Αναγκαίες χαρακτηρίζει η κυβέρνηση τις παρεμβάσεις στο νομοθετικό πλαίσιο για την οργάνωση, διοίκηση και λειτουργία των ανωνύμων εταιρειών του Δημοσίου και των λοιπών θυγατρικών της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (ΕΕΣΥΠ Α.Ε.). Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ωστόσο εκτιμούν, ότι η καλούμενη «μεταρρύθμιση» της κυβέρνησης είναι ένα κρίσιμο βήμα για την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση τους, ενώ προειδοποιούν για πλήρη εφαρμογή του νόμου Χατζηδάκη και στις ΔΕΚΟ στο καθεστώς εργασίας.
Στις διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία των ΑΕ του Δημοσίου αναφέρθηκε, μιλώντας νωρίτερα στην επιτροπή Οικονομικών της Βουλής, ο Χρήστος Σταϊκούρας. «Πρόκειται για ουσιαστικές και εις βάθος μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου λειτουργίας των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου», είπε ο υπουργός Οικονομικών και επισήμανε ότι το νομοσχέδιο:
§ Ρυθμίζει με πληρότητα θέματα εποπτείας και ελέγχου των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου, ενισχύοντας τον ρόλο του εσωτερικού ελέγχου, βάσει των διεθνών ελεγκτικών προτύπων.
§ Επαναπροσδιορίζει τον στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό τους.
§ Θεσπίζει, για πρώτη φορά, διατάξεις για την πολιτική κρατικής ιδιοκτησίας των Ανωνύμων Εταιρειών.
§ Καινοτομεί με τη θέσπιση δήλωσης αποστολής και ειδικών υποχρεώσεων των Ανωνύμων Εταιρειών.
§ Ολοκληρώνει το θεσμικό πλαίσιο, με προβλέψεις για τις εταιρείες οι οποίες ανήκουν στην ΕΕΣΥΠ και δεν περιλαμβάνονται στο μητρώο φορέων της γενικής κυβέρνησης.
«Με το νέο αυτό πλαίσιο, που είναι προσαρμοσμένο στα σύγχρονα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης του ΟΟΣΑ, προωθείται η αποτελεσματική κατανομή των κρατικών πόρων και η διαφανής και αποδοτική λειτουργία και διαχείριση των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου», είπε υπουργός Οικονομικών. «Στόχος είναι η μεγιστοποίηση του δημοσίου οφέλους και η ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στις Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου, μέσα από ένα νέο μοντέλο λειτουργίας αυτών των εταιρειών, σύστοιχο με τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα αλλά και με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης», είπε ο υφυπουργός Οικονομικών, Απόστολος Βεσυρόπουλος.
Τα κόμματα
«Το νομοσχέδιο στον πυρήνα του, συνδέεται με σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διοίκησης των Δημόσιων Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας. Όσοι αρνούνται την ανάγκη αλλαγών, προφανώς αρνούνται να δουν τις εξελίξεις στο κοινωνικό οικονομικό επίπεδο στη χώρα», είπε ο εισηγητής της ΝΔ, Μανώλης Κόνσολας, για να υπογραμμίσει ότι οι Δημόσιες Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας και οι Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου δεν μπορούν να λειτουργούν με όρους, πρακτικές και συνθήκες ίδιες με εκείνες της δεκαετίας του 80. «Το νομοσχέδιο εκσυγχρονίζει το πλαίσιο, για την οργάνωση και λειτουργία των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου και το κάνει περισσότερο ευέλικτο. Το προσαρμόζει στις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης και στις κατευθυντήριες οδηγίες που έχουν δοθεί από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης – ΟΟΣΑ. Στόχος είναι διασφαλιστούν αλλά και να διευρυνθούν τα όρια του Δημοσίου. Να δοθεί η δυνατότητα στις Δημόσιες Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας και στις Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου να προσαρμοστούν στις σύγχρονες συνθήκες και ανάγκες της αγοράς. Κάποιες από αυτές δηλαδή, να έχουν τη δυνατότητα να ασκούν και κοινωνική πολιτική, αλλά ταυτόχρονα να μεγιστοποιούν και την αξία τους, ως εταιρείες», είπε ο εισηγητής της ΝΔ. Ο κ. Κόνσολας επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι με τις διατάξεις που εισάγονται:
