Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Ανάπτυξης έχουν μπει οι ανατιμήσεις (κρυφές και φανερές) των βασικών καταναλωτικών αγαθών σε συνάρτηση με τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων.
Τι θα παρουσιάσουν τα σούπερ μάρκετ
Στο πλαίσιο αυτό, σύντομα αναμένεται τα σούπερ μάρκετ να παρουσιάσουν στο υπουργείο ένα «καλάθι» 50 προϊόντων από 20 διαφορετικές κατηγορίες στις τιμές των οποίων θα γίνει προσπάθεια συγκράτησης αυξήσεων, στο μέγιστο δυνατόν βαθμό.
Τα προϊόντα σε κάθε «καλάθι» – που θα είναι διαφορετικό για κάθε αλυσίδα – θα αφορούν συγκεκριμένους κωδικούς επώνυμων προϊόντων και ιδιωτικής ετικέτας που θα επιλέγει κάθε αλυσίδα, κυρίως είδη πρώτης ανάγκης όπως ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, γάλα, καφέ, ζάχαρη, απορρυπαντικά κ.ά.
Προκειμένου να διασφαλιστεί και η συναίνεση από την πλευρά των προμηθευτών την επόμενη εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί συνάντηση του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων με εκπροσώπους της βιομηχανίας με σκοπό τον περιορισμό των αυξήσεων.
Μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρόεδρος του Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος, Αντώνης Μακρής που συμμετείχε στη συνάντηση που πραγματοποίησε την περασμένη Τετάρτη ο υπουργός Α. Γεωργιάδης με εκπροσώπους φορέων και του λιανεμπορίου τονίζει ότι «η ανάγκη των εταιρειών να δείξουν το κοινωνικό τους πρόσωπο έναντι των συμπολιτών μας που έχουν αδυναμία εξυπηρέτησης των βασικών αναγκών τους ήρθε να υλοποιηθεί κατόπιν προτάσεως του υπουργείου μέσα από το καλάθι νοικοκυράς». Σύμφωνα με τον κ. Μακρή η ειδοποιός διαφορά παλαιοτέρων πρωτοβουλιών με τη σημερινή είναι ότι κάποιοι είχαν το θάρρος να το αποφασίσουν και το θράσος να πάρουν την κατάλληλη απόφαση να βοηθήσουν στην υλοποίησή του. «Μένει να αποδειχθεί πώς αυτό θα εξυπηρετήσει και θα απαντήσει στις ανάγκες και στην τσέπη του καταναλωτή» ανέφερε.
Στο πλαίσιο υλοποίησης της πρωτοβουλίας του υπουργείου που ανακοινώθηκε, τεχνική βοήθεια στη συνεργασία του με τις επιχειρήσεις θα προσφέρει το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών. Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής του ΙΕΛΚΑ, Λευτέρης Κιοσές «καθώς έχουμε μια καλή γνώση της αγοράς, των τάσεων και των καταναλωτικών συνηθειών, θα παρέχουμε τεχνική βοήθεια στο υπουργείο προκειμένου να υλοποιηθούν αυτά που ανακοινώθηκαν και το αποτέλεσμα να είναι το καλύτερο δυνατόν για όλους τους εμπλεκόμενους».
Από την πλευρά του, ο retail analyst, Κωνσταντίνος Μαχαίρας μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ επισημαίνει ότι πρόκειται για μια σωστή πολιτική πρόταση που γίνεται ήδη στο εξωτερικό σε πληθωριστικά περιβάλλοντα. Ωστόσο σημείωσε ότι αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα τα τελευταία επτά χρόνια με τη μορφή των προωθητικών ενεργειών. «Δεν γνωρίζω το βάθος των συζητήσεων γύρω από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία αλλά αυτό που πιστεύω είναι ότι η ελεύθερη αγορά πάντοτε ρυθμίζει τα πράγματα πολύ πιο γρήγορα και πιο σωστά και όχι καταναγκαστικά» συμπλήρωσε ο κ. Μαχαίρας.
Ο ρόλος του πληθωρισμού
Αναφερόμενος στο πληθωριστικό περιβάλλον έτσι όπως διαμορφώνεται, εκτίμησε ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα μπορεί να φτάσει το 15% στο τέλος του χρόνου. Πρόσθεσε επίσης, ότι οι υψηλότερες τιμές στους νέους τιμοκαταλόγους των προμηθευτών προς λιανεμπόρους φέρνουν νέες αυξήσεις στα βασικά καταναλωτικά αγαθά ενώ την ίδια στιγμή το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών για τρόφιμα συρρικνώνεται. Εκτίμησε μάλιστα ότι η ύφεση θα συνεχιστεί μέχρι τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου και αν δεν υπάρξουν άλλες «δυσάρεστες εκπλήξεις» θα υπάρξει επιστροφή στην κανονικότητα.
Για την πορεία του οργανωμένου λιανεμπορίου μέχρι το τέλος του έτους, ο κ. Μαχαίρας σημείωσε ότι οι πωλήσεις σε όγκο θα είμαι μειωμένες 5-7% και οριακά πάνω σε αξία μεταξύ 1 με 2% ενώ η κερδοφορία θα είναι πτωτική.
