Το πλάνο της κυβέρνησης για τους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας αναλύει στα «Π» ο υφυπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, Χρίστος Δήμας, ενώ παράλληλα τονίζει ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα, με στόχο τη μείωση της ψαλίδας από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.
Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη προετοιμάζονται για ένα δύσκολο φθινόπωρο, με υψηλές τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα, στα καύσιμα και στο φυσικό αέριο. Ποια είναι τα «εργαλεία» που έχει η ελληνική κυβέρνηση για να στηρίξει πολίτες και επιχειρήσεις έναντι του νέου κύματος ακρίβειας που αναμένεται;
Πράγματι, ο φετινός χειμώνας θα είναι διαφορετικός όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για την Ευρώπη και όλο τον κόσμο. Ηδη εφαρμόζεται ο νέος μηχανισμός για το ρεύμα, μέσω του οποίου ουσιαστικά απενεργοποιείται η ρήτρα αναπροσαρμογής, δεσμεύονται τα υπερέσοδα των εταιρειών και μεταφέρονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, από το οποίο διατίθενται για τη στήριξη των καταναλωτών. Παράλληλα, συνεχίζεται η στήριξη των πολιτών για τα καύσιμα. Στο πλαίσιο αυτό άνοιξε τις προηγούμενες ημέρες η εφαρμογή του «Fuel pass 2», που αφορά την επιδότηση της βενζίνης για τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Η κυβέρνηση θα συνεχίσει να υποστηρίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την ανακούφιση του συνόλου της κοινωνίας από τις ενεργειακές ανατιμήσεις. Τα μέτρα ενίσχυσης διαρκώς επεκτείνονται και διευρύνονται όσο υπάρχει η παγκόσμια κρίση, σύμφωνα πάντα με τις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας. Την ίδια στιγμή, είναι έτοιμη να λειτουργήσει και η νέα πλωτή δεξαμενή αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) του τερματικού σταθμού του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, με αποτέλεσμα σχεδόν να διπλασιάζεται η διαθέσιμη αποθηκευτική δυνατότητα του σταθμού. Επίσης, για τους επόμενους 12 μήνες διπλασιάζεται η παραγωγή ρεύματος από τον λιγνίτη, ενώ εντός των επόμενων μηνών θα τεθεί σε λειτουργία η νέα μονάδα παραγωγής ρεύματος «Πτολεμαΐδα 5». Το μέγεθος, όμως, αυτής της εξωγενούς κρίσης καθιστά μονόδρομο μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση.
Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, πως ευθύνεται ο ίδιος για την παρακολούθηση του τηλεφώνου του κ. Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ και ισχυρίζεται πως έχει χάσει τη δημοκρατική νομιμοποίηση και δεν μπορεί να σταθεί ούτε στιγμή παραπάνω. Τι απαντάτε σε όλα αυτά;
Η λανθασμένη διαχείριση της επισύνδεσης στο τηλέφωνο του κ. Ανδρουλάκη δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε επικίνδυνες ατραπούς. Αρχικά, ο γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού παραιτήθηκε, αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη, ενώ παραιτήθηκε και ο διοικητής της ΕΥΠ. Δεν είναι, όμως, εθνικά επωφελές να ρίξουμε τον λίθο του αναθέματος στην ΕΥΠ. Οπως διευκρίνισε ο πρωθυπουργός, η προσφορά της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι σημαντική. Αποτυπώνεται εμφατικά στην ετοιμότητα της Ελλάδας να αντιμετωπίσει προκλήσεις, όπως αυτές στον Εβρο ή στο Αιγαίο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οφείλουμε και να εξετάσουμε διεξοδικά την υπόθεση αλλά και να διασφαλίσουμε πως δεν θα επαναληφθούν αντίστοιχα γεγονότα στο μέλλον. Για αυτό και η Νέα Δημοκρατία συμφώνησε άμεσα στη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι είναι ανοιχτός σε κάθε δημιουργική ιδέα, που θα ενισχύσει τους μηχανισμούς λογοδοσίας μιας τόσο κρίσιμης υπηρεσίας για την ασφάλεια της χώρας, υιοθετώντας «προτάσεις που θα ενισχύουν τη διαφάνεια στη δράση των μυστικών μας υπηρεσιών, χωρίς, προφανώς, να εμποδίζουν την αποστολή τους. Ξεκινώντας, σίγουρα, από τις αυστηρότερες δικλίδες σε ό,τι αφορά τις νόμιμες επισυνδέσεις. Αυτό πρέπει να γίνει και θα γίνει άμεσα με την έκδοση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Η Πράξη αυτή θα εκδοθεί το επόμενο διάστημα και θα περιλαμβάνει δύο κατηγορίες. Πρώτα απ’ όλα, την παροχή γνώμης από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας για την τοποθέτηση του Διοικητή της ΕΥΠ και, δεύτερον, την επαναφορά και δεύτερου εισαγγελικού φίλτρου, δηλαδή και δεύτερης γνώμης εισαγγελέα, πριν από την έναρξη της νόμιμης επισύνδεσης. Το θεσμικό πλαίσιο της νόμιμης άρσης απορρήτου θα πρέπει να βελτιωθεί ακολουθώντας τις βέλτιστες πρακτικές αλλοδαπών έννομων τάξεων. Σε μια εύλογη ισορροπία μεταξύ της διασφάλισης των δικαιωμάτων των πολιτών και της αποτελεσματικής υποστήριξης της εθνικής ασφάλειας. Στη δύσκολη αυτή εξίσωση απαιτείται δημιουργικό και καθαρό πνεύμα.
