Οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπογραμμίζουν ότι οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι για τα κράτη της Ευρωζώνης από την ενεργειακή κρίση θα παραμείνουν το 2023, όπως σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings. Τα προσχέδια των προϋπολογισμών των κρατών για το 2023 συνεπάγονταν ήδη πιο αργή μείωση του ελλείμματος, σε σχέση τόσο με το 2021-2022 όσο και με τα αρχικά σχέδια των κυβερνήσεων, αν και ορισμένες χώρες με υψηλό χρέος φαίνεται να προσαρμόζουν τις πολιτικές τους για να αντιμετωπίσουν τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και την αυστηρότερη νομισματική πολιτική.
Η Επιτροπή προβλέπει συνολικό έλλειμμα της Ευρωζώνης για το 2023 στο 3,7% του ΑΕΠ έναντι 3,5% το 2022. Αυτό θα αντιπροσώπευε ασθενέστερο αποτέλεσμα από το έλλειμμα 3,4% που υπονοείται από τα προσχέδια (και ορισμένα τελικά σχέδια) προϋπολογισμών των κρατών του 2023, αντανακλώντας εν μέρει τις παραδοχές ανάπτυξης, σημειώνει ο Fitch. Η Κομισιόν προβλέπει ότι το πραγματικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα αυξηθεί κατά 0,3% το 2023 και οι προβλέψεις της για τις μεμονωμένες οικονομίες είναι σχεδόν όλες πιο απαισιόδοξες από τα προσχέδια. Η ανάπτυξη 1,6% που υποδηλώνουν ενσωματώνει την πρόβλεψη της Γερμανίας για αύξηση του πραγματικού της ΑΕΠ κατά 2,5% για το 2023. Οι πιο πρόσφατες προβλέψεις της γερμανικής κυβέρνησης βλέπουν την παραγωγή να συρρικνώνεται κατά 0,4% το επόμενο έτος, πιο κοντά στην πρόβλεψη της Επιτροπής, -0,6%.
Οι παραδοχές πολιτικής της Επιτροπής και αυτές των εθνικών κυβερνήσεων διαφέρουν επίσης, τονίζει ο οίκος. Η Κομισιόν εκτιμά το καθαρό δημοσιονομικό κόστος της ενεργειακής στήριξης το 2023 στο 0,9% του ΑΕΠ σε επίπεδο Ε.Ε. Αυτό θα ήταν μικρότερο απ’ ό,τι το 2022, αλλά προειδοποιεί ότι μπορεί να έχει υποτιμηθεί, καθώς πολλά κράτη-μέλη δεν έχουν ανακοινώσει ενεργειακά πακέτα που καλύπτουν πλήρως το 2023. Εκτιμά ότι η επέκταση των υφιστάμενων πακέτων στήριξης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους θα αύξανε το συνολικό καθαρό κόστος σε σχεδόν 2% του ΑΕΠ.
Παρά τις διαφορές στις προβλέψεις, τα εθνικά προσχέδια προϋπολογισμού υπογραμμίζουν πως η ενεργειακή κρίση θα εμποδίσει την ανάκαμψη των δημόσιων οικονομικών μετά την πανδημία, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αποτρέψουν την απρόσκοπτη μετάβαση από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας στους οικιακούς λογαριασμούς. Τα ανανεωμένα μέτρα στήριξης είναι ένα ευρέως διαδεδομένο χαρακτηριστικό των προσχεδίων του 2023 και 13 χώρες της Ευρωζώνης προβλέπουν μεγαλύτερα ελλείμματα σε σύγκριση με τα Προγράμματα Σταθερότητας που υποβλήθηκαν τον Απρίλιο. Οκτώ προβλέπουν πλέον ευρύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα το επόμενο έτος απ’ ό,τι το 2022.
Η υπεραπόδοση των εσόδων μέχρι στιγμής έχει περιορίσει τη δημοσιονομική επιδείνωση, όπως επισημαίνει ο οίκος Fitch. Τα έσοδα της κεντρικής κυβέρνησης στις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης σημείωσαν διψήφια αύξηση σε ετήσια βάση το 8μηνο του 2022. Επιπλέον, οι αλλαγές προβλέψεων των προσχεδίων στα διαρθρωτικά ισοζύγια, που αντιπροσωπεύουν το παραγωγικό κενό, υποδεικνύουν μια συσταλτική δημοσιονομική στάση στα περισσότερα κράτη της Ευρωζώνης.
Αρκετές χώρες με υψηλό χρέος, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, εξακολουθούν να στοχεύουν στη μείωση του ελλείμματος το 2023, σημειώνει ο Fitch. Το έλλειμμα της Γαλλίας το 2023 παραμένει αμετάβλητο σε ετήσια βάση, ενώ το Βέλγιο εκτιμά ότι το ονομαστικό έλλειμμα θα διευρυνθεί, λόγω των έκτακτων μέτρων και της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών.
Επίσης, τα προσχέδια προϋπολογισμού δείχνουν μικρές μειώσεις του δημόσιου χρέους/ΑΕΠ στην πλειονότητα των κρατών της Ευρωζώνης, αλλά μόνο η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Ελλάδα μειώνουν τους δείκτες χρέους κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα το επόμενο έτος.
Όπως καταλήγει ο Fitch, το τελικό κόστος στα δημοσιονομικά των χωρών θα εξαρτηθεί από την εξαιρετικά αβέβαιη πορεία των τιμών του φυσικού αερίου, όπως και από το σοκ στα εισοδήματα και τις επακόλουθες επιπτώσεις στην ανάπτυξη και τα έσοδα, τη στιγμή που η αυστηροποίηση της ΕΚΤ αυξάνει το κόστος κρατικού δανεισμού.