– καθιερώνονται ελάχιστα τυπικά προσόντα και για τον Πρόεδρο αλλά και για τα άλλα μέλη του ΔΣ. Στα ελάχιστα τυπικά προσόντα περιλαμβάνονται πτυχίο Ιδρύματος ανώτατης εκπαίδευσης, πανεπιστημιακού ή τεχνολογικού τομέα
– η επιλογή προέδρου, αντιπροέδρου, διευθύνοντος συμβούλου ή εντεταλμένου συμβούλου, γίνεται σύμφωνα με όσα ορίζει ο νόμος για την επιλογή διοικήσεων στο δημόσιο τομέα, κατόπιν πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, από το ΑΣΕΠ
– ενισχύονται οι διατάξεις για το ασυμβίβαστο των μελών του ΔΣ – οι εταιρείες θα καταρτίζουν επιχειρησιακά και στρατηγικά σχέδια προσαρμοσμένα στη δημόσια αποστολή τους. Για πρώτη φορά προβλέπεται ότι, θα συνάπτεται ανάμεσα στο δημόσιο και την επιχείρηση, δήλωση ειδικών υποχρεώσεων που θα έχει τριετή διάρκεια και σε αυτή θα καθορίζονται οι υποχρεώσεις της εταιρείας απέναντι στο κράτος και οι στόχοι που θα πρέπει να εκπληρωθούν στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδίου της και του ετήσιου προϋπολογισμού της
– προβλέπεται σύναψη παροχής δημόσιας υπηρεσίας με το ελληνικό Δημόσιο
– για πρώτη φορά θα υπάρχει πλήρης και αξιόπιστη εικόνα των συμμετοχών του Δημοσίου σε ΑΕ, με το Ψηφιακό Μητρώο Συμμετοχών του Δημοσίου
– καθορίζεται ότι τα δικαιώματα του ελληνικού Δημοσίου, ως μετόχου, θα ασκούνται μόνο από τον υπουργό Οικονομικών.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς, κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν νοιάζεται για την εταιρική αλλά για την «επιτελική» διακυβέρνηση των ΔΕΚΟ. Το νομοσχέδιο, είπε, «παίρνει την αρμοδιότητα της εκπόνησης των επιχειρησιακών σχεδίων των ανωνύμων εταιρειών του Δημοσίου, από την πολιτική ηγεσία των αρμόδιων υπουργείων, και την παραδίδει στις διοικήσεις των εταιρειών», αφαιρώντας, επί της ουσίας τον έλεγχο, τη χάραξη και την εκπόνηση πολιτικής από την εκλεγμένη κυβέρνηση. Πρόκειται για «στοχευμένη μείωση του ρόλου της πολιτικής ηγεσίας», είπε ο Νίκος Παππάς, που αναρωτήθηκε αν ο αρμόδιος υπουργός «θα μπορούσε, με τις υπό συζήτηση προβλέψεις του νομοσχεδίου, να ελέγξει τη διοίκηση του ΟΑΣΑ για την αγορά ιατρικών γαντιών για την προστασία από τον κορονοϊό από ένα επιπλάδικο στις Σέρρες, κόστους 250 χιλιάδων ευρώ, όπως είχε γίνει πέρυσι».
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, επισήμανε εξάλλου ότι νομοθετείται η παρέκκλιση από τις προβλέψεις του νόμου 4412/2016 για τις απευθείας αναθέσεις, χωρίς καν να υπάρχει αιτιολόγηση στην αιτιολογική έκθεση. Με αυτό το δεδομέμο, ο Νίκος Παππάς κάλεσε τον παριστάμενο υφυπουργό Οικονομικών, να εξηγήσει σε ποιο ύψος θα κινούνται οι απευθείας αναθέσεις που θα μπορούν να κάνουν οι διοικήσεις των εταιρειών, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Παράλληλα εξέφρασε την αντίρρηση του ΣΥΡΙΖΑ, στην «έξωση» του ΑΣΕΠ από τις διαδικασίες προσλήψεων στις ΔΕΚΟ, και προειδοποίησε ότι πλέον «οι προσλήψεις του νέου προσωπικού θα γίνονται έξω από τις συλλογικές συμβάσεις, ενώ η πλήρωση των θέσεων γενικών διευθυντών και διευθυντών θα γίνεται χωρίς διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια, ενώ προβάδισμα θα έχουν υποψήφιοι εκτός των εταιρειών αυτών».
«Χτίζετε έναν διάδρομο για την πλήρη ιδιωτικοποίηση όλων των ΑΕ του δημοσίου, εντός και εκτός του Υπερταμείου», είπε η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛΛ Νάντια Γιαννακοπούλου, που επισήμανε ότι μόλις πριν από ένα μήνα, «με το Ν.4964/22, παρακάμφθηκαν με κυνικό τρόπο οι αποφάσεις του ΣτΕ για την αντισυνταγματικότητα της μεταβίβασης του 50+1 μετοχών της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο».
