Τις πολιτικές, τις προτεραιότητες, τις δράσεις και τα χρονοδιαγράμματα της Ελληνικής Κυβέρνησης στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του σωφρονιστικού συστήματος παρουσίασε ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος στα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής συμπεριφοράς.
Στη συνάντηση συμμετείχαν ο Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη, Ελευθέριος Οικονόμου και ο Γενικός Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής, Παπαθανασίου Κωνσταντίνος και ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίας Τάξης Καραμαλάκης Μιχαήλ. Εκ μέρους της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης παρόντες ήταν οι κκ Alan Mitchell, Elizabetta Zamparutti, Regi Brillat και Hugh Chetwynd.
Στην τοποθέτηση του ο Υπουργός τόνισε ότι ο απόλυτος σεβασμός των δικαιωμάτων όλων των ατόμων που κρατούνται στις δομές κράτησης, επί τη βάσει του ευρωπαϊκού και διεθνούς πλαισίου Δικαίου αποτελεί απόλυτη προτεραιότητά, ο ελληνικός πολιτισμός εξάλλου επιβάλει μια τέτοια αντιμετώπιση από την πλευρά της Ελλάδας.
Ο κ. Θεοδωρικάκος επισήμανε τις ιδιαιτερότητες της περιόδου, την οικονομική κρίση, την πανδημία και τη μεταναστευτική κρίση που μετέβαλαν το προφίλ της Χώρας, επηρεάζοντας άμεσα και τις ήδη βεβαρυμμένες δομές κράτησης, αφού 1 στους 5 φυλακισμένους είναι διακινητής παράτυπων μεταναστών (2.096 άτομα).
Παρά τις δυσκολίες, ο προϋπολογισμός για την αντεγκληματική πολιτική αυξήθηκε ανέφερε ο Υπουργός. Ενδεικτικά, οι πιστώσεις που χορηγούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό ανερχόταν στα 150 εκατομμύρια το 2020, στα 162 το 2021 ενώ μέχρι τον 7/2022 στα 158 εκατομμύρια ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε αναλυτικά στη μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος που προωθεί η Κυβέρνηση και συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο του νέου Σωφρονιστικού Κώδικα, το οποίο αναμένεται να ψηφισθεί μέχρι τις 15 Οκτωβρίου και περιλαμβάνει τα εξής:
Εναρμόνιση των διατάξεων του Σωφρονιστικού Κώδικα με τις επιταγές της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και της νομολογίας του ΕΔΔΑ, με τη θέσπιση ένδικου βοηθήματος των κρατουμένων αναφορικά με τις συνθήκες κράτησής τους.
Απαγόρευση κάθε δυσμενούς διακριτικής μεταχείρισης των κρατουμένων, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προστασία των αδύναμων κρατουμένων,
Ισότητα στα δικαιώματα και στον τρόπο διαβίωσης των κρατουμένων εντός των Σωφρονιστικών Καταστημάτων,
Προστασία της ανηλικότητας και της μητρότητας των κρατουμένων γυναικών,
Επικοινωνία των κρατουμένων με το κοινωνικό τους περιβάλλον με χρήση ηλεκτρονικών μέσων,
Διαχωρισμό των Σωφρονιστικών Καταστημάτων ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα των αδικημάτων,
Αναβάθμιση των συνθηκών υγειονομικής περίθαλψης και διατροφής των κρατουμένων,
Διευκόλυνση μεταγωγής των κρατουμένων σε αγροτικά καταστήματα,
Εξορθολογισμό των προϋποθέσεων χορήγησης του ευεργετήματος τακτικών, εκπαιδευτικών και έκτακτων αδειών,
Κοινωνική Επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση των αποφυλακισθέντων και την λήψη ειδικής μέριμνας για τους νεαρούς κρατούμενους.
Ο κ. Θεοδωρικάκος αναφέρθηκε και σε βασικές μεταρρυθμίσεις που προωθούνται και αφορούν στις συνθήκες κράτησης και περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση του ζητήματος του υπερπληθυσμού, το κτιριακό, τη στελέχωση, την εκπαίδευση των κρατουμένων και την υγειονομική τους περίθαλψη.