Με το Elevate Greece έχουμε μια σαφή και χαρτογραφημένη εικόνα του οικοσυστήματος καινοτομίας και έτσι η Πολιτεία έχει τη δυνατότητα να σχεδιάζει πολιτικές κομμένες και ραμμένες στις ανάγκες του
Η χώρα μας είναι σταθερά πίσω σε σχέση με πολλά προηγμένα κράτη ως προς την έρευνα και την καινοτομία. Πώς σχεδιάζετε να αξιοποιήσετε τους πόρους του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης για να μειωθεί η ψαλίδα;
Είναι γεγονός πως έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε για να οδηγούμε τις εξελίξεις στην Έρευνα και Καινοτομία στην Ευρώπη. Όμως, την περασμένη χρονιά η Ελλάδα είχε μια πολύ θεαματική ετήσια αύξηση στον δείκτη έντασης των δαπανών Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D), της τάξεως του 17,2%, που αποτελεί την καλύτερη επίδοση των τελευταίων 10 ετών. Στην πραγματική οικονομία, αυτό μεταφράζεται στη δημιουργία νέων, ποιοτικών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας παράλληλα στη βελτίωση της θέσης που κατέχει η χώρα μας στους διεθνείς δείκτες αξιολόγησης. Αξιοποιώντας τους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, πιστεύουμε πως μπορούμε να ανεβάσουμε ακόμα περισσότερο τις δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης στη χώρα, προσεγγίζοντας τον στόχο του 3% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης για την Έρευνα και Καινοτομία θα υπερβαίνουν τα 500 εκατ. ευρώ. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η αναβάθμιση των υποδομών όλων των ερευνητικών κέντρων, η στήριξη της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, η ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας και πολλά άλλα. Επίσης, μέσω του ΕΣΠΑ σχεδιάζουμε σημαντικές δράσεις, με αποκορύφωμα τους νέους κύκλους του «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ», που συνδέει την έρευνα με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε όλη την Ευρώπη που διαθέτει εγκεκριμένα προγράμματα ΕΣΠΑ, τα οποία θα τεθούν σε εφαρμογή το επόμενο διάστημα. Αναμένεται, επίσης, να είμαστε η πρώτη χώρα σε όλη την Ευρώπη που θα έχουμε εκταμίευση χρημάτων από τη νέα προγραμματική περίοδο μέσα στο 2022.
