναζιστικοποίηση
Τα μέσα ενημέρωσης έχουν επίσης επικαλεστεί το αίσθημα ευθύνης των Ρώσων για την Ουκρανία, η οποία, όπως ισχυρίζεται ο Πούτιν, δεν έχει δική της ξεχωριστή ταυτότητα -σε αντίθεση με τα ιστορικά στοιχεία- και έχουν συνδέσει την παρούσα κρίση με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον οποίο οι Ρώσοι αποκαλούν «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο» και τον θυμούνται ως μια στιγμή εθνικού μεγαλείου και θυσίας. Κατά τρόπο ύπουλο, πολλές ειδήσεις έχουν επαναλάβει τον ισχυρισμό της ρωσικής κυβέρνησης ότι μέρος του σκοπού της σύγκρουσης, σύμφωνα με τα λόγια του Ρώσου εκπροσώπου Τύπου Ντμίτρι Πεσκόφ, είναι η «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.
Βέβαια δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η ουκρανική κυβέρνηση προωθεί τη ναζιστική ιδεολογία, και ο ισχυρισμός είναι άκυρος ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως ο πρόεδρος Ζελένσκι είναι Εβραίος και έχασε μέλη της οικογένειάς του στο Ολοκαύτωμα.