Ειδικότερα:
Υπερπληθυσμός: H μεταφορά από τα κλειστά Καταστήματα Κράτησης της Χώρας κρατουμένων στα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης και την Κεντρική Αποθήκη Υλικού Φυλακών, απέδωσε αποτελέσματα και επετεύχθη σημαντική αποσυμφόρηση. Από τις αρχές Ιουνίου μέχρι τέλος Αυγούστου έχουν μεταχθεί 390 κρατούμενοι από τα κλειστά Καταστήματα Κράτησης στα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης, σημειώνοντας, Έτσι, σε διάστημα τριών μηνών (01.06.2022-1.09.2022) έχει καλυφθεί το 65% του αρχικού στόχου για μεταγωγή περίπου 600 κρατουμένων στα Αγροτικά Καταστήματα Κράτησης. Παράλληλα, λαμβάνονται πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των αγροτικών καταστημάτων κράτησης και αναπτύσσονται συνεργασίες με εξειδικευμένους φορείς και ακαδημαϊκά ιδρύματα για την αναβάθμιση τους. Εν προκειμένω, εντός του Σεπτεμβρίου προβλέπεται η υπογραφή MOU με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για τη βελτίωση των γνώσεων και της συνολικότερης κατάρτισης των κρατουμένων, καθώς και την αναβάθμιση της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγικής διαδικασίας στα Καταστήματα αυτά.
Κτιριακό: Στις 9 Αυγούστου 2022 υπεγράφη η σχετική Σύμβαση με το ΤΑΙΠΕΔ για το έργο της μετεγκατάστασης του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού. Το έργο σχεδιάζεται να υλοποιηθεί με τη μέθοδο της Σύμπραξης Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της επόμενης προγραμματικής περιόδου. Σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, οι νέες κτιριακές εγκαταστάσεις θα αναπτύσσονται σε έκταση περίπου 100 στρεμμάτων και θα περιλαμβάνουν 14 πτέρυγες, χωρητικότητας 200 ατόμων έκαστη. Θα περιλαμβάνουν, επίσης, νοσοκομειακές υποδομές, ψυχιατρική πτέρυγα, χώρους θεραπευτικών προγραμμάτων, δικαστικές αίθουσες, πτέρυγες σχολικής εκπαίδευσης, γυμναστήριο, βιβλιοθήκη, πειθαρχικά κελιά, εργαστήρια, ενώ υπάρχει πρόβλεψη και για χώρους λατρείας.
Όσον αφορά στο νέο Κατάστημα Κράτησης Ιωαννίνων έχει ήδη γίνει αποδεκτή από το Υπουργείο η δωρεά της έκτασης, όπου πρόκειται να ανεγερθεί το νέο Κατάστημα και έχει κινηθεί η διαδικασία για την έκδοση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).
Ως προς το νέο Κατάστημα Κράτησης Δράμας, χωρητικότητας εξακοσίων (600) θέσεων κράτησης, όπως γνωρίζετε, έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του από την εταιρεία «Κτιριακές Υποδομές Α.Ε.». Το έργο παραδόθηκε στις 11 Ιουνίου 2020 και πρόκειται να λειτουργήσει εντός του 2022, με την στελέχωσή του από σωφρονιστικούς υπαλλήλους, κατηγορίας ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ. Στο ζήτημα αυτό θα επανέλθω αργότερα για να σας παρουσιάσω τις θετικές εξελίξεις που έχουν υπάρξει.
Αναφορικά με το νέο Κατάστημα Κράτησης (Κρήτη ΙΙ), στην περιοχή Κουρούνες του Νομού Λασιθίου, χωρητικότητας εξακοσίων (600) θέσεων κράτησης, η κατασκευή του βρίσκεται σε εξέλιξη. Η χρηματοδότηση του έργου έχει εξασφαλιστεί από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Άλλη μια σημαντική εξέλιξη είναι η μεταφορά του Ειδικού Τμήματος Ανηλίκων του Καταστήματος Κράτησης Κορίνθου στο Ειδικό Αγροτικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Κασσαβέτειας, βελτιώνοντας σημαντικά τις συνθήκες κράτησης των ανήλικων κρατουμένων.
Στελέχωση: Σύμφωνα με δύο προκηρύξεις την 6Κ/2018 και την 4Κ/2021 διορίσθηκαν 463 και 13 υπάλληλοι αντίστοιχα. Επιπλέον, Επιτροπές του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη θα διενεργήσουν σειρά διαγωνιστικών εξετάσεων για την πλήρωση θέσεων των κλάδων Φύλαξης και Προσωπικού Εξωτερικής Φρούρησης, υπό την εποπτεία του Α.Σ.Ε.Π. και θα επισπευσθούν οι εν λόγω προσλήψεις βάσει της προκήρυξης 9Κ/2021. Ήδη διαβιβάσθηκε στο Υπουργείο μας πίνακας 2.020 υποψηφίων, προκειμένου να κληθούν σε Υγειονομικές εξετάσεις και Αθλητικές και Ψυχοτεχνικές δοκιμασίες. Εκτιμάται ότι ως τις αρχές του 2023 θα διορισθούν 416 νέοι υπάλληλοι. Η επίσπευση αυτή που αντανακλά την ισχυρή πολιτική βούληση της σημερινής Κυβέρνησης και το αμείωτο ενδιαφέρον όλων μας για τη θεραπεία της υποστελέχωσης που παρατηρείται στα καταστήματα κράτησης συνιστά σημαντική βελτίωση, εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας της προηγούμενης προκήρυξης είχε διαρκέσει 3,5 χρόνια.
