«Οφείλουμε πάρα πολλά στον προσφυγικό ελληνισμό και αποτελεί ένδειξη τιμής να αναδείξουμε την θλιβερή επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή» ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, απαντώντας σε σχετική επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ, Μάξιμου Χαρακόπουλου.
Η κ. Μενδώνη ανέφερε πως το υπουργείο Πολιτισμού έχει σχεδιάσει και προετοιμάσει από πέρσι, δράσεις και εκδηλώσεις για αυτή την ιστορική επέτειο, σε συνεργασία με τις δευτεροβάθμιες οργανώσεις των προσφυγικών σωματείων και τους αρμόδιους επιστημονικούς φορείς. Οι τρεις άξονες του προγράμματος είναι: Οι εκδηλώσεις των φορέων που θα χρηματοδοτηθούν από το υπουργείο Πολιτισμού – Δράσεις που θα υλοποιήσουν οι ίδιες οι υπηρεσίες και οι εποπτευόμενοι φορείς του υπουργείου – Συνέργειες για την ίδρυση νέων μουσειακών χώρων αφιερωμένων στον προσφυγικό Ελληνισμό, καθώς και σε έργα ανάδειξης μνημείων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με το προσφυγικό στοιχείο.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του πρώτου άξονα, η υπουργός Πολιτισμού ανέφερε πως μετά από πρόσκληση έχουν υποβληθεί 57 προτάσεις από σωματεία και επίσης είναι ήδη αναρτημένες στην Πύλη Πολιτιστικών Φορέων του υπουργείου δύο νέες προσκλήσεις Στις 20 Δεκεμβρίου 2021 δημοσιεύτηκε από την διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομίας, η πρόσκληση ενδιαφέροντος για την επιχορήγηση προγραμμάτων και δράσεων που αναδεικνύουν την μνήμη και την ταυτότητα των προσφυγικών ταυτοτήτων. Η πρόσκληση απευθύνεται σε δευτεροβάθμια σωματεία και ομοσπονδίες και περιλαμβάνει τις εξής θεματικές: Ανάδειξη και προβολή της άυλης κληρονομίας του προσφυγικού Ελληνισμού. Καταγραφή και τεκμηρίωση της ιστορίας των προσφυγικών κοινοτήτων που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα και της εξέλιξής τους. Συγκρότηση και ψηφιοποιήσεις φωτογραφικών αχρείων, τεκμηρίωσης και μουσειακών συλλογών. Έντυπες και ψηφιακές εκδόσεις. εκπαιδευτικές δράσεις. Οργάνωση συνεδρίων, ημερίδων και εκδηλώσεων. Διοργάνωση δράσεων για την ανάδειξη της συμβολής του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και της Βόρειας και Ανατολικής Θράκης. Την ανάπτυξη του αθλητισμού και της αθλητικής παιδείας.
Σε ό,τι αφορά τον δεύτερο άξονα, στα 100 χρόνια Μνήμης αφιερώνεται το πρόγραμμα «Ελλάδας- Ένας Πολιτισμός» για το 2022 με θεματικό άξονα «Επέτειος Μνήμης – 100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή». Ήδη από τις 17 Ιανουαρίου άνοιξε η ηλεκτρονική πύλη για την κατάθεση προτάσεων και η οποία θα είναι ανοικτή έως τις 17 Φεβρουαρίου. Μέσω του προγράμματος χρηματοδοτούνται 70 νέες πρωτότυπες καλλιτεχνικές παραγωγές συνολικού προϋπολογισμού 1.800.0000 ευρώ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει περισσότερες από 140 παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα, σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
Ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει τη δημιουργία του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού μέσα στο μητροπολιτικό πάρκο του πρώην στρατοπέδου “Παύλος Μελάς” στην Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, στον προγραμματισμό του υπουργείου έχει ενταχθεί η συντήρηση και αποκατάσταση του τοιχογραφικού διακόσμου δια χειρός Κόντογλου στον Ιερό Ναό του Αγίου Χαραλάμπους στο Πεδίο του ‘Αρεως, καθώς και οι φορητές εικόνες του ναού, που είναι κειμήλια των προσφύγων της Μικράς Ασίας.
Παράλληλα, τα μουσεία, οι εφορίες αρχαιοτήτων, οι υπηρεσίες νεότερων μνημείων του υπουργείου, καθώς και οι εποπτευόμενοι φορείς, προχωρούν στον δικό τους προγραμματισμό υψηλού επιπέδου εκδηλώσεων.
Ο βουλευτής της ΝΔ, Μάξιμος Χαρακόπουλος, τόνισε πως είναι επιβεβλημένη η οργάνωση εκδηλώσεων προβληματισμού και εθνικού αναστοχασμού. Πρότεινε να αναληφθούν δράσεις σε τρεις τομείς, που είναι: Η ανάδειξη των ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν στην Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή, στο περιβάλλον του Εθνικού Διχασμού ώστε να διδαχθούμε από λάθη και παραλείψεις, ειδικά σε μια εποχή που και πάλι αντιμετωπίζουμε τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Η ανάδειξη του τρεις χιλιετούς πολιτισμού και της Ιστορίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Το έπος της αποκατάστασης των περίπου ενάμιση εκατομμυρίων προσφύγων, από ένα καθημαγμένο ελληνικό κράτος αλλά και τον μεγάλο πλούτο που έφεραν αυτοί οι άνθρωποι στην Ελλάδα.
