Το πλήθος των δεδομένων που κυκλοφορούν σήμερα σε κάθε επιχείρηση είναι τεράστιο και μεγαλώνει συνεχώς, όσο αυξάνονται οι εφαρμογές στα πλαίσια της νέας βιομηχανικής επανάστασης που προκαλούν η ψηφιοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη. Παράδειγμα αποτελεί η συνεχής ροή δεδομένων που κρίνεται απαραίτητη για τη λειτουργία της αυτόνομης κίνησης. Κάθε επιχείρηση καλείται να επιλέξει το data management που της ταιριάζει, δηλαδή τον ιδανικό τρόπο για να αποθηκεύει, να χρησιμοποιεί και να ανταλλάσσει δεδομένα. Συχνά οι επιχειρήσεις εμπιστεύονται υπηρεσίες cloud στον κυβερνοχώρο. Ήδη σήμερα τα data σε φάρμες διακομιστών είναι περισσότερα από εκείνα που έχουν αποθηκευθεί σε τοπικό επίπεδο, για παράδειγμα στον σκληρό δίσκο των συνεργατών μίας επιχείρησης.
Κοινές προδιαγραφές είναι το Α και το Ω στα δεδομένα
Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα των clouds είναι ότι δεν χρειάζεται να αγοραστούν, αλλά μπορεί και να ενοικιαστούν, ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, εξασφαλίζοντας πρόσβαση συνεργατών από όλον τον κόσμο. Αλλά ποιος πάροχος υπηρεσιών cloud είναι εκείνος που μπορεί να εγγυηθεί ασφαλή διαχείριση, αξιόπιστο σέρβις και συμβατότητα στις ανταλλαγές δεδομένων ανά τον κόσμο; Μέχρι στιγμής κυριαρχούν οι αμερικανικοί κολοσσοί Google, Amazon και Microsoft. Αναζητώντας μία αξιόπιστη ευρωπαϊκή εναλλακτική λύση, Γαλλία και Γερμανία ξεκίνησαν το 2019 το Gaia-X, ένα ευρωπαϊκό έργο δεδομένων cloud. Έκτοτε, διεθνείς οργανισμοί, επιστήμονες, πολιτικοί και περίπου 270 επιχειρήσεις – μεγάλοι όμιλοι, αλλά και startups – εργάζονται για να δημιουργηθεί μία ευρωπαϊκή υποδομή, στην οποία τα data θα αποθηκεύονται, θα γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας και θα διακινούνται.
«Στόχος μας είναι ένα ψηφιακό οικοσύστημα, το οποίο θα ευνοεί την καινοτομία και την παροχή νέων υπηρεσιών, που βασίζονται στην επεξεργασία των data», λέει ο απερχόμενος γερμανός υπουργός Οικονομίας Πέτερ Αλτμάιερ, που είναι ένας από τους πρωτεργάτες του έργου, σε πολιτικό επίπεδο. Με απλά λόγια το Gaia-X δεν αποτελεί ένα ακόμη ευρωπαϊκό cloud. Η λογική του έργου είναι ότι όλοι οι πάροχοι cloud θα πρέπει να δικτυωθούν μεταξύ τους και να συντονίσουν τις πλατφόρμες τους στις κοινές προδιαγραφές που καθιερώνει το Gaia-X. «Το νέο έργο συνδέει τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες cloud και αναλαμβάνει τον συντονισμό, την ενορχήστρωση της διαδικασίας», τονίζει ο Αντρέας Βάις από τον σύνδεσμο Ecco, που εκπροσωπεί 1.100 επιχειρηματίες του διαδικτύου από όλη την Ευρώπη. Ήδη σήμερα πολλές επιχειρήσεις αποθηκεύουν data, αλλά δεν μπορούν να τα αξιοποιήσουν οικονομικά καθώς λείπουν οι ενιαίες τεχνικές προδιαγραφές. «Πολλές φορές οι ανταλλαγές δεδομένων γίνονται ακόμη με e-mail ή φαξ, τα στελέχη πρέπει να συνεννοηθούν μεταξύ τους πριν προχωρήσει η διαδικασία», λέει ο Ράινερ Στρέτερ, συνεργάτης του παρόχου IONOS. Όταν επικοινωνούν μεταξύ τους μόνον δύο εταιρείες το σύστημα λειτουργεί, αλλά όταν χρειάζεται ανταλλαγή δεδομένων από εκατοντάδες εταιρείες, για παράδειγμα στα πλαίσια μίας αλυσίδας τροφοδοσίας, η επικοινωνία κρίνεται ανέφικτη, εάν δεν υπάρχουν ενιαίες προδιαγραφές data. Γι αυτό άλλωστε σήμερα, εκτιμά πρόσφατη μελέτη των εταιρειών IDC και Seagate, αξιοποιείται μόλις το ένα τρίτο των data που έχουν αποθηκευθεί διεθνώς.
