Η ολιστική διαχείριση της διαδικασίας της ένταξης, με στρατηγικό στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας και προτεραιότητα στη δημιουργία ενταξιακών δομών μέσα στα κέντρα φιλοξενίας, αποτελούν τον πυρήνα της Εθνικής Στρατηγικής Κοινωνικής Ένταξης Αιτούντων Άσυλο και Προσφύγων, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Σοφία Βούλτεψη.
Όπως εξηγεί η κ. Βούλτεψη μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μετά την παρουσίαση της Στρατηγικής στο υπουργικό συμβούλιο, «η διαδικασία της ένταξης θα είναι ολιστική και στα σχέδιά μας είναι να δημιουργήσουμε ενταξιακές δομές μέσα στις δομές, με εκπαιδευτικό περιεχόμενο ανάλογο με τις πληθυσμιακές ομάδες και την περιοχή». Η Στρατηγική, υπογραμμίζει η υφυπουργός, έχει ως στρατηγικό στόχο «την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με παράλληλη δημιουργία θέσεων εργασίας σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας και αύξηση του ΑΕΠ, ώστε να επωφελούνται Έλληνες και πρόσφυγες». Δίνει, μάλιστα, ιδιαίτερη έμφαση στην αυτόνομη διαβίωση «και στην ανάγκη οι πρόσφυγες να μην εξαρτώνται από τα κρατικά επιδόματα, αλλά να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις».
Βαρύτητα θα δοθεί επίσης, στην «προ-ένταξη όσων αιτούντων άσυλο διαθέτουν προσφυγικό προφίλ, παρέχοντας εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση σε όλους», αλλά και στη σύνδεση άτυπης και τυπικής εκπαίδευσης, μέσα από το πρόγραμμα άτυπης εκπαίδευσης που εφαρμόζει η UNICEF. Η κ. Βούλτεψη χαρακτηρίζει «εμβληματικό» και τον τομέα «που προβλέπει την εξοικείωση με τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, τις ευρωπαϊκές αξίες και το δημοκρατικό πολίτευμα, αλλά και με την ισότητα των φύλων, την ειρηνική συνύπαρξη, την αποτροπή της ενδοοικογενειακής βίας και κάθε μορφής βίας, καθώς και την αποτροπή της εμπορίας ανθρώπων».
Προτεραιότητα στην υλοποίηση, σύμφωνα με την υφυπουργό Μετανάστευσης, έχουν τα προγράμματα ελληνομάθειας και μια σειρά προγράμματα εκπαίδευσης «σε επαγγέλματα με αναφορά σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας, που εμφανίζουν και τη μεγαλύτερη ζήτηση σε εργαζομένους, ανάμεσα στους οποίους ο αγροτικός, ο τουριστικός και ο κατασκευαστικός τομέας, καθώς και η μεταποίηση». Επίσης, θα συνεχιστεί η εφαρμογή του ενταξιακού προγράμματος Helios, ενώ θα δημιουργηθεί και το πρόγραμμα Helios Junior, για τα ασυνόδευτα παιδιά που ενηλικιώνονται.
Τροχοπέδη στο σχεδιασμό αποτελεί η καθυστέρηση της χρηματοδότησης, καθώς, όπως εξηγεί η υφυπουργός, «η χρηματοδοτική περίοδος 2014- 2020 έχει λήξει και τα ευρωπαϊκά κονδύλια της νέας χρηματοδοτικής περιόδου 2021-2027 δεν θα φθάσουν πριν από το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022. Στο διάστημα αυτό θα χρησιμοποιήσουμε κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να μην υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις».
Τι προβλέπει η Εθνική Στρατηγική
Η Εθνική Στρατηγική Ένταξης, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο υπουργικό συμβούλιο, περιλαμβάνει τέσσερις βασικούς πυλώνες: την προ-ένταξη αιτούντων άσυλο, την κοινωνική ένταξη των προσφύγων μέσα από προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευση, την πρόληψη και προστασία από κάθε μορφή βίας και την παρακολούθηση της ενταξιακής πορείας μέσω κοινώς αποδεκτών και συγκρίσιμων δεικτών.
Συγκεκριμένα, στον πρώτο πυλώνα της προ-ένταξης αιτούντων άσυλο, στόχος είναι η προστασία και η ασφάλεια, η πρόσβαση στην υγεία και την εκπαίδευση, η διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, η προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, η εξοικείωση με το κράτος Δικαίου, την ισότητα των φύλων, την αποφυγή κάθε μορφής βίας και την ειρηνική συνύπαρξη.
