Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (TCMB) θα αλλάξει κατεύθυνση αλλά θα το πράξει σταδιακά και διστακτικά, σε μία επανάληψη του δράματος του 2018 όταν προχώρησε σε σύσφιξη της πολιτικής για να σταματήσει τις πιέσεις προς την τουρκική λίρα.
Αυτό προβλέπει το βασικό σενάριο της Goldman Sachs για την εξέλιξη της νομισματικής κρίσης που βιώνει η Τουρκία λόγω της απόφασης του Ερντογάν να κρατήσει χαμηλά τα επιτόκια σε αντίθετη με την ορθόδοξη οικονομική πρακτική που θέλει τα επιτόκια να αυξάνονται σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού.
Η αμερικανική τράπεζα αναλύει ακόμη δύο σενάρια για την τουρκική οικονομία. Το δεύτερο θέλει την TCMB να κάνει στροφή 180 μοιρών και να προχωρά σε μεγάλη αύξηση των επιτοκίων έως το 26% για να επιτύχει τον στόχο μείωσης του πληθωρισμού στο 5%. Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο, η κεντρική τράπεζα θα μειώσει περαιτέρω τα επιτόκια στο 14% τον Δεκέμβριο και θα συνεχιστεί η ανορθόδοξη στρατηγική του Ερντογάν. Σε όλα τα σενάρια, η Goldman Sachs καταλήγει στο ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει για την τουρκική οικονομία και η ανάπτυξη θα δεχθεί ισχυρό πλήγμα.
Σενάριο 1 (βασικό):
Η στροφή της TCMB θα θυμίζει προηγούμενες διολισθήσεις της λίρας, όπως το 2018 και στα τέλη του 2020-αρχές 2021, όταν τα επιτόκια αυξήθηκαν στο 24% και 19% αντίστοιχα. Το 2018 προκάλεσαν βαθιά ύφεση ενώ στην περίπτωση του 2020-2021 έγινε προσπάθεια για πιο ομαλή προσγείωση. Πριν ξεκινήσουν οι κύκλοι αύξησης των επιτοκίων, η Goldman και στο σύνολό τους οι αγορές πίστευαν ότι τα επιτόκια έπρεπε να αυξηθούν όμως οι τουρκικές αρχές αντέδρασαν μόνο όταν απειλήθηκε η χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Το γεγονός ότι οι εκλογές πλησιάζουν και ότι οι προηγούμενοι κύκλοι αυξήσεων εγκαταλείφθηκαν πρόωρα, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτή τη φορά μία στροφή 180 μοιρών είναι λιγότερο πιθανή. Παρ’ όλα αυτά, αυτό παραμένει το βασικό σενάριο της Goldman γιατί είναι ένας λιγότερο κοστοβόρος τρόπος σταθεροποίησης της λίρας, σε σύγκριση με την εφαρμογή ανορθόδοξων μέτρων.
Ακόμη όμως και αν αλλάξει κατεύθυνση η Τουρκία, η κατρακύλα της λίρας είναι τόσο μεγάλη που αλλάζει την πορεία του πληθωρισμού και επηρεάζει σημαντικά την εγχώρια ζήτηση. Ο πληθωρισμός αναμένεται να διατηρηθεί πάνω από το 20% στο μεγαλύτερο μέρος του 2022 και η κατανάλωση θα μειωθεί σημαντικά. Επομένως η τουρκική οικονομία εισέρχεται σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και χαμηλότερης ανάπτυξης. Σε αυτό το σενάριο, τα επιτόκια θα αυξηθούν από το 14% τον Δεκέμβριο, στο 20% στο β’ τρίμηνο του 2022, ωστόσο η κεντρική τράπεζα ίσως να χρειαστεί να κάνει περισσότερα για συγκρατήσει τις πληθωριστικές προσδοκίες. Η τουρκική λίρα θα παραμείνει ευάλωτη σε αναταράξεις.
Σενάριο 2: Μεγάλη σύσφιξη της πολιτικής
Η Goldman επισημαίνει ότι η τουρκική οικονομία λειτουργεί πάνω από τις δυνατότητές της και έχει ανακάμψει από την πανδημία ταχύτερα από σχεδόν όλες τις ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες. Από το δ’ τρίμηνο του 2019 έως το β’ τρίμηνο 2021, το τουρκικό ΑΕΠ αναπτύχθηκε κατά 8% και έχασε την πρωτιά μόνο από το 9% της Κίνας. Με βάση τον κανόνα Taylor η TCMB πρέπει να αυξήσει τα επιτόκια στο 26% αν θέλει να πετύχει πτώση του πληθωρισμού στο 5%. Αν απλώς θέλει να μειώσει τον πληθωρισμό σε μονοψήφιο ποσοστό τότε θα αυξήσει τα επιτόκια γύρω στο 23%. Μία τόσο μεγάλη αλλαγή πολιτικής και απότομη αύξηση των επιτοκίων πιθανώς θα οδηγήσει σε μεγάλη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και ύφεσης ανάλογη του 2018. Για να περιοριστούν οι επιπτώσεις θα πρέπει να αποκατασταθεί η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας με ένα ξεκάθαρο σχέδιο νομισματικής πολιτικής και χωρίς τις απολύσεις διοικητών. Επίσης, ο τουρισμός μπορεί να παίξει ρόλο σε αυτό υπό την προϋπόθεση ότι θα τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία. Τέλος, η δημοσιονομική κατάσταση της Τουρκίας είναι καλή και η δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να στηριχθούν ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Με δεδομένο, ωστόσο, ότι η Τουρκία οδεύει σε εκλογές στα μέσα του 2023 αυτό δεν είναι το βασικό σενάριο της Goldman.
Σενάριο 3: Συνέχιση των ανορθόδοξων μέτρων
Η Goldman Sachs σημειώνει ότι το υφιστάμενο μείγμα μακροοικονομικής πολιτικής δεν είναι βιώσιμο όμως οι αρχές έχουν δείξει ότι προτιμούν τα χαμηλά επιτόκια και προτίθενται να τα εφαρμόσουν ακόμη και αυτό οδηγήσει σε σημαντική πτώση της λίρας. Η TCMB θα μειώσει τα επιτόκια κατά 100 μονάδες βάσης, στο 14% τον Δεκέμβριο, ενώ υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω μείωσης. Καθώς η υποτίμηση της λίρας θα μετατρέπεται σε πληθωρισμό, η στρατηγική αυτή έχει πολιτικό κόστος και πιθανώς οι τουρκικές αρχές θα θελήσουν να τη συνδυάσουν με μέτρα σταθεροποίησης της λίρας. Ο διοικητής της TCMB έχει τονίσει ότι αυτό που θέλουν να πετύχουν είναι φθηνότερη χρηματοδότηση για συγκεκριμένους κλάδους και ειδικότερα τον εξαγωγικό και όχι γενικότερα χαλαρή πολιτική.
Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει δείξει στο παρελθόν ότι δεν διστάζει να λάβει μέτρα που θα περιορίσουν τις κινήσεις των εγχώριων επενδυτών. Είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για τα μέτρα αλλά το πιθανότερο είναι να λειτουργήσουν πυροσβεστικά και όχι προληπτικά. Με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται οι παραγωγοί θα προτιμούν να πωλούν πρώτες ύλες στο εξωτερικό, κάτι που ήδη συμβαίνει στην Τουρκία. Γι’ αυτό η κυβέρνηση ενδέχεται να επιβάλλει περιορισμούς στις εξαγωγές συγκεκριμένων αγαθών.