Ευρωπαϊκές φιλοδοξίες, αμερικανικός ανταγωνισμός
Για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η προστιθέμενη αξία των Data αποτελεί καθοριστικό παράγοντα οικονομικής και κοινωνικής προόδου στις επόμενες δεκαετίες. Σύμφωνα με τους ειδικούς ο συνολικός τζίρος των data στην ΕΕ θα τριπλασιαστεί μέχρι το 2025, φτάνοντας τα 829 δισεκατομμύρια ευρώ. Μέχρι στιγμής βέβαια οι περισσότεροι χρήστες υπηρεσιών cloud εμπιστεύονται τους αμερικανικούς κολοσσούς του κλάδου, οι οποίοι κατέχουν μερίδιο αγοράς γύρω στο 70% στην Ευρώπη. Είναι όμως ασφαλή τα data στα χέρια τους;
Το σίγουρο είναι ότι με βάση την ισχύουσα νομοθεσία οι διωκτικές αρχές, αλλά και οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ μπορούν να επέμβουν σε αυτές τις υπηρεσίες cloud. Γιατί ο Cloud Act υποχρεώνει τις αμερικανικές επιχειρήσεις να παραδίδουν τα data, ακόμη και αν η τοπική νομοθεσία απαγορεύει τη δημοσιοποίησή τους στη χώρα εκείνου που τα αποθηκεύει. Αυτό ισχύει και για προσωπικά δεδομένα ευρωπαίων πολιτών. Σύμφωνα με έρευνα της Bitkom Research και της εταιείας συμβούλων KPMG από το 2021, το 75% των επιχειρήσεων που δεν καταφεύγουν (ακόμη) σε υπηρεσίες cloud αναφέρουν ως λόγο τις αμφοβλίες τους ως προς την ασφάλεια των δεδομένων, ενώ το 67% κάνουν λόγο γενικότερα για «νομικές αβεβαιότητες».
Ο μακρύς δρόμος μέχρι την ολοκλήρωση του έργου
Έξι χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη του Gaia-X, αλλά το έργο παραμένει σχεδόν άγνωστο. Σε έρευνα μεταξύ 500 επιχειρήσεων που διενήργησε το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας (IW) μόλις το 6% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι έχει ακούσει κάτι για το έργο αυτό. Για την ταχύτερη υλοποίησή του ιδρύθηκε το 2020 η Gaia-X-Association, μία Μη Κυβερνητική Οργάνωση που θα επεξεργαστεί όχι μόνο τεχνικές προδιαγραφές, αλλά και κανόνες δεοντολογίας. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν ήδη εθνικούς κόμβους, τα Gaia-X-hubs, που συντονίζονται μεταξύ τους σε μία προσπάθεια να διαμορφώσουν ενιαία κριτήρια και να εντοπίσουν νομοθετικά εμπόδια.
Στο μεταξύ συμμετέχουν στο έργο και οι μεγαλύτεροι πάροχοι υπηρεσιών cloud (hyperscaler) από τις ΗΠΑ και την Κίνα: Amazon, Google, Microsoft, Palantir, Salesforce, Huawei, Alibaba. «Δεν θέλουμε να απομονωθούμε στην Ευρώπη, καλωσορίζουμε όλους όσους είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν τους κανόνες μας», εξηγεί ο Μπόρις Ότο, επιτελικό στέλεχος του γερμανικού Ινστιτούτου Φραουνχόφερ. Θετική άποψη εκφράζει και ο Ράινερ Στρέτερ. Άλλωστε, επισημαίνει, για τις μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Telekom και η Volkswagen, που σήμερα είναι πελάτες ξένων hypescaler, θα είναι πιο εύκολο να αλλάξουν πάροχο μόλις οι hyperscaler αποδεχθούν τους κανόνες του Gaia-X.