«Με το νομοσχέδιο που φέρνει σήμερα η κυβέρνηση, είπε η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ, επιτρέπεται στον υπουργό Οικονομικών να εκποιεί ελεύθερα και χωρίς καμία άλλη γνωμοδότηση, έλεγχο ή δικλείδα, μετοχές που κατέχει το δημόσιο σε ΑΕ», είπε η κ. Γιαννακοπούλου. Η σχετική διάταξη «είναι τόσο γενικόλογη, που θεωρητικά καταλαμβάνει ακόμα και το ίδιο το Υπερταμείο, ως ΑΕ μη εισηγμένη». Σε σχέση δε, με τον ορισμό των διοικήσεων των εταιρειών, η Νάντια Γιαννακοπούλου είπε ότι παρακάμπτεται πλήρως η Επιτροπή Δημοσίων Επιχειρήσεων, Τραπεζών, Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας και Φορέων Κοινής Ασφάλισης και δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τον έλεγχο αλλά και τη λογοδοσία των διοικήσεων όλων αυτών των φορέων. «Με αυτόν τον τρόπο φτιάχνετε ένα ακόμα σύστημα προσλήψεων σε όλες τις ΑΕ, για προσλήψεις κατά παρέκκλιση όλων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Ειδικά στις θυγατρικές της ΕΕΣΥΠ, προβλέπονται μισθώσεις έργου για φυσικά πρόσωπα και συμβάσεις δανεισμού εργαζομένων», είπε η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Πσράλληλα κατήγγειλε ότι στήνονται και συστήματα προμηθειών απευθείας αναθέσεων, που σταδιακά θα αποκλίνουν από τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις έργων και προμηθειών.
«Η κυβέρνηση καταθέτει ένα ακόμα αντιδραστικό νομοσχέδιο για την αναγκαία προσαρμογή των ΔΕΚΟ στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής αγοράς. Ούτε επιχειρήσεις του Δημοσίου, ούτε ΑΕ του Δημοσίου», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ, Μανώλης Συντυχάκης, που πρόσθεσε ότι το νομοσχέδιο κάνει ένα νέο βήμα για την ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων των ΑΕ του Δημοσίου (ΔΕΗ, ΟΑΣΑ, ΕΛΤΑ κοκ), της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχής και Περιουσίας. «Θεωρούμε ότι είναι πιο ενισχυμένος κρίκος σε μια αλυσίδα προώθησης ιδιωτικοποιήσεων, τα τελευταία 20 χρόνια που δρομολόγησαν όλες οι κυβερνήσεις, και της ΝΔ, και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ. Πραγματικά, η κυβέρνηση δίνει καθημερινά εξετάσεις στην αστική τάξη, στην άρχουσα τάξη και τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, για το ποιος είναι ο καλύτερος διαχειριστής. Ποιος έχει το ολοκληρωμένο σχέδιο, για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων και να προχωρήσουν οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί στην περιοχή μας», είπε ο κ. Συντυχάκης. Πρόσθεσε ότι συμμέτοχοι σε αυτή την πολιτική είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ που την ασπάζονται και διαγκωνίζονται ποιος θα φανεί ως καλύτερος διαχειριστής των απαιτήσεων των επιχειρηματικών ομίλων. Στόχος των διατάξεων, είπε ο βουλευτής του ΚΚΕ, είναι οι διοικήσεις των ΔΕΚΟ να λειτουργούν με αμιγώς ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Προέβλεψε δε, ότι θα μειωθεί ακόμη περισσότερο η χρηματοδότηση τους από τον κρατικό Προϋπολογισμό, ως μέσο πίεσης για τη διεύρυνση της λειτουργίας τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και με όρους κερδοφορίας. «Όλα αυτά έχουν επιβεβαιωθεί με την απελευθέρωση της ενέργειας και την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, που με πάθος υλοποίησαν και η ΝΔ, και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ», είπε ο Μανώλης Συντυχάκης και προειδοποίησε ότι «τα ίδια θα συμβούν στις παρεχόμενες υπηρεσίες των ΔΕΚΟ, με την ιδιωτικοποίησή τους». Ο βουλευτής του ΚΚΕ είπε ότι θα γενικευθούν οι προσλήψεις εργαζομένων, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, με διευθυντικό δικαίωμα μέσω συνέντευξης και περιορισμό του ΑΣΕΠ, ενώ θα δίνεται δικαίωμα σε προσλήψεις, μέσω δουλεμπορικών γραφείων, με συμβάσεις δανεισμού εργαζομένων και θα επιτρέπεται η μεταφορά των εργαζομένων που εντάσσονται στην ΕΕΣΥΠ, δηλαδή στο Υπερταμείο.