Ο βουλευτής τόνισε «πως συλλογικά ως Πολιτεία θα πρέπει να αναδείξουμε αυτό το επετειακό έτος» και ζήτησε να υπάρξουν συνέργειες με την Εκκλησία της Ελλάδος – που έχει ανακοινώσει σειρά εκδηλώσεων και πρωτοβουλιών σε βάθος τριετίας – αλλά και με τη Βουλή των Ελλήνων, την Ακαδημία, το υπουργείο Παιδείας. Επίσης πρότεινε να υπάρξει και μια οργανωτική επιτροπή, αντίστοιχη με αυτή που υπήρξε για τα 200 χρόνια Ελλάδας, που θα συντονίσει και θα ενώσει όλα τα μικρασιατικά σωματεία και οργανώσεις της χώρας.
Το αντίτιμο του εισιτηρίου στα 50 ευρώ για την επίσκεψη του ενάλιου αρχαιολογικού χώρου της Αλοννήσου έχει καθοριστεί σύμφωνα με τις εισηγήσεις του ΚΑΣ καθώς το λειτουργικό του κόστος είναι πολύ υψηλό, ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, απαντώντας σε σχετική επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Πάνου Σκουρολιάκου.
Η υπουργός Πολιτισμού επισήμανε πως ο επισκέψιμος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος του κλασικού ναυαγίου της Περιστέρας λειτούργησε για δεύτερη συνεχή χρονιά πιλοτικά και κατά την πεντάμηνη ανά έτος λειτουργίας του (από τον Ιούνιο έως τέλη Οκτωβρίου) το επισκέφθηκαν 600 επισκέπτες – δύτες (246 το 2020 και 354 το 2021).
Η τιμή του εισιτηρίου καθορίστηκε μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και αφού έχει προηγηθεί η πρόταση του διοικητικού συμβουλίου του ΟΔΑΠ. Το ΚΑΣ, είπε η υπουργός, έκρινε το αντίτιμο των 50 ευρώ εύλογο προκειμένου να μπορούν να καλύπτονται, έστω και μερικώς, τα έξοδα ενός τέτοιου επισκέψιμου ενάλιου χώρου που αναπόδραστα έχει ιδιαίτερα υψηλό κόστος λειτουργίας.
Η κυρία Μενδώνη ανέφερε πως το πραγματικό κόστος λειτουργίας της «Περιστέρας» έχει ως εξής: Απαιτείται συνεχής παρουσία τουλάχιστον τριμελούς κλιμακίου της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, συνεπικουρούμενου αναλόγως με τις ανάγκες και από το μόνιμο καταδυόμενο προσωπικό. Απαιτείται σκάφος για τη μετακίνηση από το σημείο απόπλου – κατάπλου στο χώρο του ναυαγίου, καθώς και όχημα για την προμήθεια και μεταφορά υλικών και καυσίμων. Η δαπάνη λειτουργίας της «Περιστέρας» για το πεντάμηνο είναι 65.000 ευρώ ετησίως.
Η υπουργός παρατήρησε πως ακόμα και στην περίπτωση που είχε ευθύς εξαρχής καθιερωθεί το αντίτιμο των 50 ευρώ για την κατάδυση, τότε τα έσοδα για τα δύο χρόνια λειτουργίας του χώρου θα ήταν 30.000 ευρώ, που αντιστοιχεί μόλις στο 46% των ετησίων λειτουργικών εξόδων του εν λόγω επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Είναι σαφές, είπε η υπουργός, πως το εισιτήριο των 50 ευρώ δεν καλύπτει ούτε καν το μισό της απαιτούμενης δημόσιας δαπάνης καθώς το κόστος λειτουργίας του είναι υπερδιπλάσιο των ενδεχομένων εσόδων από τους επισκέπτες του.
Η κυρία Μενδώνη απαντώντας στην κριτική του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ότι στο Μπάια της γειτονικής Ιταλίας το εισιτήριο είναι πολύ φθηνότερο είπε ότι το ναυάγιο της Περιστέρας είναι ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και βρίσκεται σε βάθος 30 μέτρων και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια της Μεσογείου. Στη Μπάια της Ιταλίας, το αντίτιμο είναι 35 ευρώ για μια κατάδυση σε ένα ιδιαίτερο μικρό βάθος, ανάμεσα στους χώρους μιας καταποντισμένης ρωμαϊκής έπαυλης, που γίνεται ακόμα και χωρίς αναπνευστικές συσκευές και φυσικά δεν έχει ίδιο κόστος λειτουργίας.