Εκτός από τα χρηματοδοτικά εργαλεία που αναφέρατε, τι άλλο έχετε υλοποιήσει ώστε να ενισχυθούν οι επενδύσεις στην Ερευνα και Καινοτομία;
Έχουμε νομοθετήσει σημαντικά φορολογικά κίνητρα, όπως είναι οι υπερεκπτώσεις δαπανών για τις επιχειρήσεις που επενδύουν στην έρευνα και την ανάπτυξη, τις οποίες αυξήσαμε από Το ΕΚΕΤΑ βρίσκεται στη φάση της τελειοποίησης του anti-drone συστήματος και η ερευνητική ομάδα είναι έτοιμη να περάσει και στο στάδιο των τελικών δοκιμών το 130% στο 200%, καθιστώντας την Ελλάδα την πιο ελκυστική χώρα στην Ευρώπη σε αυτό το πεδίο. Στόχος μας είναι να προσελκύσουμε ακόμα περισσότερα ιδιωτικά κεφάλαια στην έρευνα και την καινοτομία. Επίσης, ήδη υλοποιούνται οι δράσεις για τη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών καινοτομίας (Innovation Clusters), κέντρων ικανοτήτων (Competence Centres) και των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας (Technology Transfer Offices). Ενώ έχουμε απλοποιήσει διαδικασίες, όπως είναι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των τεχνοβλαστών (spin off εταιρείες), ώστε να ενθαρρύνουμε ακόμα περισσότερο τη δημιουργία εταιρειών εντός ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων. Στόχος μας είναι, αξιοποιώντας τη δυναμική του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου προγράμματος ΕΣΠΑ, να «τρέχουμε» πιο γρήγορα από τους ανταγωνιστές μας. Θέλουμε να κάνουμε την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια να εξελιχθεί σε έναν κόμβο καινοτομίας για την ευρύτερη περιοχή.
Το υπουργείο Ανάπτυξης χρηματοδοτεί το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου με 10,8 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αγορά καινούργιου εξοπλισμού
Η νεανική ανεργία είναι σταθερά υψηλή. Έχει κίνητρα ένας νέος να συμμετάσχει ή και να ιδρύσει μια νεοφυή επιχείρηση; Βλέπετε πρόοδο στο κομμάτι με τις startups εταιρείες;
Ένας από τους κεντρικούς στόχους που είχαμε θέσει ήταν να δημιουργήσουμε πολλές νέες, ποιοτικές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Σήμερα, παρά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση, έχουμε μειώσει την ανεργία των νέων κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες σε τρία χρόνια. Δεν επαναπαυόμαστε, όμως, και συνεχίζουμε ώστε να δημιουργήσουμε ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας. Με το Elevate Greece έχουμε μια σαφή και χαρτογραφημένη εικόνα του οικοσυστήματος καινοτομίας και έτσι η Πολιτεία έχει τη δυνατότητα να σχεδιάζει πολιτικές κομμένες και ραμμένες στις ανάγκες του. Για πρώτη φορά παρέχονται εξειδικευμένα κίνητρα στις νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως φορολογικές εκπτώσεις για επενδυτικούς αγγέλους (angel investors), μετοχές προαίρεσης (stock options), ακόμα και δράσεις ΕΣΠΑ για την ενίσχυση της ρευστότητάς τους λόγω COVID-19.
Υπάρχουν ξένες επενδύσεις που αναμένουμε στο κομμάτι της έρευνας και των νέων τεχνολογιών στη χώρα μας και ποιες είναι αυτές;
Ναι, θα ακολουθήσουν και άλλες σημαντικές επενδύσεις. Θέλω, όμως, να υπογραμμίσω πως πια η Ελλάδα έχει γυρίσει σελίδα, έχει ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών και εταιρείες με παγκόσμιο αποτύπωμα, όπως είναι οι Microsoft, EY, Applied Materials, Pfizer, Cisco, Amazon Web Services, TeamViewer κ.ά., βρίσκονται ήδη εδώ πραγματοποιώντας επενδύσεις. Πρόκειται για κάτι που όχι μόνο αποδεικνύει την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, αλλά αποτελεί και μια ψήφο εμπιστοσύνης στο ταλαντούχο επιστημονικό και επιχειρηματικό δυναμικό που διαθέτουμε. Προκειμένου να διεκδικήσουμε, όμως, πρωταγωνιστικό ρόλο στην καινοτομία στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δρομολογήσαμε επενδύσεις για τη δημιουργία δύο φυσικών χώρων καινοτομίας, ανάλογων με αυτούς που διαθέτουν σύγχρονες πόλεις του εξωτερικού. Η πρώτη Πολιτεία Καινοτομίας στην Αττική και το Τεχνολογικό Πάρκο 4ης γενιάς – ThessINTEC στη Θεσσαλονίκη θα φιλοξενούν ερευνητές, νεοφυείς επιχειρήσεις και τμήματα R&D εταιρειών και βιομηχανιών και θα θρέψουν επιχειρηματικές συνέργειες, παράγοντας καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Το ΕΚΕΤΑ βρίσκεται στη φάση της τελειοποίησης του anti-drone συστήματος και η ερευνητική ομάδα είναι έτοιμη να περάσει και στο στάδιο των τελικών δοκιμών
