Πριν από δύο χρόνια, η δίκη της Χρυσής Αυγής ολοκληρώθηκε και ο Ηλίας Κασιδιάρης-µεταξύ άλλων κρίθηκε ένοχος για ένταξη και διεύθυνση εγκληµατικής οργάνωσης και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 13 χρόνια και έξι µήνες.

Λίγους µήνες νωρίτερα, το πάλαι ποτέ πρωτοπαλλήκαρο του Νίκου Μιχαλολιάκου, είχε ιδρύσει ένα καινούργιο ακροδεξιό κόµµα, που το ονόµασε Ελληνες για την Πατρίδα, το οποίο ουσιαστικά διευθύνει πλέον µέσα από τη φυλακή. Την ώρα που ακροδεξιά και εθνικιστικά κόµµατα είτε ανακάµπτουν είτε ανεβαίνουν στην Ευρώπη, στη χώρα µας φαινοµενικά η επάνοδος ενός τέτοιου κόµµατος στη Βουλή δείχνει να µην προκαλεί ευρύτερο προβληµατισµό ή ανησυχία.

Κουβέντα στο Μαξίμου

Συζητείται, ωστόσο, εδώ και πολλούς µήνες στους κόλπους της κυβέρνησης, όχι τόσο από πολιτική σκοπιά όσο από νοµική: Υπάρχει θεσµικός τρόπος να αποτραπεί το φάντασµα του νεοναζισµού να επιστρέψει στη Βουλή µε άλλο µανδύα, όταν µάλιστα ο προηγούµενος µανδύας του γράφει πλέον και µε τη βούλα του δικαστηρίου «εγκληµατική οργάνωση»;

Πρόκειται για κάτι που µελετούν προσεκτικά ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, µε τη συνεργασία γνωστών και έγκριτων συνταγµατολόγων, και -σύµφωνα µε πληροφορίες- βρίσκονται κοντά σε µια συγκεκριµένη και στέρεη λύση. Σηµείο-κλειδί της λύσης αυτής είναι η θεσµική εµπλοκή ανώτατου δικαστηρίου, δηλαδή του Αρείου Πάγου.

Σύνθετη υπόθεση

Ας ξετυλίξουµε, όµως, το νοµικό και πολιτικό «κουβάρι» της σύνθετης αυτής υπόθεσης. Το Σύνταγµα (Αρθρο 29) προβλέπει ότι «Ελληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωµα µπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συµµετέχουν σε πολιτικά κόµµατα». Με τροπολογία Βορίδη, που ψηφίστηκε και ισχύει από το 2021, «στερούνται του δικαιώµατος του εκλέγειν όσοι καταδικάζονται αµετάκλητα σε κάθειρξη». Η ίδια νοµοθετική ρύθµιση προβλέπει ότι δικαίωµα κατάρτισης συνδυασµού έχουν πολιτικά κόµµατα στα οποία ο πρόεδρος, ο γενικός γραµµατέας, τα µέλη της Διοικούσας Επιτροπής και ο νόµιµος εκπρόσωπος δεν έχουν καταδικασθεί σε κάθειρξη.

 

Συνεπώς, τι ισχύει σήµερα; Οι καταδικασθέντες της Χρυσής Αυγής -άρα και ο Ηλίας Κασιδιάρης, ο µόνος που προσπαθεί ενεργά να πετύχει την επαναφορά του στη Βουλή- διατηρούν το δικαίωµα να είναι υποψήφιοι ως απλοί βουλευτές σε ένα κόµµα (αφού έτσι προβλέπει το Σύνταγµα), δεν µπορούν να ηγηθούν όµως αυτού, αφού έχουν καταδικαστική απόφαση εις βάρος τους.

