Χιλιάδες εργαζόμενοι θέτουν εύλογα ερωτήματα για την πολυπόθητη περίοδο του χρόνου, τη θερινή άδεια: Πότε θα τη λάβω; Πόσες ημέρες θα είναι; Τι συμβαίνει αν δεν συμφωνήσουμε με τον εργοδότη μου;
Για το θέμα αυτό που απασχολεί τους εργαζόμενους, κυριότερα ζητήματα είναι: α) Ο χρόνος κατά τον οποίο λαμβάνεται η άδεια καθορίζεται με συμφωνία εργοδότη και εργαζομένου (δεν αποτελεί άδεια η μονομερώς χορηγούμενη από τον εργοδότη, με εξαίρεση περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος), β) η χρονική διάρκεια χορήγησης της θερινής άδειας είναι από την 1η Μαΐου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου (τουλάχιστον για το 50% των εργαζομένων), γ) η άδεια χορηγείται σε δύο μήνες από τη διατύπωση του αιτήματος, δ) η άδεια δίδεται πριν από τη λήξη του έτους, ακόμη και αν ο εργαζόμενος δεν τη ζήτησε, ωστόσο δεν προβλέπεται υποχρεωτική άδεια λόγω δυσκολιών στα οικονομικά της επιχείρησης, ε) απαγορεύεται σε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού να εγκαταλειφθεί το δικαίωμα για χορήγηση άδειας (άρθρο 5, παρ. 1, ΑΝ. 539/45).
1. Αναλογία ημερών. Για τον πρώτο χρόνο που προσληφθήκατε με σχέση εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου, η αναλογία των ημερών αδείας εξαρτάται από τον χρόνο απασχόλησής σας:
● Με πενθήμερη εργασία 20 εργάσιμων ημερών: α) για τον πρώτο χρόνο, 20 εργάσιμες ημέρες, β) για τον δεύτερο χρόνο, 21 εργάσιμες ημέρες, γ) για τον τρίτο χρόνο, 22 εργάσιμες ημέρες. ● Με εξαήμερο 24 εργάσιμων ημερών: α) για τον πρώτο χρόνο, 24 εργάσιμες ημέρες, β) για τον δεύτερο χρόνο, 25 εργάσιμες ημέρες, γ) για τον τρίτο χρόνο, 26 εργάσιμες ημέρες.
● Με 10ετία στον ίδιο εργοδότη ή συνολικά 12ετία: α) με πενθήμερο, άδεια 25 εργάσιμων ημερών, β) με εξαήμερο, άδεια 30 εργάσιμων ημερών.
● Με 25 έτη υπηρεσίας: α) 26 ημέρες άδεια για πενθήμερη εργασία, β) 31 ημέρες άδεια για εξαήμερη εργασία.
2 Πλήρης απασχόληση έως 12 μήνες.
Τι γίνεται όμως σε όσους εργαζόμενους δεν έχουν συμπληρώσει εργασία ενός έτους στον ίδιο εργοδότη; Δικαιούνται αδείας και πόση; Αν ο εργαζόμενος δεν έχει συμπληρώσει 12 μήνες εργασίας, δικαιούται μειωμένη άδεια ως εξής: α) Με 3 μήνες εργασίας και 5νθήμερο δικαιούται 5 ημέρες, β) στους 6 μήνες πάλι με 5νθήμερο δικαιούται 10 μέρες άδειας, γ) με 6ήμερο και 3 μήνες δικαιούται 6 ημέρες άδειας, δ) με 6μηνο εργασίας δικαιούνται 12 μέρες άδειας.
3 Μερική απασχόληση. Κανονική άδεια έχουν και οι εργαζόμενοι που απασχολούνται καθημερινά λιγότερες ώρες από το συνηθισμένο ή το νόμιμο ωράριο της ημερήσιας εργασίας τους. Δηλαδή δικαιούνται να λάβουν κανονική άδεια όχι μόνο όταν έχουν πλήρη απασχόληση αλλά και όταν εργάζονται με μερική απασχόληση. Κανονική άδεια δικαιούνται και όσοι εργαζόμενοι εργάζονται σε πολλούς εργοδότες με μειωμένο ωράριο ημερήσιας εργασίας. Άδεια δίδεται και στην περίπτωση της διαθεσιμότητας και της ετοιμότητας εργασίας. Όσοι εργάζονται μερικώς ή με εκ περιτροπής εργασία λαμβάνουν ετήσια άδεια με αποδοχές και επίδομα αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα λάμβαναν εάν εργάζονταν κατά τον χρόνο της αδείας τους. Κάθε εργαζόμενος δικαιούται για κάθε ημερολογιακό έτος άδεια με αποδοχές ίση με το ένα δωδέκατο της άδειας που δικαιούται ένας πλήρως απασχολούμενος για κάθε μήνα απασχόλησης από την ημέρα της πρόσληψης. Υπολογίζεται απασχόληση 25 ημερών. Το επίδομα αδείας δεν μπορεί να υπερβεί τον μισό μισθό ή τα δεκατρία ημερομίσθια.
4 Ασυμφωνία. Τι μπορείτε να κάνετε αν ο εργοδότης δεν σας δίνει άδεια γενικώς ή τουλάχιστον την περίοδο που ζητήσετε; Πριν από οτιδήποτε, πρέπει να γνωρίζετε ότι ο νόμος 4808/2021, άρθρο 61, ορίζει τη δυνατότητα μεταφοράς της ετήσιας κανονικής άδειας μέχρι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου ημερολογιακού έτους, δηλαδή έως τις 31/3/2024. Δηλαδή αν ο εργοδότης δεν σας την έχει δώσει έως τις 31/3/2024, οφείλει να δώσει ολόκληρη την άδεια σε αυτή την ημερομηνία, έστω και αν δεν έχει ζητηθεί από τον εργαζόμενο. Επίσης, κατά τον νόμο, «κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού περί “εγκαταλείψεως του εις την άδεια δικαιώματός του ή παραιτήσεως αυτού από το δικαίωμα της αδείας” θεωρείται ανύπαρκτος, έστω και αν προβλέπει την καταβολή εις αυτόν προσαυξημένης αποζημιώσεως». Το ορίζει το άρθρο 5, παρ. 1, ΑΝ. 539/45. Αν τελικά η άδεια δεν έχει δοθεί έως τις 31/3/2024, τότε πληρώνεται κανονικότατα 100%.
5 Χορήγηση. Να τονισθεί ότι, σύμφωνα με τον νόμο, «η ετήσια κανονική άδεια χορηγείται με αποδοχές σε όλους τους μισθωτούς που συνδέονται με τον εργοδότη με σύμβαση ή σχέση εργασίας αορίστου ή ορισμένου χρόνου. Δηλαδή η ετήσια κανονική άδεια οφείλεται τόσο σε έγκυρες όσο και σε άκυρες συμβάσεις εργασίας».
*Γιώργος Αυτιάς/Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή την Τετάρτη 31 Μαΐου