Είδαμε πρόσφατα να ανακοινώνεται πως το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου Κορινθίας θα μετατραπεί στον μεγαλύτερο διαστημικό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Πώς θα επιτευχθεί αυτό;
Το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων χρηματοδοτεί το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου με 10,8 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αγορά καινούργιων ραντάρ, λέιζερ, ενός νέου, υπερσύγχρονου ρομποτικού τηλεσκοπίου και άλλου απαραίτητου εξοπλισμού. Παράλληλα, η Περιφέρεια Πελοποννήσου χρηματοδοτεί το Αστεροσκοπείο με 4,3 εκατ. ευρώ για κτιριακές υποδομές, όπως το αμφιθέατρο, ο εκθεσιακός χώρος, γραφεία κ.ά. Η συνολική επένδυση στο Αστεροσκοπείο Κρυονερίου ξεπερνά τα 15 εκατ. ευρώ. Πρόκειται όχι μόνο για τη μεγαλύτερη επένδυση από συστάσεως της υποδομής του, αλλά και για τη μεγαλύτερη επένδυση στην επιστημονική έρευνα στην Κορινθία και την Πελοπόννησο. Επίσης, σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θα πραγματοποιηθεί μεταφορά κρίσιμου εξοπλισμού υποδομών από την Πεντέλη στο Κρυονέρι και αγορά βασικού λογισμικού για το πρόγραμμα EU-SST, ενώ θα γίνει και τοποθέτηση οπτικών ινών.
Είμαστε πράγματι κοντά στην πρώτη ελληνικής σχεδίασης πλατφόρμα anti-drone, όπως αναφέρατε πρόσφατα για το ΕΚΕΤΑ;
Το ΕΚΕΤΑ πράγματι βρίσκεται στη φάση της τελειοποίησης του anti-drone συστήματος ως προς τους διαφορετικούς αισθητήρες που αξιοποιούνται (ραντάρ, θερμικές και οπτικές κάμερες, μικρόφωνα, ανιχνευτές ραδιοκυμάτων) και τους αλγορίθμους που έχουν αναπτυχθεί, με την ερευνητική ομάδα να είναι έτοιμη να περάσει και στο στάδιο των τελικών δοκιμών του σε πραγματικές συνθήκες. Την ίδια στιγμή, βρίσκεται σε συζητήσεις με ιδιωτικές εταιρείες για ενδεχόμενη εμπορική του αξιοποίηση. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη λύση, που παράγεται από Έλληνες επιστήμονες και προορίζεται να δώσει λύσεις στο αυξανόμενο πρόβλημα της απειλής από συστήματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Το πρόγραμμα βασίζεται σε τελευταίας τεχνολογίας συστήματα και συνδυάζεται με την έρευνα σε διάφορες τεχνολογίες και λειτουργίες ανίχνευσης και εξουδετέρωσης. Οι επιστήμονες του ΕΚΕΤΑ βασίστηκαν σε μεθοδολογίες βαθιάς μάθησης (deep learning) και ενσωμάτωσαν αισθητήρες διαφόρων τύπων για να υλοποιήσουν την πρώτη ολοκληρωμένη πλατφόρμα ελληνικής σχεδίασης για ανίχνευση, ταυτοποίηση, εντοπισμό και εξουδετέρωση μη εξουσιοδοτημένων και δυνάμει εχθρικών, μη επανδρωμένων ιπτάμενων μέσων. Το σύστημα, μάλιστα, συμμετείχε στον διαγωνισμό δεδομένων (data challenge), στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου πάνω στα Στρατιωτικά Συστήματα Επικοινωνιών και Πληροφοριών. Ο διαγωνισμός διοργανώθηκε από το ΝΑΤΟ, διεξήχθη από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάιο του 2021 και το σύστημα του ΕΚΕΤΑ απέσπασε την πρώτη θέση. Παρατηρούμε σήμερα την ολοένα και μεγαλύτερη επίδραση των νέων τεχνολογιών, της τεχνητής νοημοσύνης, της ρομποτικής και των αλγορίθμων στον πυλώνα της άμυνας\ασφάλειας. Επιτρέψτε μου, όμως, να υπογραμμίσω πως, εκτός από το ΕΚΕΤΑ, υπάρχουν και άλλα ερευνητικά κέντρα αλλά και νεοφυείς επιχειρήσεις που ήδη αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες, όπως είναι τα drones, με την τεχνητή νοημοσύνη και την ανάλυση δεδομένων, λύνοντας σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας, αλλά και πολλών τομέων της οικονομίας.