Ο Κασιδιάρης, που υπέβαλε πριν από λίγες µέρες αίτηµα αναστολής εκτέλεσης της ποινής και αποφυλάκισης από τις Φυλακές ∆οµοκού όπου παραµένει (σ.σ.: Η αίτηση για αποφυλάκιση, απορρίφθηκε ομόφωνα από το δικαστήριο), µπορεί ωστόσο να θέσει σε εφαρµογή έναν άλλο «µηχανισµό»: Να ορίσει, δηλαδή, κάποιο άλλο πρόσωπο ως επικεφαλής του κόµµατος, ώστε οι Ελληνες για την Πατρίδα να έχουν τυπικά άλλον αρχηγό – ουσιαστικά βέβαια τον ίδιο. Ετσι, θα κατέβει ως υποψήφιος βουλευτής µόνο και εφόσον το κόµµα του περάσει το όριο του 3% και µπει στη Βουλή. Αν ο ίδιος εκλεγεί, θα ηγηθεί στη συνέχεια µέσα στο Κοινοβούλιο. Στην τελευταία δηµοσκόπηση (Τάσεις MRB – ∆εκέµβριος 2022), οι «Ελληνες» καταγράφουν στην πρόθεση ψήφου ποσοστό 2,7%.

 

Αρχηγός

Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, διέξοδο µπορεί να δώσει πιθανότατα µόνο η δικαστική κρίση: Ένας δικαστής, δηλαδή, που θα έχει πλέον το νοµικό οπλοστάσιο για να κρίνει µε βάση όλα τα δεδοµένα και στοιχεία ότι η ηγεσία ενός συνδυασµού στις εκλογές είναι εικονική και ο πραγµατικός αρχηγός είναι εκείνος που εµφανίζεται σε όλες τις συγκεντρώσεις, τις αναρτήσεις, τα βίντεο, τις ανακοινώσεις ως τέτοιος. Αυτός, δηλαδή, που ασκεί την πραγµατική ηγεσία του κόµµατος.

Εφόσον το πρόσωπο αυτό έχει καταδικαστεί -όπως ο Ηλίας Κασιδιάρης-, τότε το δικαστήριο εφαρµόζει τον ήδη ψηφισµένο νόµο και δεν επιτρέπει τη συµµετοχή του στις εκλογές.

Συνεπώς, µια τέτοια διάταξη δεν εισάγει κανένα νέο κώλυµα εκλογιµότητας: Εφαρµόζει τον ήδη υφιστάµενο νόµο, που δεν επιτρέπει επιτελική θέση σε πολιτικό κόµµα (πρόεδρος, γενικός γραµµατέας κ.λπ.) σε πρόσωπο µε συγκεκριµένες καταδίκες, για όσο διάστηµα εκτίει την ποινή του.

 

Η διάταξη

Το µόνο που κάνει µια τέτοια διάταξη είναι να δίνει το δικαίωµα στον Αρειο Πάγο να κρίνει αν τα πρόσωπα που δηλώνουν τις θέσεις αυτές σε ένα κόµµα είναι εικονικά τοποθετηµένα εκεί ή αν πράγµατι διευθύνουν το κόµµα αυτό. Υπάρχει, ωστόσο, και µια άλλη πρόταση, που έχει καταθέσει ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, µε βάση την οποία στο Α’ Τµήµα του Αρείου Πάγου, αρµόδιο για την ανακήρυξη των κοµµάτων, «θα µπορούσε να δοθεί η δυνατότητα να αποκλείει από τις εκλογές κόµµατα που περιλαµβάνουν ως υποψηφίους πρόσωπα καταδικασµένα, έστω και πρωτοδίκως, για διεύθυνση εγκληµατικής οργάνωσης».

Συζητήσεις

Η τελική διάταξη δεν έχει διαµορφωθεί ακόµη οριστικά και οι συζητήσεις στους καθηγητές Συνταγµατικού ∆ικαίου που είναι και συνοµιλητές του Μεγάρου Μαξίµου είναι διαρκείς. Το βέβαιο είναι ότι, όταν τελικά έρθει προς συζήτηση και ψήφιση µια τέτοια νοµοθετική ρύθµιση, το ζητούµενο για την κυβέρνηση δεν θα είναι µόνο η ευρεία συναίνεση των συνταγµατολόγων, αλλά κυρίως η ευρεία συναίνεση των κοµµάτων της Βουλής.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 17 Δεκεμβρίου 2022.