Εν μέσω μεγάλης ενεργειακής κρίσης και της εκτόξευσης των τιμών, οι πολίτες αναγκάζονται να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Η διεθνής κρίση αυτή επηρεάζει σημαντικά τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών ενώ 8 στους 10 καταναλωτές κυνηγούν προσφορές και εκπτώσεις, όπως διαπίστωσε σε έρευνά του το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Σημειώνεται ότι έρευνα πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα 29 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου 2022 και αφορούσε ανάμεσα σε άλλα θέματα και την αντιλαμβανόμενη επίδραση των ανατιμήσεων, του πολέμου στην Ουκρανία και της πανδημίας COVID-19 στις καταναλωτικές συνήθειες στην Ελλάδα.
Υπάρχουν σημαντικές αλλαγές το τελευταίο διάστημα στις καταναλωτικές συνήθειες σε διάφορες περιοχές συμπεριφορών, οι οποίες αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό στις συνέπειες του πολέμου (π.χ. ανατιμήσεις προϊόντων).
Καταρχάς είναι ξεκάθαρη μία τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων για τις αγορές βασικών αγαθών. Συγκεκριμένα:
- Το 84% του κοινού δηλώνει ότι κυνηγάει περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις (έναντι 79% στη μέτρηση του Απριλίου 2022), άλλωστε η μέση εξοικονόμηση των καταναλωτών από τις προσφορές και τις εκπτώσεις στο σουπερμάρκετ, σταθερά ξεπερνά το 13%.
- Το 75% δηλώνει ότι επιλέγει οικονομικότερες ή φθηνότερες επιλογές προϊόντων, κάτι που αποδεικνύεται από την αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας το πρώτο τρίμηνο του 2022, η οποία πλησιάζει το 10%.
- Το 67% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου (έναντι 61% στη μέτρηση του Απριλίου).
Αντίστοιχη είναι και η συμπεριφορά σε σχέση με την εξοικονόμηση στην κατανάλωση του ηλεκτρικού ρεύματος. Συγκεκριμένα το 63% του κοινού δηλώνει ότι έχει μειώσει το τελευταίο διάστημα την κατανάλωση ρεύματος. Πρόκειται άλλωστε και για τη δαπάνη με τη μεγαλύτερη ανατίμηση το τελευταία διάστημα.
Εκτός των βασικών αγαθών, εντονότερη είναι η τάση εξοικονόμησης χρημάτων στις δευτερεύουσες αγορές, όπως είναι οι αγορές για προσωπική φροντίδα, για είδη οικιακής βελτίωσης ή για αγορές παγίων. Συγκεκριμένα:
- Το 83% δηλώνει ότι έχει αναβάλει αγορές για προσωπικά αντικείμενα, για ρούχα ή για είδη σπιτιού (έναντι 75% στη μέτρηση του Απριλίου). Πρόκειται για μία τάση που συμπίπτει σε μία χρονική συγκυρία κατά την οποία η αγορά ανέμενε μεγαλύτερη κίνηση λόγω και της εκπτωτικής περιόδου.
- Το 44% αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η τάση αυτή η οποία καταγράφηκε και την περίοδο της κρίσης της πανδημίας, καταγράφεται και σήμερα, αρκετά εντονότερα.
Συνολικά τον τελευταίο χρόνο από τον Ιούλιο και μετά, η χρηματική δαπάνη αποτελεί το βασικό κριτήριο, αλλά ειδικά στις τελευταίες μετρήσεις η ένταση είναι εντυπωσιακή. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια το ποσοστό του αγοραστικού κοινού που αγόραζε βασικό κριτήριο τα χρήματα κινούταν περί το 30% και σε ίδια επίπεδα με τα ποιοτικά κριτήρια, σήμερα το ποσοστό αυτό ξεπερνάει το 60%. Το στοιχείο αυτό δείχνει πόσο έντονη είναι η ανησυχία του κοινού και την αλλαγή στην αγοραστική συμπεριφορά.
Με δεδομένο ότι η διαφαινόμενη οικονομική κρίση και η αναστάτωση στις διεθνείς τιμές και στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων δεν φαίνεται να αποκλιμακώνεται στο άμεσο μέλλον, οι καταγραφές τις συγκεκριμένης έρευνας δείχνουν ότι το ελληνικό καταναλωτικό κοινό είναι ανήσυχο τόσο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον, κάτι που επηρεάζει πλέον τις καταναλωτικές του συνήθειες. Παρόλα αυτά καταγράφεται μείωση στην ανησυχία του κοινού για ελλείψεις στα ευρέως καταναλωτικά προϊόντα τροφίμων, από 72% σε 53%. Ενώ παράλληλα ένα πολύ μικρό ποσοστό, μόλις 14% δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τα σουπερμάρκετ ότι φροντίζουν να μην υπάρξουν ελλείψεις στα ράφια των καταστημάτων, με τη συντριπτική πλειοψηφία (86%) να μη εκφράζει τέτοια ανησυχία. Αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της παρούσας εικόνας των καταστημάτων τα οποία δεν παρουσιάζουν ελλείψεις, αλλά και της εμπειρία από την κρίση της πανδημίας του 2020, οπότε και πάλι δεν είχαν υπάρξει ελλείψεις στα ράφια των καταστημάτων.
Τέλος, οι ηλεκτρονικές αγορές εμφανίζουν μία μικρή κάμψη το τελευταίο διάστημα, η οποία αποδίδεται εν μέρει σε διόρθωση ύστερα από τις πολύ μεγάλες αυξήσεις του 2020 και εν μέρει στην τάση αναβολής αγορών και στην εν γένει μείωση του όγκου αγορών το τελευταίο εξάμηνο, Πρακτικά μετά την ιδιαίτερα απότομη αύξηση των ηλεκτρονικών πωλήσεων λόγω της πανδημίας και ειδικά των απαγορευτικών, η οποία ανέβασε τη διείσδυση των ηλεκτρονικών αγορών (δηλαδή τις τελευταίες 10 ημέρες) στο 50% γενικά και στο 12% για τα είδη παντοπωλείου, η περίοδος 2021-2022 έφερε μία σταδιακή διόρθωση σε ποσοστά 36% και 9% αντίστοιχα. Παρά τη διόρθωση αυτή οι ηλεκτρονικές πωλήσεις παραμένουν πολλαπλάσιες αυτών της περιόδου πριν το 2020, ενώ το τελευταίο 6μηνο φαίνεται ότι ξεκινάει νέα ανάπτυξη του καναλιού αυτού με τα ποσοστά να παρουσιάζουν άνοδο.