Τρία προβλήματα στην εκκίνηση του νέου ΕΣΠΑ εντοπίζουν κυβερνητικοί παράγοντες. Τα δύο από αυτά είναι εξωγενή και προέρχονται από τις Βρυξέλλες, ενώ το τρίτο έχει εσωτερική προέλευση.
Τα δύο πρώτα και εξωγενή «αγκάθια» εντοπίζονται, αφενός μεν στην καθυστερημένη έναρξη του νέου ΕΣΠΑ, αφετέρου δε στις μειωμένες προκαταβολές που προβλέπονται αμέσως μετά την έναρξή του.
Έναρξη ΕΣΠΑ
Αναφορικά με την έναρξη του ΕΣΠΑ 2021-2027 η χώρα, αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη έχουν απωλέσει ένα έτος, το 2021. Το νέο ΕΣΠΑ από 7+3 έτη έχει ήδη μετασχηματιστεί σε 6+3. Ωστόσο δεν είναι μόνον αυτό.
Αν και οι κυβερνητικοί παράγοντες αποφεύγουν να κατηγορήσουν ευθέως τις Βρυξέλλες, εν τούτοις οι κινήσεις που γίνονται στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι η τελευταία δεν επιθυμεί το προβάδισμα της Ελλάδας, έναντι των εταίρων της, στην έναρξη του ΕΣΠΑ.
Η Ελλάδα αν και έχει υποβάλλει όλα τα σχετικά κείμενα (στρατηγικής, προγράμματα κ.λπ.) από τον περασμένο Νοέμβριο, φαίνεται ότι δεν θα λάβει εγκρίσεις στα κείμενα αυτά πριν τον Απρίλιο.
Το «κατενάτσιο» αυτό, επισήμως αποδίδεται σε εσωτερικούς ελέγχους που γίνονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά πολλοί εκφράζουν την ανησυχία τους ότι μπορεί να γίνεται για πολιτικούς λόγους και προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι πορείες των κρατών-μελών στην έναρξη του ΕΣΠΑ.
Το ίδιο αναφέρεται ότι συμβαίνει και με τη διαδικασία προώθησης του Ταμείου Ανάκαμψης, π.χ. με την εκταμίευση της α’ δόσης που αρχικά ήταν να εκταμιευθεί μέχρι το τέλος του έτους, αλλά τελικά πήρε δύο μήνες καθυστέρηση.
Σημειώνεται ότι στο ΕΣΠΑ 2021-2027 η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ε.Ε. που έχει καταθέσει το σύνολο των κειμένων και θεωρητικά θα είχε ένα σημαντικό προβάδισμα έναντι των εταίρων της.
Έτσι η απόκλιση 5-6 μηνών (ή και περισσότερο) που έχει η χώρα μας σε σχέση με τους εταίρους της, επιχειρείται να «ψαλιδιστεί» με το πρόσχημα ενός εσωτερικού ελέγχου στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στο Ταμείο Ανάκαμψης, το μεγαλύτερο προβάδισμα έχει η Ισπανία, αλλά και η Ελλάδα βρίσκεται στην «εμπροσθοφυλακή», αφού διαδικαστικά βρίσκεται στις δύο ή τρεις πρώτες θέσεις, μαζί με την Ισπανία και τη Γερμανία.
Προκαταβολές
Το δεύτερο «αγκάθι» στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 είναι οι προκαταβολές. Αυτή τη φορά αναμένεται να είναι σημαντικά υποδεέστερες εκείνων του υφιστάμενου ΕΣΠΑ.
Το 2015 η Ελλάδα έλαβε το 8% της του συνολικού ύψους του ΕΣΠΑ 2014-2020 ως προκαταβολή και ήταν η μεγαλύτερη που δόθηκε (αναλογικά) σε ένα κράτος μέλος.
Τα άλλα μέλη έλαβαν προκαταβολές της τάξης του 4% και η διαφοροποίηση στην αντιμετώπιση της χώρας μας αυτή, είχε να κάνει με την μεγάλη πτώση του ΑΕΠ στη διάρκεια των προηγούμενων ετών (2010-2014).
Αυτή τη φορά οι συζητήσεις κάνουν λόγο για προκαταβολή που αντιστοιχεί στο 0,5% του ύψους του ΕΣΠΑ, δηλαδή σε περίπου 130 εκατ. ευρώ σε σύνολο 26,3 δισ. ευρώ που είναι ο αρχικός προϋπολογισμός.
Το ποσό είναι εξαιρετικά χαμηλό σε σχέση με τα 1,92 δισ. ευρώ που δόθηκαν ως προκαταβολή στο ΕΣΠΑ 2014-2020 συνολικού ύψους 24,9 δισ. ευρώ.
Το θέμα της προκαταβολής δεν έχει κλείσει ακόμη και γι’ αυτό ελληνικές αρχές πιέζουν το ποσοστό της προκαταβολής να αυξηθεί.
ΕΣΠΑ – Ταμείο Ανάκαμψης
Το τρίτο «αγκάθι» στην έναρξη του νέου ΕΣΠΑ έχει να κάνει με ενδογενείς παράγοντες και κυρίως με το αρνητικό ιστορικό που έχει η χώρα στην ωρίμανση πολλών και μεγάλων έργων.
Το ΕΣΠΑ πάντοτε ξεκινούσε με μεγάλη καθυστέρηση καθώς δεν υπήρχε ικανοποιητική δεξαμενή έργων που θα βοηθούσαν στην γρήγορη και αποτελεσματική απορρόφηση των πόρων.
Το 2015 μάλιστα η ένδεια έργων ήταν τόσο μεγάλη που χρειάστηκε να έρθει η πανδημία για να οδηγήσει σε αύξηση των δαπανών σε ικανοποιητικά επίπεδα.
Στην αρνητική αυτή επίδοση, τώρα έρχεται να προστεθεί και το Ταμείο Ανάκαμψης που έχει προτεραιότητα έναντι του ΕΣΠΑ στα νέα έργα.
Το θετικό είναι ότι τα έργα του Ταμείο Ανάκαμψης, είτε είναι δημόσια, είτε ιδιωτικά, μπορεί να ενταχθούν και σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία του ΕΣΠΑ.
Είναι προφανές όμως ότι την πρωτοκαθεδρία στις απορροφήσεις θα έχει το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο βασίζεται σε περισσότερο άκαμπτους κανόνες στην υλοποίηση και απορρόφηση των πόρων.
Πηγή: powergame.gr