Καταναλωτικές συμπεριφορές σε κρίση
Πόσο διαφορετικός είναι όμως σήμερα ο καταναλωτής και σε ποιο βαθμό οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν αλλάξει οι αγοραστικές του συνήθειες; Σύμφωνα ε όσα επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μαχαίρας, ο καταναλωτής, όπως αποδεικνύεται από τις περισσότερες έρευνες, έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, έχει αλλάξει τις καταναλωτικές και αγοραστικές του συνήθειες, κυνηγά τις εκπτώσεις και τις προσφορές και επιλέγει με βασικό κριτήριο την τιμή. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ο αριθμός των πραγμάτων που βάζει ο καταναλωτής στο καλάθι δεν μειώνεται. Όπως διευκρίνισε «ο τεμαχιακός όγκος στο καλάθι δεν έχει μειωθεί, έχει όμως μειωθεί ο όγκος σε βάρος και σε ποσότητα. Επίσης έχει μειωθεί ο τζίρος που συνεπάγεται μείωση της κερδοφορίας των λιανεμπορικών επιχειρήσεων».
Την σημαντική αλλαγή που επήλθε στο καταναλωτικό κοινό τον τελευταίο χρόνο και την μεγάλη επίδραση των πληθωριστικών πιέσεων στο διαθέσιμο εισόδημα και κατ’ επέκταση στην αγορά της λιανικής στη χώρα καταδεικνύει έρευνα του Συνδέσμου Επιχειρήσεων & Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος που πραγματοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής, τον Ιούνιο του 2022 διαμορφώθηκε στο -64. Η συγκεκριμένη εξέλιξη έχει να κάνει τόσο με τις προσδοκίες των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα, όσο και λόγω της παρούσας κατάστασης στα οικονομικά στοιχεία των καταναλωτών. Η μείωση στον υπο-δείκτη παρούσας κατάστασης ήταν από το -40 στο -58, ενώ ο υπό-δείκτης προσδοκιών μειώθηκε από -51 σε -73. Πρακτικά αυτό που καταγράφεται είναι και χαμηλές προσδοκίες, αλλά και επιβάρυνσή των οικονομικών στοιχείων των καταναλωτών, γεγονός που σχετίζεται με το αυξημένο κόστος ενέργειας όπως φαίνεται και σε άλλους δείκτες, αλλά ταυτόχρονα με τις πληθωριστικές τάσεις και την αβεβαιότητα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, οι καταναλωτές δεν είναι σίγουροι ότι είναι μία ικανοποιητική περίοδος για να κάνουν αγορές, οι ίδιοι, αλλά και το γενικότερο κλίμα δεν βοηθάει. Μάλιστα την κατατάσσουν ως τη χειρότερη περίοδο για σημαντικές αγορές για το σπίτι τους τα τελευταία δύο χρόνια.
Οι προσδοκίες για τις δαπάνες είναι επίσης αρνητικές και σχετίζονται άμεσα με το αυξημένο κόστος ενέργειας. Από την έρευνα προκύπτει ότι ποσοστό 45% εκτιμά ότι το δεύτερο εξάμηνο 2022 οι δαπάνες για λογαριασμούς κοινής ωφέλειας θα είναι αυξημένες.
Αντίθετα, το 53% εκτιμά ότι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων το δεύτερο εξάμηνο 2022 θα είναι μειωμένες και μόλις το 17% ότι θα είναι αυξημένες.
Το ίδιο ισχύει για τις υπηρεσίες (εισιτήρια, εστίαση) για τις οποίες επίσης εκτιμάται μείωση στις δαπάνες από το 36% των καταναλωτών ενώ αύξηση μόλις από το 19%. Σχετικά θετική είναι η μέτρηση σε σχέση με τη φορολογία για την οποία το 59% εκτιμά ότι θα μείνει αμετάβλητη, το 15% ότι θα παρουσιάσει μείωση και το 26% αύξηση. Πρακτικά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καταναλωτές περικόπτουν αγορές προϊόντων και υπηρεσιών για να πληρώσουν το κόστος ενέργειας και καυσίμων.
Σύμφωνα με τους καταναλωτές, οι δαπάνες για λογαριασμούς αποτελούν με διαφορά την μεγαλύτερη δαπάνη τους ως ποσοστό επί του εισοδήματος τους. Συγκεκριμένα, αποτελούν το 32% έναντι 25% τον προηγούμενο Δεκέμβριο.
Αντίθετα μειωμένες είναι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων σε σχέση με τον προηγούμενο Δεκέμβριο από 31% σε 26%. Σε σχέση με τις υπόλοιπες κατηγορίες δαπανών, οι δαπάνες για φόρους καταγράφονται σταθερές. Οι υπόλοιπες δαπάνες όπως υπηρεσίες και ενοίκια δεν παρουσιάζουν ουσιαστική μεταβολή.