«Το νομοσχέδιο αποτελεί μια ακόμα μνημονιακή υποχρέωση, όσον αφορά την χρηματοδότηση της ΕΕΣΥΠ, του Υπερταμείου», είπε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Βασίλης Βιλιάρδος, που
παρατήρησε ότι «ιδιώτες θα ελέγχουν τις δήθεν δημόσιες εταιρείες, με διεθνή πρότυπα» και πρόσθεσε ότι «πιθανότατα, δρομολογούνται όλα αυτά, επειδή το Υπερταμείο ευρίσκεται σε αδιέξοδο εξαιτίας νομικών προβλημάτων, καθώς επίσης, επειδή είναι ζημιογόνο».
«Ειδικά όσον αφορά τις «ΕΥΔΑΠ» και «ΕΥΑΘ» είναι σκανδαλώδης η προσέγγιση της κυβέρνησης μετά την απόφαση του ΣτΕ (Συμβούλιο της Επικρατείας), με την έννοια πως με τα άρθρα 114 και 115 του ν. 4964/ 2022 για τα Υπεράκτια Αιολικά (Πάρκα), επιμένει στην υπαγωγή τους στο Υπερταμείο που θέλει να τις ξεπουλήσει όπως αναγράφεται στις παραπάνω αξιολογήσεις της Τρόικα. Δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα, δεν πρόκειται να σεβαστούν, όπως δεν σεβάστηκαν ποτέ, ούτε το Σύνταγμά μας, ούτε τίποτε άλλο. Μπορεί να το κάνει η κυβέρνηση με το σημερινό άρθρο 25, όπου ο υπουργός Οικονομικών θα έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για τις εκποιήσεις. Είναι δυνατόν λοιπόν να το αποδεχτούμε;», είπε ο κ. Βιλιάρδος.
«Εισάγονται διατάξεις όπου αρκεί μια απόφαση του υπουργού Οικονομικών, ώστε να έχουμε πώληση όλων των συμμετοχών του Δημοσίου, ή με άλλες διατάξεις θεσπίζεται η δυνατότητα στις εταιρείες που υπάγονται στο Υπερταμείο, δηλαδή στο σύνολο των δημόσιων επιχειρήσεων να απασχολούν εργολαβικούς εργαζόμενους», ανέφερε η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 Φωτεινή Μπακαδήμα. «Με θλίψη διαπιστώσω πως δεν μας προκαλεί καμία εντύπωση, ειδικά η συγκεκριμένη ρύθμιση για τους εργολαβικούς εργαζόμενους, γιατί πραγματικά όλα αυτά τα τρία χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας του κυρίου Κυριάκου Μητσοτάκη, έχουμε δει πραγματικά μια κυβέρνηση που δεν έχει αφήσει κανένα εργασιακό δικαίωμα στη θέση του, αλλά τα έχει ισοπεδώσει κυριολεκτικά σαν οδοστρωτήρας παίρνοντας μαζί της και ισοπεδώνοντας αγώνες και προσπάθειες δεκαετιών», σχολίασε επίσης η βουλευτής του ΜέΡΑ25.
Στόχοι των διατάξεων, είπε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, είναι «ιδιωτικοποιήσεις, απόσυρση σταδιακή του Δημοσίου, αποδυνάμωση του δημοσίου συμφέροντος, κατάλυση των εργασιακών σχέσεων και, δυστυχώς, διαδικασίες επιτελικού κράτους, δηλαδή κομματικοποίηση και εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων». Η κ. Ξενογιαννακοπούλου είπε ότι «ο υπουργός Οικονομικών θα έχει την πλήρη ευχέρεια όσον αφορά την εκποίηση και τη διαχείριση των μετοχών» και πρόσθεσε: «Βλέπουμε να καταλύονται οι εργασιακές σχέσεις. Το παράδειγμα της ΔΕΗ είναι το μοντέλο που ακολουθείται, δηλαδή οι νεοπροσλαμβανόμενοι δεν θα υπάγονται στις συλλογικές συμβάσεις, στις επιχειρησιακές συμβάσεις και φυσικά δεν θα έχουν τα ίδια δικαιώματα. Εισάγονται επίσης απαράδεκτες διατάξεις περί δανεισμού εργαζομένων. Όλες αυτές είναι διατάξεις για την πλήρη εφαρμογή του νόμου Χατζηδάκη πλέον σε όλες αυτές τις εταιρείες».