Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων και ποια τα δικαιώματα των εργαζομένων, σε περιπτώσεις έντονων καιρικών φαινομένων, όπως η κακοκαιρία «Μπάρμπαρα», με τις χιονοπτώσεις που πλήττουν τη χώρα από χθες.
Ο νομοθέτης κάνει λόγο για ανωτέρα βία, και σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται το άρθρο 656 του Αστικού Κώδικα, σύμφωνα το οποίο ο εργοδότης πρέπει να πληρώσει κανονικά τους εργαζόμενους που δεν κατάφεραν να πάνε στην εργασία τους, όχι λόγω δικής τους υπαιτιότητας, αλλά εξαιτίας αδυναμίας μετακίνησης λόγω κακοκαιρίας, αρκεί να έχει προηγηθεί τουλάχιστον δεκαήμερη πραγματική εργασία στον εργοδότη τους.
Αντίθετα, στην επιχείρηση, που λόγω της ασυνήθους σε ένταση χιονόπτωσης είναι κατ’ αντικειμενική κρίση αδύνατο να λειτουργήσει, τα μέρη απαλλάσσονται αμοιβαία από τις υποχρεώσεις τους σε ό,τι αφορά την παροχή εργασίας κατά την ημέρα που παρέμεινε κλειστή. Έτσι, σε αυτήν την περίπτωση, ο εργαζόμενος δεν δικαιούται αμοιβής.
Τι ισχύει
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) σε περίπτωση που υπάρχει αδυναμία των επιχειρήσεων να λειτουργήσουν, καθώς και των εργαζομένων να προσέλθουν στην εργασία τους, ισχύουν τα εξής:
Κατά τη διάταξη του πρώτου εδαφίου του άρθρου 656 του Αστικού Κώδικα, «αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας ή αν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που τον αφορούν και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο».
Εξ αντιδιαστολής των ανωτέρω, καθιερώνεται ο κανόνας ότι, αν ο εργοδότης εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς να δεχθεί την παροχή (εν προκειμένω την εργασία), από λόγους οφειλόμενους σε ανώτερη βία, αυτός δεν καθίστανται υπερήμερος περί την αποδοχή της προσφερόμενης εργασίας και κατ’ ακολουθίαν απαλλάσσεται από την υποχρέωση προς καταβολή του μισθού προς τον προσφέροντα την εργασία του μισθωτό.
Ανώτερη βία, προς εφαρμογή της διάταξης του πρώτου εδαφίου του “άρθρου 656 του Αστικού Κώδικα, υπάρχει, όταν η αποδοχή της εργασίας από τον εργοδότη εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς από τυχερό και απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και αν ακόμη κατεβάλλετο το ανώτατο δυνατό μέτρο επιμέλειας, σύνεσης και πρόνοιας.
Επί πλέον των ανωτέρω περιπτώσεων:
Όταν η επιχείρηση δεν λειτούργησε λόγω ανώτερης βίας και οι εργαζόμενοι της δεν προσήλθαν στην εργασία τους για το ίδιο γεγονός, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 380 του Αστικού Κώδικα, σύμφωνα με τις οποίες «αν η παροχή από ένα από τους συμβαλλόμενους (εργοδότη ή μισθωτό) είναι αδύνατη συνεπεία γεγονότος για το οποίο δεν έχει ευθύνη, απαλλάσσεται και ο άλλος από τους συμβαλλόμενους της αντιπαροχής» (δηλ. υπάρχει κοινή απαλλαγή).
Όταν η επιχείρηση λειτούργησε κανονικά και κάποιος εργαζόμενος δεν κατόρθωσε να μεταβεί στην εργασία του, παρά την καταβληθείσα από μέρους του προσπάθεια λόγω ανώτερης βίας, του οφείλεται ο μισθός της ημέρας εκείνης (άρθρο 657 Αστικού Κώδικα).
Σε περιπτώσεις αμφισβήτησης αρμόδια να αποφανθούν είναι τα τακτικά δικαστήρια.
Υπερημερία Εργοδότη
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 656 Α.Κ. όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 61 του Ν. 4139/2013, «Αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την αποδοχή της εργασίας ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει την πραγματική απασχόλησή του, καθώς και το μισθό για το διάστημα που δεν απασχολήθηκε. Δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό έχει ο εργαζόμενος και στην περίπτωση που η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που αφορούν στον εργοδότη και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία.
Στις ανωτέρω περιπτώσεις ο εργαζόμενος δεν είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο. Ο εργοδότης, όμως, έχει δικαίωμα να αφαιρέσει από το μισθό καθετί που ο εργαζόμενος ωφελήθηκε από τη ματαίωση της εργασίας ή από την παροχή της αλλού».
Εξ αντιδιαστολής των ανωτέρω καθιερώνεται ο κανόνας, ότι, αν ο εργοδότης εμποδίζεται προσωρινώς ή οριστικώς να δεχθεί την εργασία του εργαζόμενου, από λόγους οφειλόμενους σε ανώτερη βία, αυτός δεν καθίσταται υπερήμερος περί την αποδοχή της προσφερόμενης εργασίας και κατ’ ακολουθίαν απαλλάσσεται από την υποχρέωση προς καταβολή του μισθού προς τον προσφέροντα την εργασία του μισθωτό.
Ανώτερη βία, με τη συνδρομή της οποίας ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής μισθών υπερημερίας στον εργαζόμενο κατά το άρθρο 656 του Α.Κ., συνιστά κάθε απρόβλεπτο και τυχαίο γεγονός το οποίο ήταν αδύνατο να αποτραπεί και αν ακόμα κατεβάλετο το ανώτατο δυνατό μέτρο επιμέλειας, σύνεσης και πρόνοιας.
Ανώτερη βία δεν συντρέχει στην περίπτωση που τα επικαλούμενα από τον εργοδότη περιστατικά ανάγονται στον κύκλο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας και στη σφαίρα κινδύνου αυτού, αφού αυτά θα μπορούσαν εκ των προτέρων να ληφθούν υπόψη ως ενδεχόμενα κατά την κοινή πείρα.