Εκπαίδευση: Ως προς το θέμα της εκπαίδευσης, θα ήθελα να αναφερθώ σ΄ένα καινοτόμο πρόγραμμα, υπό τον τίτλο «Εκπαίδευση και Πιστοποίηση Κρατουμένων» συνολικού προϋπολογισμού 24.000.000,00 €. Στο πλαίσιο υλοποίησης πράξεων ΕΣΠΑ. Στόχος του έργου είναι η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την ενίσχυση της μελλοντικής επανένταξης αποφυλακιζόμενων κρατούμενων στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας. Το έργο αφορά έως 2000 ανήλικους και έως 5.500 ενήλικους κρατούμενους προσφέροντάς τους α) Δράσεις Συμβουλευτικής, (ψυχοκοινωνική και επαγγελματική συμβουλευτική), β) Επαγγελματική Κατάρτιση, γ) Επαγγελματική Πιστοποίηση, και δ)Ανάπτυξη κατάλληλων σύγχρονων αιθουσών διδασκαλίας.
Επιπλέον, η Κυβέρνηση εστιάζει στον τομέα της μετα-σωφρονιστικής πολιτικής, μέσω του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού Επανόδου. Σχεδιάζονται να υλοποιηθούν το επόμενο χρονικό διάστημα η δημιουργία 8 παραρτημάτων της Επανόδου για τον σκοπό της επανένταξης.
Επίσης, στο πλαίσιο εφαρμογής του νέου νομοθετικού πλαισίου για την ίδρυση σχολείων στις φυλακές (Ν. 4763/2020 (άρθρο 75) και σε συνέχεια της ίδρυσης και λειτουργίας του μονοθέσιου Δημοτικού στο Κ.Κ. Κορυδαλλού Ι κατά το προηγούμενο σχολικό έτος, ιδρύθηκε πρόσφατα (28/8/2022) και δεύτερο Δημοτικό Σχολείο στο Κ.Κ. Λάρισας.
Υγειονομική περίθαλψη: Έχοντας ως στόχο την πληρέστερη υγειονομική και φαρμακευτική κάλυψη των κρατουμένων, είμαστε σε συζητήσεις με το Υπουργείο Υγείας, προκειμένου να εκπονηθεί Οδικός Χάρτης για τη σταδιακή ενσωμάτωση του υγειονομικού συστήματος των καταστημάτων κράτησης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, με στόχο την επίλυση των χρόνιων ζητημάτων υποστελέχωσης των υλικο-τεχνικών υποδομών σε αυτά. Ήδη, όπως γνωρίζετε, το Ειδικό Κέντρο Υγείας Κρατουμένων στον Κορυδαλλό τελεί υπό την επιστημονική εποπτεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το αμέσως επόμενο διάστημα στόχος μας είναι να εντάξουμε σε αυτό και το Ψυχιατρείο και την Υγειονομική Δομή Κρατουμένων στη Θεσσαλονίκη.
Ενίσχυση εναλλακτικών μέτρων έκτισης ποινής: Προωθείται η ενίσχυση των εναλλακτικών μέτρων έκτισης ποινής και δη του θεσμού της ηλεκτρονικής επιτήρησης, με τη σταδιακή επέκταση της εφαρμογής του σε περισσότερες περιοχές της Χώρας. Προς την κατεύθυνση αυτή, λάβαμε ήδη κατάλληλη νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία άρει τους μέχρι πρότινος περιορισμούς της πιλοτικής εφαρμογής για Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ταυτόχρονα, βρίσκεται σε εξέλιξη δημόσιος διεθνής διαγωνισμός για ανάδειξη αναδόχου που θ’αναλάβει τη σταδιακή επέκταση παροχής των εν λόγω υπηρεσιών.
Ως προς την κοινωφελή εργασία, ειδική Ομάδα Εργασίας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, έχει επιληφθεί της τροποποίησης και βελτίωσης των ρυθμίσεων που αφορούν το θεσμό αυτόν, προκειμένου σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών και την Τοπική Αυτοδιοίκηση να αποτελέσει εναλλακτικό μέτρο, σύμφωνα και με τις οδηγίες του Συμβουλίου της Ευρώπης.