Μεταξύ άλλων προβλέπεται η διασφάλιση της παρουσίας επιστημονικών ομάδων αποτελούμενων από γιατρούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς σε όλες τις εγκαταστάσεις υποδοχής σε όλη τη χώρα, οι οποίες θα είναι υπεύθυνες για την αξιολόγηση της κάθε μορφής ευαλωτότητας και για την περαιτέρω παραπομπή τους σε αρμόδιες υπηρεσίες. Επίσης, η εξασφάλιση κατάλληλων δομών στέγασης και υποστήριξης για ευάλωτα άτομα και η δημιουργία δικτύου υποστήριξης για έγκυες και μητέρες.
Στον πυλώνα αυτό εντάσσεται η παροχή μη τυπικής εκπαίδευσης, με ανάπτυξη των βασικών γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, σε προπαρασκευαστικές τάξεις ή ως πρόσθετη υποστήριξη στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα, και η διασφάλιση της πρόσβασης στα δημόσια σχολεία με ενίσχυση των σχολείων σε ανθρώπινους πόρους και τεχνολογικά μέσα, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής και εφαρμογής μιας κοινής διαδικασίας εγγραφής. Επίσης, προβλέπεται η ενίσχυση στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω της επιτάχυνσης της αναγνώρισης προσόντων και δεξιοτήτων, αλλά και η υλοποίηση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης.
Επιπροσθέτως, σχεδιάζεται η ενίσχυση της παροχής νομικής βοήθειας για την υποστήριξη των διαδικασιών ασύλου, επιστροφής, μετεγκατάστασης και οικογενειακής επανένωσης, η διεξαγωγή ενημερωτικών συνεδριών για τους αιτούντες άσυλο αναφορικά με το νομικό, θεσμικό και κοινωνικό πλαίσιο στην Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, και η ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών με πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες υπηρεσίες.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά στην κοινωνική ένταξη των προσφύγων με στόχο την αυτόνομη διαβίωση των προσφύγων μέσα από προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης που έχουν ως στόχο την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και ιδίως σε επαγγέλματα για τα οποία υπάρχει ζήτηση. Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει χαρτογράφηση δεξιοτήτων.
Επιπλέον, στον τομέα αυτό εντάσσονται η προώθηση της κατάρτισης και απασχόλησης γυναικών- θυμάτων έμφυλης βίας, προκειμένου να συνδράμουν άλλες γυναίκες με παρόμοιες εμπειρίες, η δωρεάν παροχή σε ενήλικες υποχρεωτικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, η ενίσχυση του θεσμού των σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας για ενήλικες και των συντονιστών εκπαίδευσης προσφύγων στις δομές. Επίσης, προβλέπεται η δημιουργία ευκαιριών στέγασης για τους πρόσφυγες, με κίνητρα για τους ιδιοκτήτες κατοικιών και με σύνδεση των ευκαιριών στέγασης με εποχικές ευκαιρίες απασχόλησης στον τουριστικό ή αγροτικό τομέα.
Η ενίσχυση της πρόληψης της βίας, συμπεριλαμβανομένης της έμφυλης βίας και της εμπορίας ανθρώπων, τίθεται στο επίκεντρο του τρίτου πυλώνα. Υπογραμμίζεται η ανάγκη στενής συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων αρχών για τον έγκαιρο εντοπισμό και παραπομπή των περιστατικών και την υλοποίηση εργαστηρίων εκπαίδευσης και δράσεων αποκατάστασης.
Επίσης, προβλέπονται η υλοποίηση εργαστηρίων για την ισότητα των φύλων που θα απευθύνονται σε άνδρες, γυναίκες και εφήβους, αλλά και η ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών θεματικών ενοτήτων για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και των διακρίσεων σε μαθητές και επαγγελματίες πρώτης γραμμής.
Τέλος, ο τέταρτος πυλώνας αφορά στην παρακολούθηση της ενταξιακής πορείας, μέσω κοινώς αποδεκτών και συγκρίσιμων δεικτών.
Σημειώνεται ότι στο υπουργικό συμβούλιο παρουσιάστηκε και η Εθνική Στρατηγική για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων νομοσχέδιο για την επιτροπεία και το πλαίσιο φιλοξενίας των ασυνόδευτων παιδιών. Στο νέο σύστημα επιτροπείας πρωταρχικό ρόλο θα έχουν το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ως αρμόδια αρχή εκπόνησης, εφαρμογής και παρακολούθησης δράσεων και προγράμματος, και ο αρμόδιος εισαγγελέας ως θεσμική εγγύηση της διαδικασίας ανάθεσης της επιτροπείας σε νομικό πρόσωπο παροχής υπηρεσιών επιτροπείας. Επίσης, δημόσια και ιδιωτικά νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παιδικής προστασίας. Τέλος, το Συμβούλιο Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων ως βοηθητικό όργανο για την επίλυση διαφωνιών. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών επιτροπείας θα υποδεικνύουν φυσικό πρόσωπο, στο οποίο θα ανατίθενται τα καθήκοντα του επιτρόπου.